‘Digital champion’ Saskia Van Uffelen pleit in nieuwe boek voor radicaal andere bedrijfswereld: “We moeten het verlammende kortetermijndenken doorbreken”

‘Hoe lang wil jij het nog rekken?’ Die provocerende vraag staat centraal in ‘Durven voor morgen’, het nieuwste boek van digital champion Saskia Van Uffelen. Ze schreef een bevlogen pleidooi voor bedrijven, politici en individuen om in dit digitale tijdperk radicaal uit hun comfortzone te breken en hun methodes radicaal om te gooien. Om welvaart én welzijn te verzoenen. “We moeten het verlammende kortetermijndenken doorbreken.”

‘Durven voor morgen’, zo heet het nieuwste boek van Saskia Van Uffelen. Nochtans luidde de oorspronkelijke titel als volgt: ‘hoe lang gaan we het nog rekken?’. “Uiteindelijk heb ik toch gekozen voor een iets meer constructieve boodschap. Hoe lang we het nog gaan rekken, is echter wel een vraag die ik me regelmatig stel. Want hoe ontzettend vaak hoor je mensen niet zeggen: ‘dat zouden we moeten doen’. Maar het gebeurt niet. Er is altijd wel een reden om de beslissingen die we moeten nemen uit te stellen. Tot de volgende verkiezing of het volgende kwartaal.”

“Ik heb een positief boek geschreven. Er is nog tijd – er is altijd tijd – om onze methodes om te gooien en onze comfortzone achter te laten. Maar je voelt aan alles dat we op onze limieten botsen. De klimaatopwarming rukt verder en verder op, onze mobiliteit draait in de soep, ons onderwijs hinkt achterop. En bedrijven zetten liever 200 mensen aan de deur om er evenveel nieuwe aan te werven dan dat ze de medewerkers die ze al hébben omscholen. Het digitale tijdperk vraagt om een nieuw model.”

Burgers en klanten in de driver’s seat

In dat nieuwe model is alles en iedereen geconnecteerd. Dat is volgens Van Uffelen een belangrijke breuk met het verleden. “Toen ik mijn carrière begon, wist ik alleen wat er in mijn eigen organisatie gebeurde. Nu heeft iedereen dankzij het internet een wereldwijd referentiekader. Die evolutie zorgt voor een omgekeerde piramide. We vinden onszelf betere politici dan zij die aan de macht zijn, betere dokters dan onze eigen huisarts, betere leerkrachten dan de onderwijzers van onze kinderen.”

“Die omgekeerde piramide heeft de machtsverhoudingen overhoop gegooid. We pikken het niet meer dat één persoon in Brussel zegt: ‘5G, nee, daar gaan we niet aan meedoen’. Bedrijven merken hetzelfde: de gebruiker zit nu in de driver’s seat en de klant is nu écht koning.”

“Een tweede grote transformatie is dat de concurrentie niet meer uit de sector komt. Neem een ondernemer als Davy Kestens die met zijn nieuwe app Cake plots de bankwereld komt binnenstormen. Als Philips in lantaarnpalen op straat ook camera’s installeert en antennes voorziet, dan wordt een verlichtingsbedrijf in één klap mogelijk ook een securitybedrijf of een telecombedrijf. Dat is de toekomst, de grenzen tussen sectoren vervagen en verdwijnen zelfs volledig. In ons land is dat een extra grote uitdaging, want wij zijn met onze federaties en regulatoren nog altijd ongelooflijk sectoraal georganiseerd. Denk maar aan de taxisector die zich met man en macht verzet tegen Uber.”

Oude businessmodellen werken niet meer

Saskia Van Uffelen stelt vast dat de oude businessmodellen niet meer werken. “Het is lang geleden dat één organisatie alles deed. We evolueren meer en meer naar een model van samenwerking tussen verschillende partners. De intergeconnecteerde wereld heeft een paar technologische bedrijven oppermachtig gemaakt, té machtig. Maar dezelfde technologie die Google en Amazon en co zo groot maakte, speelt nu in de kaart van jonge startende bedrijven.”

“Het is vandaag ongelooflijk gemakkelijk om nieuwe ideeën om te zetten in de realiteit. Je had daar vroeger gigantische R&D-budgetten voor nodig, budgetten die alleen de techreuzen hadden. Nu data meer en meer beschikbaar zijn, kunnen nieuwe spelers die nog snel en wendbaar zijn de almacht van de groten doorbreken. Zeker als ze de krachten bundelen.”

In haar boek breekt Van Uffelen vanuit haar eigen ervaring aan de top van bedrijven als HP, Ericsson en vandaag GFI een lans voor een andere bedrijfswereld. “Bedrijven moeten af van hun fixatie voor de korte termijn. Kijk naar wat er nu met de VRT gebeurt, die nog maar eens dezelfde kwaliteit moet blijven leveren met minder middelen. Dat kan je niet eindeloos blijven rekken, vroeg of laat breekt de veer. Raden van bestuur wéten dat ook. Maar toch stellen ze, net als de beleidsmakers, de noodzakelijke beslissingen elke keer opnieuw uit: ‘Heel goed idee, voor volgend kwartaal’. De financiële analisten blijven de dans leiden met hun kwartaalcijfers.”

“Jonge mensen kunnen dat verlammende kortetermijndenken doorbreken. De raden van bestuur van grote bedrijven zijn nog altijd overwegend samengesteld uit grijze mannen in blauwe pakken. Van die blauwe pakken zal de verandering niet komen. Maar de raden van bestuur zullen vrouwelijker én jonger worden. Als een generatie zijn intrede doet die welvaart en welzijn op dezelfde hoogte plaats, zullen bedrijven afscheid nemen van die obsessie voor resultaten op korte termijn.”

Van controlerende naar vertrouwende leiders

Die nieuwe generatie zal ook onze manier van werken én leidinggeven transformeren, voorspelt Van Uffelen. “Het is een generatie die niet zal wachten tot ze 65 zijn om van het leven te genieten. Ze werken, ze reizen, ze werken opnieuw, ze zorgen voor hun kinderen, ze werken opnieuw,… Ze werken voor verschillende bedrijven tegelijk, en zelfs voor verschillende concurrenten op hetzelfde moment. ‘Ze weten niet wat ze willen’, hoor ik CEO’s wel eens zeggen. Totaal fout, ze weten net heel goed wat ze willen en zijn daar ook outspoken over. Hun kijk op werk staat gewoon haaks op die van de generaties voor hen.”

“Bedrijven moeten zich aanpassen aan die nieuwe generatie. Niet andersom. Ze moeten manieren vinden om de verschillende generaties synchroon te laten werken. Ze moeten intrapreneurship omarmen en daar ruimte voor maken. Controlerend leiderschap werkt niet meer, dat moet vertrouwend leiderschap worden. Dat geldt voor CEO’s, maar evengoed voor partijvoorzitters, voor eerste ministers, voor rectoren van universiteiten, en ga zo maar door.”

CEO van je eigen leven

In haar boek kijkt ze niet alleen in de richting van de bedrijfswereld. Saskia Van Uffelen hamert erop dat ook individuen met persoonlijke levenskeuzes de samenleving in een andere richting kunnen sturen. “De digitalisering zorgt voor veel onzekerheid. Er is ook veel paniekzaaierij en doemdenken: ‘de robots gaan onze jobs inpikken’. Technologiefederatie Agoria heeft dat becijferd, en de prognose is dat er veel meer jobs zullen bijkomen dan dat er zullen verdwijnen. Alleen gaan die jobs veranderen, en andere skills en een andere attitude vragen.”

“Bedrijven moet meer investeren in het continu trainen en opleiden van hun mensen. Maar we moeten niet lijdzaam toekijken tot het zo ver is. We zijn allemaal CEO van ons eigen leven, we kunnen allemaal een transformatie op gang brengen. Postbodes en caissières kunnen zich afvragen wat ze kunnen doen om morgen nog economisch inzetbaar zijn. We moeten hongerig blijven naar nieuwe kennis en nieuwe ervaringen. In dit digitale tijdperk hebben we onze toekomst meer dan ooit zelf in handen. Durf voor morgen!”