Als er een iemand is met een uitgesproken mening over het basisinkomen, dan is het ongetwijfeld de Limburgse Davy Kestens. Al meerdere keren maakte de Sparkcentral-CEO duidelijk dat hij voorstander is van het principe. Maar hoe zal een basisinkomen ondernemerschap beïnvloeden, te beginnen bij zichzelf? En welke verschuivingen lopen parallel? Bloovi-redactrice ‘Ondernemen’ Magali De Reu vroeg het hem gewoon.
Als samenleving is het tijd om in te grijpen
Ja, de digitalisering, met verwante technologieën zoals kunstmatige intelligentie, brengt nieuwe jobs voort. Toch mogen we volgens Kestens ‘niet naïef’ zijn en zal de helft van de hedendaagse jobs over tien jaar niet meer aan de orde zijn. “We evolueren naar een maatschappij waarin mensen niet langer en masse kunnen werken”, knikt de twintiger. “Veel mensen moeten met lede ogen toekijken hoe hun jobs worden opgeslokt door automatisatie, kijk naar pakweg boekhouders. Als samenleving is het tijd om in te grijpen: ofwel geef je die mensen een heel zwaar leven aangezien ze geen inkomen verwerven, of we reiken hen een back-up plan aan - het basisinkomen.”
Al jarenlang wordt er gepalaverd over de haalbaarheid en mogelijke gevolgen van zo’n basisinkomen. Iedereen krijgt een maandelijks bedrag dat op de valreep volstaat om zijn maandelijkse kosten te dekken. Bijverdienen mag naar believen, terwijl de verschillende types vervangingsinkomen - denk aan werkloosheid of pensioenen - worden geschrapt. Kestens omschrijft die in elk geval als ‘onvoldoende duurzaam en zeker niet schaalbaar’.
.png)
“Het basisinkomen is een noodzaak om een werkende maatschappij te creëren”
“Als je ervoor wil zorgen dat de mens een fatsoenlijk leven leidt wanneer hij geen job heeft, dan moet dat op een zekere schaal plaatsvinden”, licht hij toe. “Werkloosheidsuitkeringen bijvoorbeeld, zijn gericht op een bepaald segment van de bevolking, en absoluut niet universeel. Er heerst een fenomenaal controleorgaan dat de burger nauwgezet opvolgt. Dat heb je dan met die typische regels: de ene heeft wel recht op een uitkering, de andere niet. Het is een gigantische kost om elf miljoen Belgen te gaan controleren, waar de Belgische bevolking bovendien enkel gefrustreerd door raakt. Ik geloof dan ook dat een basisinkomen een schaalbaar en universeel fenomeen moet worden. Meer nog, ik geloof dat het een noodzaak is om een werkende maatschappij te creëren. En daar wordt de economie enkel beter van, natuurlijk.”
Drempel verlagen voor ondernemers
In België, inderdaad wel het land ‘der typische regeltjes’, is niet iedereen gewonnen voor het idee. Zo vertelde minister van digitale agenda Alexander De Croo dat hij het basisinkomen niet ziet als een remedie voor de automatisering. “Ik geloof niet dat je er plotsklaps ondernemender van wordt”, klonk het tijdens een recente workshop. Kestens zweert bij het tegengestelde effect, en is er dus van overtuigd dat de invoering ondernemerschap net kan stimuleren.
“Kijk eens hoeveel mensen er vastzitten in een job die ze niet graag doen”, gaat hij verder. “Gewoon ontslag nemen is vanwege financiële en familiale overwegingen geen optie. Als we via een basisinkomen ervoor kunnen zorgen dat het niet hebben van een job minder erg wordt, voeden we aan de andere kant ondernemerschap. Er zijn zoveel mensen die de grote stap in het onbekende niet durven te zetten. Gevolg: ze zijn slaaf van een bedrijf. Met een basisinkomen creëren we vrijheid die de drempel verlaagt om te ondernemen. Mislukken we? Oké, dan proberen we het opnieuw en zijn er geen ongelukken gebeurd. Want het basisinkomen vangt ons toch op.”
“Het basisinkomen kan bedrijven beter maken op een manier waarvan ze het niet verwachten of zouden willen”
Zelf gelooft de ondernemer dat het basisinkomen weinig invloed op hem zal uitoefenen. Dat het een fameuze shift kan betekenen voor zijn team, staat volgens Kestens dan weer buiten kijf. “Maar dat is het juist”, pikt Davy in, “het basisinkomen kan menselijk kapitaal enorm beïnvloeden, maar dan op een manier dat veel bedrijven niet zouden verwachten of willen en toch goed is. Als iedereen bij Sparkcentral morgen een basisinkomen krijgt, dan krijgt men nog meer vrijheid. Misschien kiezen enkele van het team voor een andere job, omdat ze bij Sparkcentral mogelijk geen voldoening vinden. Wanneer minder betrokken medewerkers je bedrijf verlaten, krijg je een nauw team van geëngageerde enthousiastelingen die graag meebouwen aan de weg naar succes. Zo kan je makkelijk werken met zelfregulerende teams, wat een bedrijf enkel ten goede kan komen, natuurlijk.”
Verschuivingen in de macht en economie
Merkwaardig is dat, basisinkomen als essentiële pijler van transitie, bijna gelijk loopt met een aantal andere noemenswaardige shifts in onze samenleving. De sharing economy, of gewoon de ‘deeleconomie’, staat in het teken van ondernemende individuen die bijklussen via deelplatformen als Airbnb of FLAVR. Anderzijds brengt die economie een model van efficiëntie teweeg, of zo denkt Kestens er over. “Tien minuten geleden arriveerde ik hier op kantoor via een Uber”, zet hij zijn verhaal verder. “Ik woon hier al vijf jaar en heb nog nooit een eigen auto gehad. Brandstof, parking vinden, onderhoud: het zou toch maar te veel gedoe zijn. Online vind je talloze artikels van mensen die hun auto hebben verkocht. Het is enorm interessant om te zien hoe we evolueren naar een levenswijze waarin eigendom naar de achtergrond verschuift, terwijl gebruik van goederen of diensten op de voorgrond treedt. Met het sharing model bereiken we een makkelijke, efficiëntere en goedkopere levensstandaard.”
Een tweede verschuiving situeert zich in de macht van instituten, die volgens Kestens meteen de reden is waarom een nieuw fenomeen als het basisinkomen niet snel aan nieuw terrein zal winnen in ons land.
“Het heeft geen zin om ons vast te houden aan uitgestorven fenomenen”
“Als de Belgische overheid het basisinkomen uitrolt, dan zal ook een groot aandeel van de jobs in de overheidssector op de schop gaan”, verklaart hij. “Momenteel heeft de overheid mensen nodig die pensioenen nakijken, belastingen controleren, uitkeringen opvolgen en ga zo maar door. Als elk van die controle-organen wegvalt en alle processen worden geautomatiseerd, dan werkt dat natuurlijk in hun eigen nadeel. De gevestigde orde wordt door elkaar geschud, en de macht van organisaties verdwijnt terwijl mensen zoals jij en ik meer autonomie krijgen. Dat creëert een soort machtsverschuiving, die beslissingsorganen in een lastig parket brengt. Ook daar moeten we aan werken - als er één constante is in ons land, dan is het wel dat politiekers de dingen liever ingewikkelder maken in plaats van bepaalde structuren te versimpelen. Zulke innovatie-aversie is te wijten aan politieke machtsspelletjes, waar men in België dringend over moet geraken."
"Zo gaat dat met alles: wanneer radicale verandering zich manifesteert, dan is de eerste reactie ze tegen te houden en zich halsstarrig vast te houden aan de modus operandi van het verleden. Terwijl, de enige juiste manier om met onoverkomelijke verandering om te gaan, net inhoudt dat je er naartoe moet hollen en ze moet omarmen. Innovatie moet gebeuren, waarom blijven we datgene wat bijna is uitgestorven koortsachtig beschermen? It makes no sense.”
