In dit Nederlandse digital agency bepalen jouw collega’s je loon

Onze noorderburen staan erom bekend: ze durven vaak wat meer experimenteren met thuiswerken, verlof en extralegale voordelen. Toch ging niemand ooit zo ver als Keytoe. Dit digital agency uit Maassluis, Zuid-Holland, telt op dit moment 45 werknemers en specialiseert zich naast marketing en ICT ook in organisatiepsychologie. Niet enkel voor hun klanten, maar ook intern denken ze vaak out of the box: onbeperkt verlof en je collega die mag bepalen hoeveel jij verdient. Het lijkt te mooi om waar te zijn maar bij Keytoe gebruiken ze het systeem nu al een drietal jaar. “Collega’s die elkaars loon bepalen vinden we eerlijker dan een HR-manager die je nog nooit ontmoet hebt”, zegt Lennard Toma, als organisatiepsycholoog werkzaam bij het bedrijf. Eerlijk, prima, maar werkt het ook?

Situationele hiërarchie

Keytoe telt twee oprichters: Cedric Muchall en Patrick Steenks. Beide zijn nog steeds aandeelhouder maar qua zeggenschap hebben ze evenveel te piepen als een gewone medewerker of stagiair. “Wij noemen het geen platte organisatiestructuur maar een situationele hiërarchie”, verduidelijkt Toma. “Bij ons kan iedereen de leider zijn, afhankelijk van de situatie of je eigen expertise. Als het bijvoorbeeld gaat over development, dan is dat iemand die daar veel over weet en leiderschapsvaardigheden heeft. Hier zit niet per se een loon of functietitel aan vast. Op die manier ontstaat er een soort van natuurlijk leiderschap en dat faciliteren wij.”

Een stagiair die de leiding neemt over een bepaald project is nu niet echt iets nieuws onder de zon, maar het Nederlandse bedrijf gaat daarin nog een stapje verder. “Stagiairs mogen hier alles zelf bepalen”, aldus Toma. “Ze mogen ook andere stagiairs of collega’s aannemen en kunnen dus ook gewoon de manager zijn. Wij gaan ervan uit dat mensen professionals zijn, dat ze zelf het leuk vinden om iets te doen, oprecht geïnteresseerd zijn en het ook met passie doen.”

En aan dit mooie liedje komt nog lang geen eind. Bij Keytoe mag je namelijk werken waar je wil, wanneer je wil en hoe je wil. En straffer nog: wat je doet, mag je ook gewoon volledig zelf bepalen. “We hebben wel één basisregel: blije klanten, blije collega’s. Als je die dingen voor elkaar krijgt, dan maakt het ons geen snars uit wat je doet en hoe je het doet, als je dat maar voor elkaar krijgt. Toegegeven, in de praktijk loopt het niet altijd zo mooi zoals ik het aan jou nu voorstel”, geeft Toma grif toe. “Als je iets totaal anders wilt doen dan campagnes opstellen en copy schrijven, prima. Al zorgt dat er wel soms voor dat we onze dienstverlening hier en daar wat moeten aanpassen en we niet louter meer bezig zijn met marketing en ICT.”

Druk van je collega’s

Een transparante bedrijfscultuur was voor Keytoe het begin van alles. “Met transparant, bedoelen we ook echt voor iederéén transparant. Dus ook de financiële gegevens”, beklemtoont Toma. “We weten wat de kosten zijn, wat de omzet is én wat ieders loon is want collega’s bepalen elkaars verloning hier zelf. Ze nemen ook andere collega’s aan en ontslaan deze als dat nodig blijkt. Omdat alles zo transparant is, weet iedereen dat je op een gegeven moment geen loon meer krijgt als het heel slecht gaat met het bedrijf. Als er geen geld is omdat jij geen klanten binnenhaalt of je werk niet doet, waarom zou je dan wel een loon krijgen?”

“Iedereen weet dat hij iets moet doen om geld te creëren zodat hij ook een correct loon kan krijgen”, aldus Toma. “Als je weet dat je zo afhankelijk bent van elkaar, dan gooi je de mensen die het ‘verpesten’ er ook gewoon uit. Je hebt hier dus geen baas waar je kan gaan klagen over je collega’s of waarover je tegen je collega’s kan zeggen dat hij een sukkel is. Je bent bij ons dus niet alleen verantwoordelijk voor jezelf maar ook voor je collega’s. Als die vinden dat je iets stom hebt gedaan, dan hoor je dat rechtstreeks van hen en niet van je baas want die is er gewoon niet. En omdat er letterlijk niemand is om bij te klagen, voel je des te meer die druk van je collega’s om goed te presteren.”

“Dat dit soort gekke ideeën als onbeperkt vakantie en zelf je salaris bepalen niet voor elk bedrijf weggelegd is, weten ze bij Keytoe maar al te goed. “De onbeperkte vakantiedagen hadden we al vanaf dag één omdat we eigenlijk te lui waren om het allemaal goed bij te houden. Enkele jaren geleden hebben we dat dan maar officieel gemaakt voor als er nieuwe collega’s bij kwamen.”

“Een drietal jaar terug besloten we dat je collega ook mee je loon mag bepalen, maar we voelen dat we ook hier nog niet ten einde zijn. We blijven experimenteren en kijken wat er werkt zodat collega’s en klanten blij zijn, en we allemaal lekker in ons vel zitten.”

Backstabbing en vriendjespolitiek

Misschien verwacht je dat enkel Nederlanders met zo’n gek experiment wegkomen, maar vergis je niet: ook daar is je loon zomaar op tafel gooien nog altijd behoorlijk taboe. “Eenmaal je als werknemer een zicht hebt op de kosten en omzet van een bedrijf, is de stap zetten om dat ook met je loon te doen helemaal niet zo gek”, stelt Toma. “Als je lonen aan iedereen prijsgeeft zonder dat er iets mee gebeurt, dan maak je het transparant om het transparant te maken. Dan heb je er niet erg veel aan. Maar als je zegt dat de collega’s daadwerkelijk elkaars loon gaan bepalen, dan heb je een goed doel om het transparant te maken. Tuurlijk heb je dan eerst vertrouwen en communicatie nodig.”

“In het begin is het wel een beetje eng hoor, sommige mensen vonden het niet zo leuk. Maar eenmaal het zo was, vonden ze het niet meer erg en viel het wel mee”, zegt Toma. “Wij hadden namelijk al altijd een systeem waarbij collega’s elkaars prestaties en gedrag gingen beoordelen. Je hebt dus geen functioneringsgesprekken met je baas, maar collega’s beoordelen elkaar en helpen elkaar om beter te worden. We geven onderling heel veel feedback en als je zo veel over elkaar weet, is het ook niet meer erg om elkaars salaris te kennen.”

Het bedrijf bedacht ook een oplossing om vriendjespolitiek tegen te gaan. “Om aan de ene kant een stijging van 2.000 euro en aan de andere kant backstabbing te voorkomen, werken we met een zogenaamde normaalverdeling”, legt Toma uit. “Oorspronkelijk keek een commissie aan het eind van het jaar naar het budget dat over was en gooide dat in een zogenaamde salarispot. Dit geld werd verdeeld over de medewerkers, afhankelijk van hun toegevoegde waarde. Er was maar één regel: een loon kan nooit dalen, alleen maar stijgen.”

SentimentsApp

Erg realistisch was die aanpak dus niet, en dat beseften ze bij Keytoe zelf ook wel. Daarom ontwikkelde het bedrijf een eigen SentimentsApp, waarmee collega’s elkaar dagelijks beoordelen op basis van het gevoel dat ze over elkaar hebben. De app zit nu in zijn testfase maar zou op lange termijn de commissie vervangen.

“Het loon wordt nu dus bepaald op basis van het gemiddelde van alle beoordelingen”, zegt Toma. “De app moet de betrokkenheid van de werknemers vergroten en zou bijdragen aan een echt eerlijke verdeling van de lonen. Stel dat iedereen hoog scoort, dan krijgt iedereen het gemiddelde salaris. Een werknemer die ineens laag scoort, krijgt gesprekken om te achterhalen wat er misloopt.”

Het lijkt er zowat op dat de jongens uit Maassluis lopen te verkopen dat ‘iedereen gelijk is voor de wet’. Toch zijn ze erg kritisch tegenover hun eigen experimenten. “Wij zijn niet allemaal gelijk, maar wel gelijkwaardig. Dat betekent dat er zeker verschillen kunnen zijn in mensen, lonen, skills, opleidingsniveau, iemands energie en dat is prima. Maar iedereen krijgt wel dezelfde kans om leider te zijn of iets toe te voegen en dat is het belangrijkste”, klinkt het.

Toma durft er ook open voor uitkomen dat ze bij Keytoe niet op zoek zijn naar gelukkige collega’s. “De kern is dat wij florerende collega’s willen, dus dat gaat verder dan gelukkige collega’s. Geluk is een beetje een buzzword. Iedereen wil graag gelukkig zijn en voor ons is dat té klassiek, dus wij gaan voor florerend. Dat proberen wij door zo goed mogelijk binnen de organisatie te faciliteren. Dat er heel veel ownership is, dat mensen vrij zijn om te doen wat ze willen doen en heel veel dingen mogen bepalen, dat ze zich thuis voelen en zichzelf kunnen zijn. We willen ook een heel flexibele organisatie zijn.”

Geluk en zelfsturing zijn buzzwords

Of de app dus effectief gaat werken, valt nog af te wachten. Toch is het salarisverhaal niet het laatste wat we van Keytoe zullen horen. Toma is zich namelijk aan het ontpoppen tot auteur en komt binnenkort met een boek over hun manier van werken en alle problemen die dit met zich mee brengt. “Dat klinkt hartstikke leuk, maar het is niet allemaal altijd plezierig. Er gebeuren ook dingen die heel vervelend zijn.”

“Er wordt bijvoorbeeld niet altijd evenveel verantwoordelijkheid genomen. Er is bij ons niet één verantwoordelijke dus wordt er vaak met de vinger gewezen. Het is ook zo dat niet iedereen een cultural fit heeft met het bedrijf, want niet elke collega kan met zoveel vrijheid om. Kortom, er zijn dus heel wat dingen die het ook voor ons dagelijks een uitdaging maken”, besluit Toma.

Toch wil het bedrijf vooral geen etiket opgekleefd krijgen. “Zelfsturing is, net als geluk, een buzzword en veel mensen vallen erover. Want stuur je nu jezelf aan of de groep? Laat al die termen, denk gewoon even logisch na. Je neemt professionals aan en kan dus verwachten dat ze hun werk doen en niet onnodig veel op vakantie gaan. Al die poespas eromheen met regels en moeilijk doen, weg ermee. Gewoon je werk doen en klaar.”

Dit artikel verscheen eerder op Bloovi Careers