Sinds zes maanden blokkeer ik elke week een halve dag in mijn agenda. Eenieder die met mij wenst te praten over recente of toekomstige gezondheidstrends, mag dan gedurende 30 minuten vragen stellen. Zo heb ik al ideeën uitgewisseld met yogadocenten uit Zuid-Italië, tandartsen uit Duitsland, personal trainers uit Californië, marketeers van koffie- of luxemerken, en zelfs managers uit de Zwitserse farma-industrie. Enkele weken geleden kreeg ik een telefoontje van een eerstelijnsarts, die worstelde met één diepzinnige vraag: Who owns the patient? Van wie is de patiënt eigenlijk nog, nu alsmaar meer medische beslissingen met behulp van artificiële intelligentie worden genomen?

De dokter in kwestie is iemand die open staat voor innovatie, erg vooruitstrevend is en technisch onderlegd. Hij leert graag over nieuwe medische tools en oplossingen op het vlak van persoonlijke informatie, herinneringen en aanbevelingen. Echter, met al deze initiatieven van start-ups en bedrijven waarbij patiënten in het nemen van medische beslissingen geholpen worden door artificiële intelligentie, vroeg deze arts zich af: van wie is de patiënt dan eigenlijk nog?

Nu weet ik niet welke bedenking jij maakt bij deze vraag. Het zal ook zeker afhangen van de situaties waarin jij je als patiënt ooit bevonden hebt. Toch voelt er iets heel erg verkeerd aan bij die vraag, nietwaar? Omdat niemand de patiënt bezit. Of, tenminste, de patiënt zou van niemand moeten zijn.

Hoeders van de eigen gezondheid

Anderzijds, ik begrijp natuurlijk waar de vraag van deze arts zijn oorsprong vindt. Zorgverleners functioneren vaak op een eerder paternalistische manier, zelfs al zijn hun patiënten mondiger dan ooit. Dit heeft voor een stuk te maken met hun verantwoordelijkheid bij het ‘nemen’ van medische beslissingen en met de legale en medische aansprakelijkheid die daarmee gepaard gaat. Daarom, ja, ik begrijp die vraag.

Maar niemand is de eigenaar van de patiënt. Want als al deze diagnose- en ziektemanagement instrumenten op een gegeven moment echt populair zullen worden - en dat moment komt er sowieso aan -, zal dat zijn omdat patiënten hun eigen gezondheid in handen willen nemen. Ze zullen dan snel evenveel vertrouwen op de inzichten van AI, als op de mening van een arts.

Bij elke stap van het besluitvormingsproces zullen ze immers zelf zoeken naar manieren om een impact te kunnen hebben. Ze zullen de hoeders van hun eigen gezondheid willen zijn, van zichzelf als patiënt.

Dan kan je snel denken dat niet iedereen zo ver zal gaan. Maar de grote uitdaging waarmee eerstelijnsartsen vandaag al worden geconfronteerd, toont dat veel patiënten nu al zoeken naar informatie of manieren om een impact te hebben op hun gezondheid.

Gebruikmaken van AI-oplossingen

Denk er eens over na: sommige patiënten stellen misschien nauwelijks vragen, willen gewoon een duidelijke medische oplossing, en kunnen na een paar minuten tevreden naar huis gestuurd worden. Maar meer en meer patiënten vandaag hebben een resem vragen, wachten misschien liever met medische behandeling en willen informatie over de gezondheidseffecten van voeding, lichaamsbeweging, slaap of misschien zelfs alternatieve geneeswijzen.

Steeds meer patiënten willen begrijpen wat er aan de hand is en zelf ook deel uitmaken van de besluitvorming omtrent hun eigen gezondheid

Ze willen hun aandoening en behandeling begrijpen en zullen blijvend informatie opzoeken. Die patiënten willen een lang en diepgaand gesprek met hun arts. Ze willen geadviseerd of begeleid worden. Ze willen begrijpen wat er aan de hand is en deel uitmaken van de besluitvorming omtrent de eigen gezondheid. Wel, deze patiënten zullen als eersten gebruik maken van alle mogelijke oplossingen die gedreven zijn door artificiële intelligentie. Meer nog, ze kijken er zelfs naar uit.

Dus laten we vanaf nu stoppen met - in om het even welke gezondheidsgerelateerde discussie - te denken in termen van: ‘van wie is de patiënt’. Ook op het vlak van processen en medisch/legale verantwoordelijkheid moeten we daar anders mee kunnen omgaan.

Omdat deze manier van denken per definitie niet future proof is in een wereld met alsmaar meer beslissingsondersteunende oplossingen, die beschikbaar zijn voor de patiënt zelf. Het is zeker niet iets waar patiënten behoefte aan hebben, laat staan willen horen.