Een vakantiewoning huren via Airbnb, via de Uber-app een taxi bestellen of aan het eind van je werkdag naar huis met een elektrische Lime-step. Het delen van producten of diensten via virtuele platformen is inmiddels behoorlijk ingeburgerd. En, het kan nog een stapje verder dan dat. Via dit soort platformen, die voortkomen uit de deel- of platformeconomie, kan er namelijk ook op financieel vlak worden gedeeld. Crowdfunding, een financieringsvorm die ook in België in de lift zit, is daar misschien wel het bekendste voorbeeld van.

Deelplatformen in verschillende varianten

Het delen van goederen met andere consumenten. Dat is heel simpel gezegd wat er vaak wordt verstaan onder de term ‘deeleconomie’. Wie op zoek is naar een fiets in Brussel om snel van punt A naar B te geraken, kan bijvoorbeeld een Villo!-fiets gebruiken. Of wanneer je bezig bent met een klus in je woning en net niet het juiste gereedschap in huis heeft, is die decoupeerzaag of behangtafel zo gevonden via Peerby.

Dit soort deelplatformen bestaan in verschillende varianten. Er is namelijk een onderscheid te maken tussen een consument of een bedrijf als aanbieder van een dienst of een product. Bij platformen als Villo! en Lime gebruikt de klant het product tijdelijk, maar het gaat hier niet om een fiets of step van een andere gebruiker: het wordt gewoon gehuurd van een bedrijf. Dit zijn dus commerciële platforms met winstoogmerk.

Bij platformen als Peerby of BlaBlaCar, waarmee autoritten worden aangeboden door particulieren, wordt het product of de dienst wel direct van andere gebruikers afgenomen en ook aan hen betaald. Hierbij gaat het dus niet direct om het maken van winst, maar meer om het aanbieden van goederen of diensten aan andere consumenten, waar de aanbieder een vergoeding voor krijgt.

Gezamenlijk een project financieren

De deeleconomie heeft intussen ook zijn intrede gedaan in de financiële wereld. Daar gaat het wel iets verder dan louter een boormachine uitlenen of iemand een rit van Antwerpen van Brussel aanbieden. Zonder tussenkomst van grote financiële instellingen kunnen particulieren ook geld lenen van en aan elkaar, of doneren. Dit kan via verschillende platforms. Misschien wel het bekendste, internationale, voorbeeld hiervan is de crowdfundingswebsite GoFundMe. In België zijn Lita.co, Ecco Nova, Look&Fin, Spreds en Bolero Crowdfunding de vijf grootste spelers op dit gebied.

Bij crowdfunding vraagt iemand financiering aan om bijvoorbeeld een verbouwing van een woning te kunnen voltooien, studiekosten te kunnen betalen of voor de realisatie van een bepaald goed doel. Iedereen die dat wil steunen, kan een geldbedrag overmaken waardoor het project bij voldoende donaties gefinancierd kan worden. Hierdoor wordt een dergelijk doel een gezamenlijke financiering van een groep mensen in plaats van één individu.

In België wordt dit steeds populairder, blijkt uit recent onderzoek van de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA). De FSMA vergeleek de cijfers van de vijf eerder genoemde Belgische crowdfundingplatforms van 2012 tot 2017. In 2012 werden er nog slechts drie projecten op deze manier gefinancierd, in 2017 waren dat er al 92. Twee factoren die mogelijk een rol spelen in deze groei zijn volgens de FSMA een versoepeling van de prospectusregels en een fiscaal voordeel voor investeerders dat vanaf 2017 verkregen kan worden.

Peer-to-peer lending

Crowdfunding gebeurt vaak op basis van een donatie, maar het kan ook om een lening gaan. Bij de leningsvorm moet de persoon die het geld ontvangt, dat bedrag op een bepaald moment dus weer terugbetalen. Een lening zonder tussenkomst van een bank, wordt ook wel peer-to-peer lending, P2P lending, of een privé-lening genoemd.

Belangrijk om hierbij te vermelden is dat de kredietverstrekker zijn of haar investering weer terug krijgt, zelfs met rente. Hoe hoog die rente is en wanneer het bedrag terugbetaald wordt, zijn zaken die van tevoren worden vastgelegd. Tevens moet de persoon die het geld wil ontvangen, inzicht geven in zijn of haar eigen financiële en persoonlijke situatie, zoals ook gebruikelijk is bij bancaire leningen.

Uit onderzoek van de FSMA blijkt dat een crowdfundingscampagne gemiddeld door honderd verschillende beleggers wordt gefinancierd en dat iedere belegger gemiddeld 2.871 euro bijdraagt. De projecten gepresenteerd op de vijf grote Belgische crowdfundingsplatforms hebben samen in 2017 zo´n 20 miljoen euro opgehaald. Hoewel crowdfunding in de lift zit, is dit nog steeds een marginaal bedrag, zeker in vergelijking met de 131 miljard euro die in datzelfde jaar aan bankleningen zijn verstrekt aan ondernemingen.

Geld lenen via Mozzeno

Een ander voorbeeld om zonder tussenkomst van een bank, en dus van een andere persoon, geld te lenen, is via het platform Mozzeno. Dit bedrijf bestaat sinds 2015 en heeft een constructie bedacht waarmee gebruikers de lening van een ander kunnen financieren.

Privé-leningen zijn in België aan strikte regels gebonden, dus Mozzeno moest een indirect systeem ontwikkelen om peer-to-peerleningen toch mogelijk te maken. Zoals de oprichters in een eerder artikel op Bloovi aangaven, zijn de leningen dus een soort obligaties die worden verkocht aan investeerders.

Via Mozzeno worden leningen verstrekt voor zaken als een renovatie, een opleiding, of voor bijvoorbeeld een wagen, maar niet voor de koop van onroerend goed of de financiering van een professioneel project. Om het risico te beperken voor de investeerders, is het niet mogelijk om een project als enige volledig te financieren; het is altijd een project van meerdere personen samen.

Voor ondernemers is het lenen zonder tussenkomst van een bank al wat gebruikelijker. Zo kunnen ze kiezen om de hulp van een business angel in te schakelen. Het gaat hierbij om grote investeringen waar bijvoorbeeld aandelen in het bedrijf tegenover staan. Vaak delen ze daarnaast ook zinvolle kennis en contacten met het startende bedrijf.

Voordeel van een privé-lening

Aan het buiten de bank om lenen van geld, zitten voordelen verbonden voor ontleners. Zo komen de kosten die bij een bancaire lening horen, zoals het bedrag om een dossier in behandeling te laten nemen, bij privé-leningen te vervallen. En, wanneer het lastig is om een lening bij een bank te krijgen, ziet een privé-investeerder wellicht wel mogelijkheden in het project.

Voor investeerders kan het ook voordelig uitpakken. Net als met andere type beleggingen, wordt het oorspronkelijk ingelegde bedrag dankzij de bijkomende rente uiteindelijk hoger. De investeerder krijgt dus meer dan wanneer hij of zij niets met het geld doet. Het risico is ook beperkt omdat er in meerdere zaken wordt geïnvesteerd: het geld wordt niet in slechts één project gestoken.

Bewijs van inkomsten

Naast voordelen zijn er ook zaken die in overweging moeten worden genomen voordat een privé-lening wordt aangegaan. Het belangrijkste is om na te gaan of het geen frauduleuze kredietverstrekker is. Bij een online platform is dat eenvoudig te verifiëren door te checken of de website wel beveiligd is (en dus een s achter http in het adres heeft staan), of er om een bewijs van inkomsten wordt gevraagd en of de kredietinstelling wel geregistreerd staat bij de FSMA.

Daarnaast het is ook van belang om te realiseren dat personen die eerder problemen hebben ervaren met het terugbetalen van krediet en als wanbetaler bij de Nationale Bank bekend staan, geen krediet volgens dit soort initiatieven en platforms kunnen aanvragen. Iedereen die namelijk aanspraak wil maken op enige vorm van krediet, moet zijn persoonlijke financiële situatie openbaar maken, waarna de positie op de zwarte lijst duidelijk zal worden. Ook is het in zo´n geval wellicht zinvoller om nieuwe kredietaanvragen uit te stellen tot de financiële situatie weer op orde is.