Jasna Rokegem links (Foto: Ellie Van den Brande)
Jasna Rokegem (25) heeft met haar alter ego Jasna Rok de fashion tech op de kaart gezet. Maar haar revolutionaire ambities reiken nog veel verder. Als het van haar afhangt, mogen we onze volledige kleerkast buiten zwieren en houden we in de toekomst nog welgeteld één kledingstuk over. “Dat reageert op je emoties, waakt over je gezondheid, verandert van vorm en kleur, en moet nooit meer in de wasmachine. Het ultieme kledingstuk, to rule them all.”
Mode slimmer maken
Het merk Jasna Rok is amper twee jaar oud, maar founder Jasna Rokegem is dit jaar genomineerd voor de ‘MIT under 35’. Het Massachusetts Institute of Technology (MIT) – ’s werelds bekendste technische universiteit en geboorteplaats van een hele batterij innovatieve technologieën – maakt elk jaar een lijst van de ‘leiders van morgen’. Op de genomineerdenlijst van meest veelbelovende vernieuwers op deze aardbol staat ook Jasna Rokegem.
Het begon allemaal met haar Fashion on Brainwaves-collectie. Het was nooit gezien, kleding die reageert op emoties. Een breinsensor meet wat er in je hersenen omgaat, en geeft die data via bluetooth door aan microcomputers op de stof van de kleding. Opgewonden? Relaxed? Gefocust? Afgeleid? Nieuwsgierig? Je kleding toont het aan de mensen rondom je door van kleur en vorm te veranderen.
De hele mode-industrie is altijd maar aan het hollen, van collectie naar collectie. In die ratrace komt haast niemand aan innoveren toe. Dat patroon wil ik doorbreken
“Eigenlijk wordt je kleding je hoogstpersoonlijke lifecoach”, vat Jasna Rokegem de essentie van de collectie samen. “Ik ben vertrokken van een heel eenvoudige vraag: ‘gelukkig zijn, hoe kan je dat meten?’ Niet dus, tenzij je wat hersenvocht prikt. (lacht) Maar dat is levensgevaarlijk, dus daar ging ik me echt niet aan wagen. Je kan geluk wél beïnvloeden. Zo ben ik terecht gekomen bij bineural beats in ons brein, en ben ik neurowetenschap, technologie en mode met elkaar gaan verzoenen. Dat is wat ik sindsdien met Jasna Rok doe."
"Ik wil mode slimmer maken, en de magic of beauty binnenbrengen in technologie en wetenschap. Ik had de breinsensor bij de Fashion in Brainwaves-collectie perfect kunnen wegwerken in een hip hoedje of een muts. Maar ik wilde de technologie en de neurowetenschap zichtbaar maken, een statement maken. Het is een elegante diadeem gebleven, maar je ziét de link met de hersenen.”
Hologrammen en modecollecties in virtual reality
Jasna Rokegem was een pionier in fashion tech toen ze met Jasna Rok begon, en is dat nog altijd. Zelfs in haar thuishaven, modemekka Antwerpen, is de sector is nog grotendeels braakliggend terrein als het op innovatie aankomt. “De hele mode-industrie is altijd maar aan het hollen. Van collectie naar collectie, van show naar show. De tijdsdruk en de concurrentie zijn moordend, in die ratrace komt haast niemand aan innoveren toe. De manier waarop designers hun ontwerpen maken, de materialen die ze gebruiken, het productieproces dat zo’n hoge tol eist van mensen en de planeet, het gaat jaar na jaar door. Niemand die dat patroon doorbreekt.”
Als kind was het niet altijd even gemakkelijk om een buitenbeentje te zijn, maar nu is het een grote troef
Enter Jasna Rok. “(lacht) Ik ben altijd en overal al de rebel geweest. Als kind was het niet altijd even gemakkelijk om een buitenbeentje te zijn, maar nu is het een grote troef. Stop mij in een hoekje, en ik probeer er uit te breken. Ik ben geen pure designer, ik ben geen ingenieur, ik ben geen neurowetenschapper. Ik wil die muren slopen”, zegt ze. “Toen ik afstudeerde aan de Willem de Kooning Academie in Rotterdam was de catwalk show voor al mijn klasgenoten hét hoogtepunt. Ik wilde geen show. Ik wilde geen fotoshoots. Zo komen mijn kleren niet tot hun recht. Ik experimenteer met virtual reality en met augmented reality, dat kan je niet tonen in een modeblad. Ik moest wel nieuwe ervaringen creëren.”
“Op de modeweek in Berlijn heb ik een hologram gelanceerd. Ik wilde het onzichtbare zichtbaar maken. Je kan de kleren die je wil kopen niet alleen bekijken, maar ook passen en zelfs aanpassen aan je eigen noden en wensen. (lacht) Geen miskopen meer, en gedaan met massaal kartonnen dozen terug te sturen naar Zalando.” That’s the future!
Kleding als bewaarengel
Jasna Rokegem heeft op die twee jaar al flink wat muren neergehaald. Ze is artist in residence bij Nokia Bell Labs - dat kunstenaars, researchers en techneuten aan elkaar koppelt om baanbrekende innovaties te bedenken – en ze werkte samen met Volkswagen. “Je zou het misschien niet meteen zeggen, maar er zijn heel wat linken tussen fashion tech en car tech. Als je wagen aanvoelt in welke mood je bent, kan hij automatisch de muziek daarop afstemmen. Als je wagen detecteert dat je het koud hebt, stelt hij de zetelverwarming bij. En als hij een onveilige situatie detecteert op de weg, verandert hij van kleur om dat aan te geven aan andere weggebruikers.”
“Maar ook tussen telecom en fashion tech kan je bruggen bouwen. Nu is onze smartphone zowat ons belangrijkste bezit, maar wie weet is die binnen vijf jaar gewoon geïntegreerd in onze kledij? Google en Levi’s experimenteren daar ook al volop mee. One Plus, het grootste telefoonmerk van Azië, was geïntrigeerd door de manier waarop ik de smartphone gebruik. Ik nam een filmpje met hen op, en dat haalde ondertussen al één miljoen clicks. Toen ik vorig najaar voor events met Volkswagen en de Amerikaanse ambassade een paar keer naar India mocht, merkte ik dat de impact van dat filmpje echt overweldigend is. Ik kan in India geen tien stappen buiten zetten zonder dat iemand me aanklampt voor een selfie.”
Kleding kan perfect een interface zijn. Denk aan kleding die met een kleurencode aangeeft wat er omgaat in de hersenen van kinderen met een autismestoornis
Het allergrootste potentieel voor fashion tech bevindt zich volgens Rokegem in de gezondheidssector. “Kleding kan heel goed dienen als interface. Denk bijvoorbeeld aan kinderen met een autismestoornis. Als hun kleding met een kleurencode kan aangeven wat er in hun hersenen omgaat, weten hun ouders of hun leerkrachten of ze extra aandacht nodig hebben of net beter even met rust worden gelaten. Voor oudere mensen zou je perfect kleding kunnen maken die opmerkt wanneer ze uitdrogen. Dan laat je hun tv even stoppen met spelen, en spoor je hen aan om eerst een glas water te drinken. Kleding als bewaarengel, fashion tech als lifesaver. We werken samen met de Antwerpse professor Koen Kas om concrete toepassingen rond health en fash tech uit te werken.”
Fashion tech mee op de kaart zetten
Dat het hard gaat voor Jasna Rok is een kanjer van een understatement. Ze is de voorbije maanden drie keer in India geweest, zette projecten op met de universiteiten van Cambridge en Baltimore, gaf lezingen in Berlijn en Amsterdam, en Houston en New York staan ook nog op de agenda. Terwijl we haar interviewen is ze haar koffers aan het pakken voor een missie naar Rusland die de stad Antwerpen organiseert. Tussendoor moet ze de tijd vinden om aan nieuwe ontwerpen te werken, en moet ze het bedrijf Jasna Rok runnen.
“Ik vind het belangrijk om die rol van evangelist op te nemen, om de fashion tech op de kaart te helpen zetten. Maar het evenwicht is een beetje zoek. Ik heb me kandidaat gesteld voor een programma waarmee ik in de zomer drie maanden naar San Francisco zou kunnen gaan. Me drie maanden opsluiten in het labo: ontwerpen, experimenteren, fabriceren. Terug naar de essentie.”
Mijn grootste droom? Hét ultieme kledingstuk maken, zodat je nooit meer wat anders nodig hebt
“We hebben nog heel wat werk om alle schakels te verbinden”, zegt Rokegem. “Bij de Fashion on Brainwaves-collectie is er bijvoorbeeld het probleem dat we de kleren niet kunnen wassen zonder de sensoren stuk te maken. Dan heb je twee opties. Ofwel zoek je oplossingen om de kleren toch te wassen. Je zou de sensoren bijvoorbeeld elke keer kunnen loskoppelen. Ofwel zorg je ervoor dat je de kleren nooit meer hoeft te wassen, omdat ze simpelweg niet meer vuil kunnen worden. Samen met nanotechnologiebedrijf Nanex en Nooyer werken we aan antibacteriële en geurloze stoffen. Ze gaan nooit ofte nooit stinken, en als je er een glas wijn op morst, wordt dat vanzelf afgestoten. Dat vind ik een veel interessantere oplossing, omdat ze meteen de hele toekomst van de mode helemaal kan omgooien.”
Dat brengt ons bij de grote droom van Jasna Rok: het ultieme kledingstuk maken. Een kledingstuk dat reageert op emoties en fysieke prikkels, dat nooit vuil kan worden. “Als je een kledingstuk hebt dat voortdurend van vorm en kleur kan veranderen – zodat het er elke keer je het draagt anders uitziet – en dat je nooit meer moet wassen, dan heb je eigenlijk nog maar één kledingstuk nodig. Wel, dat stuk der stukken wil ik ontwerpen met Jasna Rok.”
