Bron foto: Shutterstock
Hoe ziet onze mobiliteit er over 5 jaar uit? Wat wordt de game changer? Wat wordt het iPhone-moment? Staan we in 2022 nog steeds in de file of worden we allemaal in zelfrijdende wagens rond gereden. Willen we dan überhaupt nog wel een wagen of bestellen we onze mobiliteit via een druk op onze smartphone. En wat is de rol van Tesla in dat alles?
Ik ben niet de beste vrienden met de openbare weg in Vlaanderen en ik ben dat stilaan beu. Het verkeer werkt frustrerend, dus ik kondig bij deze mijn afscheid aan van zelf rijden op de openbare weg. Maar ik heb een oplossing nodig, dus vroeg ik me af: wanneer kan ik definitief afscheid nemen van rijden op de openbare weg? Hoe lang gaat het nog duren vooraleer we in Vlaanderen mobility as a service kunnen gebruiken?
Tijd voor wat research... en het inzetten van mijn adresboek digitale experts
Wanneer ik mijn research begin, kom ik al snel een persbericht tegen: “Vijf miljard euro voor Vlaamse mobiliteit: “Nooit geziene investeringen in álle vormen van vervoer” kopt de website van Ben Weyts op maandag 13/02. Van dat bedrag gaat er 2,7 miljard naar werken aan de weg: versta als structureel onderhoud, een nieuw op- en afrittencomplex hier en daar en wat spitsstroken, als ik het goed lees. “Er gaan in heel Vlaanderen heel wat schoppen in de grond” lees ik daar stoer, maar het woord innovatie staat in dat bericht uiteraard niet. Meer dan twee miljard investeren in wegen — ‘t zal nodig zijn — maar met welk toekomstperspectief?
Weet je nog toen er eind november door Weyts werd aangekondigd dat er vanaf 1 januari op alle gewestwegen de maximumsnelheid naar 70 km/u zou gaan. Door die maximumsnelheid in te voeren “maken we de wegen buiten de bebouwde kom beter leesbaar. Minder verwarring moet zorgen voor meer veiligheid”. Awel, rijdt nu — midden februari 2017, 50 dagen nadat de nieuwe regel is ingevoerd — eens rond en tel eens het aantal borden met 70 km/u erop dat aan de kant van de weg staat? Zo dringend is ‘t precies toch ook weer niet…
Alle gekheid op een stokje: de kans is groot dat over tien jaar de snelheid op die wegen wordt opgetrokken naar 90 km/u omdat dan niet langer een mens aan het stuur zit, maar de wagen zelf de weg leest en de software laat zich nooit afleiden.
Maar als ik dan zie dat er 2,7 miljard wordt vrijgemaakt, dan vraag ik me af: zijn we hier in Vlaanderen op vlak van mobiliteit wel voldoende ambitieus? Het verkeer van morgen gaat er immers helemaal anders uitzien.
Straks is het 2030
Over 13 jaar is het 2030. Kijkt eens naar onderstaande foto! Dertien jaar! Maken we nu wegen waar we in 2030 over zullen rijden of hebben we over zeven jaar opnieuw 2,7 miljard euro nodig voor structureel onderhoud?
Bron foto: Bart De Waele, Wijs
Want de autoconstructeurs zitten niet stil. Audi werkt samen met Nvidia om tegen 2020 een zelfrijdende wagen in productie te hebben. BMW gaat dan weer in zee met Intel en mikt om op het einde van 2017 al een eerste testvloot van 40 zelfrijdende wagens klaar te hebben.
Omdat ik niet meteen een antwoord vind in de beleidsnota 2014–2019 van onze minister van mobiliteit Ben Weyts (die blijkbaar zijn fiets niet kan bijhouden en dinsdag 14/02 even Ben Kweyts was) of in het document Mobiliteitsplan 2030 dat door diens voorganger werd opgesteld (PDF-alert) stuur ik mijn vragen naar mijn eigen digitale expertenpanel.
Ik trommel een gevarieerd panel digitale experts op en stel hen de volgende vijf vragen:
1. Hoe ziet de mobiliteit in 2022 eruit?
2. Wat hebben we nodig om een iPhone-moment van de mobiliteit te creëren? Wat wordt de game changer?
3. Wordt de auto geherwaardeerd en eindelijk efficiënt ingezet (denk aan autonoom rijdende wagens die door middel van een app geboekt kunnen worden).
4. De Belg heeft niet alleen een baksteen in zijn maag, maar ook een auto in z’n hart. Zullen we in 2022 de drang om een wagen te bezitten al hebben kunnen inwisselen in de zekerheid om er gewoon gebruik van te kunnen maken (cfr. Streamingdiensten).
5. Zijn we ambitieus genoeg in Vlaanderen?
Een halve dollar per mijl
Technologie speelt een centrale rol in de mobiliteit van morgen. Bart De Waele, CEO van Wijs: “Maar het gaat verder dan alleen maar een technologische implementatie: de technologie die autonoom rijdende wagens mogelijk maakt zal in grote mate ons gedrag veranderen. First we change technology, then technology changes us.”
“Maar de mogelijkheden van een zelfrijdende wagen gaan verder,” aldus Bart De Waele. “De drang om een wagen te bezitten wordt kleiner, naarmate transport-as-a-service groeit. Je bestelt je mobiliteit wanneer je dat nodig hebt. Misschien hoeven we zelfs in de toekomst niet meer te betalen voor een rit. Retailers in grote steden geven je nu al toegang tot een betalende parking, maar wat als grote retailers zelf voor de rit zorgen als je in ruil daarvoor bij hen komt winkelen? Of het zou geen al te gek idee zijn voor een bedrijf als Colruyt om te investeren in een vloot zelfrijdende wagens en zo aan huis te laten leveren.”
Erwin Jansen, CEO These Days Y&R: “Volgens futurist Zack Kanter zijn we niet ver meer verwijderd van de autonome wagen. In 2015 slaagde Tesla er al in om hun wagens voor 90% van de tijd zelf te laten rijden en er zijn soortgelijke plannen bij Google. General motors brengt in 2017 een auto op de markt die zelf kan sturen, remmen en versnellen op autosnelwegen en in files. Daarnaast zou 60% van de Amerikanen zo’n zelfrijdende auto op dit moment al willen. Volgens een studie die Kanter citeert van de Columbia University in New York, zijn er amper 9.000 van die zelfrijdende auto’s nodig om heel New York te bedienen. De wachttijd zou 36 seconden bedragen. Kost: een halve dollar per mijl."
"PwC berekende dat, indien het echt tot die zelfrijdende auto’s komt, het totaal aantal wagens in de VS zou kunnen dalen van nu 245 miljoen naar slechts 2,4 miljoen. Dramatisch dus voor de autobouwers, verzekeraars, banken die auto’s leasen, zelfs wegenbouwers. In de VS raken jaarlijks 2,1 miljoen mensen gewond en sterven er bijna 30.000 mensen in het verkeer. Dat is grotendeels voorbij met autonome wagens. Files verdwijnen, waardoor je meer dan één volle week per jaar spaart. En parkeergarages in de stad verdwijnen, waardoor er gigantisch veel plaats vrijkomt. Plus, de meeste van die wagens zullen elektrisch zijn. Dat zal een gigantische impact hebben op het verbruik van fossiele brandstoffen. Het autoverkeer is in de VS goed voor 17,6 procent van alle broeikasgas. Daarvan verdwijnt er 15,9 procent.”
1. Hoe ziet de mobiliteit in 2022 eruit?
Jo Caudron, Founding partner Duval Union Consulting ziet niet meteen grote veranderingen, wél opborrelende frustraties die alles zullen sturen.“In 2022 gaat de mobiliteit nog zeer erg gelijken op die van vandaag, omdat we het tipping point nog niet zullen hebben bereikt. Dat tipping point komt er pas rond 2022 omdat de frustratie bij de mensen zo hoog zal zijn opgelopen dat mensen de shift zullen willen maken. Het gaat ook niet alleen over nieuwe technologie maar je moet ook het draagvlak hebben. En dat draagvlak zal komen door de grote hoeveelheid frustratie. Over vijf jaar zullen mensen het kotsbeu zijn om elke dag vijf uur in de auto te moeten zitten.”
Jasper Nuyens, Founder en CEO bij Linux Belgium, ziet het dan weer vooral rooskleurig in als het op de transportsector aankomt. “Het mobiliteitslandschap gaat drastisch veranderen op relatief korte tijd. De belangrijkste verandering komt er in eerste instantie door middel van de introductie van Artificiële Intelligentie voor het zelf rijden van voertuigen. En in tweede instantie door het overgaan naar elektrische aandrijving en energieopslag door middel van batterijen. Het zal vooral de transportsector zijn waar tegen 2022 geen manueel bestuurde voertuigen meer verkocht zullen worden. De transitie van het bestaande voertuigenpark zal door de grote hoeveelheid wagens en trucks weliswaar 20 à 30 jaar duren. De zelfrijdende personenwagens zullen samen gedeeld kunnen worden — iets wat zeker zal gebeuren bij de goedkopere modellen.”
Ook Lien De Leenheer, senior strategic digital communication and collaboration consultant, gaat akkoord. Het is niet voor vandaag op morgen. “Tien jaar geleden zat ik in een vergadering in Nederland, met daarin een hoop Europese topexperten qua elektrische mobiliteit. De spreker van Tennet, één van de grote Europese elektriciteitsdistributeurs liet toen zien dat het zeker 15 à 20 jaar zou duren vooraleer 20 à 40 procent van de mensen in Nederland elektrisch zou rijden. Dat leek mij toen erg pessimistisch, want alle technologie was beschikbaar, maar nu tien jaar later krijgt de goede man gelijk.”
Ze ziet ze daar een aantal redenen voor: “Het heeft te maken met een combinatie van een aantal zaken: de meeste mensen kopen maar eens om de 5 à 10 jaar een nieuwe wagen, de angst voor het onbekende, het gebrek aan actieradius van elektrische wagens en vooral het kip en het ei-verhaal: moeten er eerst elektrische wagens zijn of eerst laadpalen? In Nederland heeft men de koe bij de horens gevat. Een ex-medewerker van ABB heeft er FastNed uit de grond gestampt. Op een paar jaar tijd zijn zij erin geslaagd om een nationaal netwerk van fastchargers te realiseren. Bovendien worden elektrische wagens in Nederland enorm gestimuleerd als bedrijfswagens door de wagens én de elektriciteit belastingvrij te maken. De Belgische overheid moet knopen doorhakken indien ze écht een andere soort mobiliteit willen. Alleen inzetten op openbaar vervoer is geen oplossing wanneer je voortdurend lokale treinen en busdiensten afschaft. Hopen dat iedereen naar de stad gaat verhuizen zal er ook niet inzitten.”
2. Wat hebben we nodig om een iPhone-moment van de mobiliteit te creëren? Wat wordt de game changer?
Een game changer die het vaakst aan bod komt is een goedkope, elektrisch aangedreven zelfrijdende wagen. Al zijn er ook die die mening hélémáál niet delen. Zo ziet Caudron wel brood in de Tesla. “De Tesla’s van 35.000 dollar (de Model 3) die ook al die autonomous driving functies zullen hebben, dat gaat volgens mij de klik zijn.”
Volgens Rik Vera, CEO nexxworks, is het onmogelijk om één ding aan te wijzen: “Ik denk dat de combinatie tussen een aantal factoren een belangrijke wijziging teweeg brengt: Tesla die de slapende constructeurs zwaar onder druk zet om snel mee te evolueren, een aantal nieuwe software-first bedrijven die businessmodellen ontwikkelen die niét vertrekken vanuit het plooien van plaatstaal, maar voor wie de auto slechts een ‘tool’ is, de sharing-economy die niet te stuiten is, de exponentieel groeiende technologische ontgrenzing…”
Kris Mampaey, director SSC-IT, Willemen Groep NV, vult aan: ”Bovenal moeten we af van onze eigen wagen te willen hebben als statussymbool, maar vervoer veel meer als een service gaan benaderen. De voordelen zijn ruim aanwezig. ’Mobility as a service’ zal leiden tot een hogere kwaliteit van de wagen zelf. Hoe langer de wagen meegaat, hoe hoger het rendement.”
3. Wordt de auto geherwaardeerd en eindelijk efficiënt ingezet?
Wat je je daar bij moet voorstellen? Denk aan autonoom rijdende wagens die door middel van een app geboekt kunnen worden.
Erwin Jansen ziet het alvast zo: “Auto’s zullen niet langer meer een statussymbool zijn voor een groeiende groep consumenten. Wagenbezit is ook niet langer een must. Een optimale mobiliteit, ongeacht het transportmiddel, wordt belangrijker.”
Maar daar is Maarten Verheyen, eigenaar van TradersOnly, het niet mee akkoord: “Ik denk eigenlijk het tegenovergestelde. Auto wordt meer een commodity. Mobiliteit wordt een commodity. Vandaag is de auto een statussymbool, maar dat gaat compleet wegvallen en de auto zal een utility worden. De auto als statussymbool verdwijnt en daarmee ook de drang om er een te bezitten.”
Koen Delvaux, founder van Proximus Move kan er alvast kort over zijn: “Het bezit van een eigen auto zal blijven bestaan naast autodelen.”
4. Zullen we in 2022 de drang om een wagen te bezitten al hebben ingewisseld voor de zekerheid om er gewoon gebruik van te kunnen maken?
Volgens Vera zal deze revolutie zich eerst in steden doorzetten: “Deze verandering, van bezit naar access, zullen we eerst in de innovatieve grootsteden zien, daarna zal dat steeds verder uitdeinen.”
Liesbeth Janssen, digital manager bij Pelckmans Uitgevers, denk dan weer dat niet enkel de plaats, maar ook de generatie een grote rol zal spelen. “De jongere generatie zal sowieso die drang niet meer hebben. Voor hen is de auto geen statussymbool niet meer. Zij zullen de early adopters zijn van zo’n diensten.”
Maar daar is Dorien Aerts, SMB MarCom Manager Belux Microsoft, het niet mee eens. We zullen allemaal aan de zelfrijdende wagen gaan, veel sneller dan we zelf denken.”Met de huidige files staat er veel druk op de huidige mobiliteit: politiek en burger beseffen meer dan ooit dat dit niet kan blijven duren. Enerzijds biedt het huidige openbaar vervoer voor velen geen echt alternatief omdat het niet voldoende flexibel is of te veel tijd kost. Anderzijds wordt het hebben van een wagen steeds duurder, denk aan verzekeringen en brandstof. Ik denk daarom dat de overgang van het hebben van een wagen naar het gebruik maken ervan sneller zal verlopen dan we met z’n allen denken.”
“Het is niet zo gek om te denken dat met een wagen rijden hetzelfde zal zijn als jagen in 2017,” besluit Bart De Waele, “je bekijkt het als een sport, het is een tikkeltje elitair en mensen kijken er met gemengde gevoelens naar.”
5. Zijn we ambitieus genoeg in Vlaanderen?
Rik Vera is alvast zeer duidelijk: “Ambitieus genoeg in Vlaanderen? Bijlange niet!”
Ruben Ceuppens, Senior Social Strategist, Social Lab Group is het daar alvast roerend mee eens. “Of we ambitieus genoeg zijn? Het antwoord is natuurlijk een volmondig ‘nee’; zelfs niet als het over het verkeer alleen gaat. Disruptieve economische modellen worden bijna reflexmatig verboden of lamgelegd in plaats van het correcte kader te krijgen. Besparingen op alle vormen van universitair onderwijs en onderzoek zijn aan de orde dan.”
“België heeft zo goed als alle maakindustrie verloren en die zien we allicht niet meer terug,” aldus Tom Schouteden, VP Operations bij Faction XYZ .”We moeten volop inzetten op onderwijs om nieuwe werkkrachten van topniveau neer te zetten. Tegelijkertijd moet de Belgische markt aanzienlijk flexibeler worden om de uitdagingen van de toekomst aan te kunnen. Het is ook niet onbelangrijk om de aandacht te vestigen op het aantal chauffeurjobs die de komende jaren onvermijdelijk verloren zullen gaan. Dat gaat van taxichauffeurs, over bus- en trambestuurders tot treinchauffeurs en vrachtwagenchauffers.”
“Als we in België een probleem zien, dan proberen we dat op te lossen met regeltjes, en bijkomende regeltjes. Altijd blijven we denken vanuit het bestaande kader. Het afdwingen van sociaal correct gedrag door bestraffing en gebod. Terwijl ik er van overtuigd ben dat veel dingen kunnen opgelost worden door gezond verstand en een langetermijnvisie,” besluit Guido Everaert,
En nu is het aan jullie! Wat is jullie visie op de mobiliteit in 2022? Geef je comments hieronder. De maatschappij dankt u! En hoe rapper die zelfrijdende auto’s hier zijn, hoe rapper ik van de baan ben!
