“We zijn met z’n allen aan het dromen van een nieuwe iPhone terwijl échte grote innovaties uitblijven. Jaren geleden droomden we van grote technologische doorbraken, maar eigenlijk is de snelheid van innoveren sinds de jaren 80 alleen maar afgenomen. Toch denkt iedereen dat we in het meest innovatieve tijdperk ooit leven terwijl we eigenlijk bezig zijn met gepruts in de marge”, vertelde Rutger Bregman ons tijdens een gesprek met Bloovi redacteur Mischa Verheijden op WebTomorrow. De historicus, die onlangs nog te zien was op de jaarlijkse TED Conference, denkt dat er heel wat moet veranderen om de wereld een betere plek te maken. Hij breekt de lans voor een basisinkomen voor iedereen, maar is ook van mening dat onze maatschappij aan een grondige vernieuwing toe is.

“We lijken ons tegenwoordig vooral bezig te houden met gepruts in de marge”

“We zijn allemaal aan het dromen over de nieuwe iPhone, maar écht grote innovatieve doorbraken blijven grotendeels uit. Ironisch genoeg zien we hoe de staat, toch wel dé drijvende kracht achter alle innovatie, steeds minder middelen krijgt”, zegt Bregman schamperend. “De iPhone is een prachtig voorbeeld van deze situatie,” klinkt het. “Alle fundamentele bouwstenen van de iPhone zijn door de overheid gesponsord. Denk maar aan stemherkenning, batterijtechnologie, het internet en mobiele technologie. Als je dus gelooft dat private durfkapitalisten dé motor zijn van innovatie, dan leef je in een illusie."

Als je een beetje uitzoomt, zie je dat de periode kort na de Tweede Wereldoorlog pas écht innovatief was. Wat blijkt? Sinds de jaren 80 is de snelheid van innovatie aan het afnemen.

“Pas op, ik ben niet tegen tegen durfkapitalisten of tegen bedrijven zoals Apple die aantrekkelijke hoesjes maken rond grote technologieën”, zegt Bregman. “Maar als je een beetje uitzoomt zal je zien dat de periode kort na de Tweede Wereldoorlog pas echt innovatief was. Sinds de jaren 80 is de snelheid van innovatie zelfs aan het afnemen. Daar moeten we wat aan doen.”

Als je gelooft dat private durfkapitalisten dé motor zijn van innovatie, dan leef je in een illusie.

De oplossing: experts die de juiste keuzes maken voor de samenleving

Om innovatie te versnellen omschrijft Bregman een atypische oplossing. “Ik ben voorstander van de anarchistische staat”, knikt hij. “Wat ik niet bedoel is een ouderwets model waar de staat alles bepaalt. Maar wat je wel nodig hebt, is publieke financiering. Daarom moeten professionals aan de macht staan en in staat zijn om beslissingen te maken. De staat moet volgens mij grote fondsen oprichten met aan het hoofd experts die als geen ander beseffen waar we nu moeten op inzetten. De overheid zet dus de lijnen uit en geeft mensen met expertise de kans om de juiste keuzes te maken voor de samenleving.”

“De omschrijving van een anarchistische staat is dus een contradictio in terminis. Maar ik denk dat dit het grote compromis zou kunnen zijn die de strijdbijl tussen links en rechts ook eindelijk begraaft.”

De staat moet de lijnen uitzetten, maar de uitvoering daarvan moet gebeuren door mensen met expertise. Zij zijn immers het meest geschikt om de juiste keuzes te maken in het belang voor de samenleving.

Marketing moet meer zijn dan een mooie strik rond iets lelijk

"Sinds de jaren 80 is innovatie niet alleen vertraagd, maar zijn we ook beter geworden om mooie strikken te doen rond lelijke dingen. We wekken vooral de illusie dat we goed bezig zijn", glimlacht Bregman. "De antropoloog David Graeber omschreef het een paar jaar geleden op een gevatte manier gebaseerd op Star Wars. Toen de films destijds uitkwamen dachten we allemaal dat we tegenwoordig al die innovaties zouden hebben. Niets is minder waar. Waar zijn we dan wél beter in geworden? In het maken van special effects. Onze films zien er realistischer uit dan ooit, maar de innovaties zelf? Die bleven uit."

Toen de Star War films uitkwamen dachten we allemaal dat we tegenwoordig die innovaties allemaal zouden hebben. Niets is minder waar. Waar we dan wel beter zijn in geworden? In het maken van special effects

"Datzelfde effect zie je ook in marketing. Het is immers een zero sum game geworden. Als bedrijf x investeert in reclame, dan bedrijf y ook. Het is een beetje zoals één iemand gaat rechtstaan in een overvol stadion. Als één iemand recht staat, gaan steeds meer en meer mensen dat ook doen om iets te kunnen zien. Het resultaat: niemand kan op termijn nog iets van het schouwspel zien."

"Maar begrijp me niet verkeerd, marketing is nodig. Als ik een boek lanceer, ben ik ook blij dat mijn uitgever een marketingplan heeft. Maar als puntje bij paaltje komt is echte vooruitgang meer dan een mooie strik omheen lelijke dingen leggen."

Meer weten? Het volledige interview met Rutger Bregman op WebTomorrow kan je hieronder bekijken. Krijg je niet genoeg van Rutger's visie? Bekijk dan zeker ook ons eerder interview met Rutger waar we hem vragen over de zin en onzin rond een universeel basisinkomen.