‘Fatigue’, het nooit verdwijnende gevoel van vermoeidheid en sufheid bij mensen met slaaptekort, is één van de meest verspreide ziekten van deze eeuw. Daarom is het belangrijk om er op alle mogelijke manieren aandacht aan te besteden. Ook werkgevers kunnen een belangrijke rol spelen, want uiteindelijk is een fitte medewerker toch altijd beter voor de werking van een bedrijf. Maar hoe kan de werkomgeving bijdragen tot een oplossing?

Een slechte nacht kan vervelende gevolgen hebben. Van een zwaar ochtendhumeur tot een minder productieve voormiddag. Maar dat zijn slechts kleine problemen in vergelijking met wie last heeft van een chronisch slaaptekort. De gezondheid kan er ernstig onder lijden en de hele levenskwaliteit van een persoon daalt.

Ook op het werk blijft een ernstig slaaptekort niet zonder gevolgen. Medewerkers zijn vaker afwezig door ziekte, ze zijn vatbaarder voor serieuze professionele fouten, en zelfs voor incidenten en ongelukken op de werkvloer. Ze krijgen te maken met iets wat ‘presenteïsme’ wordt genoemd: aanwezig zijn zonder significant bij te dragen tot de productiviteit.

Jammer genoeg wordt slaaptekort nog vaak over het hoofd gezien in onze op resultaten gerichte maatschappij. Toch zou de aanpak ervan net tot betere resultaten kunnen leiden. En daar moet ook de werkomgeving een cruciale rol in spelen.

Schulden bij de slaapbank

Het probleem van slaaptekort begint in veel gevallen bij de medewerkers zelf, en eventuele inmenging van de werkgever slaan ze vaak af. In dat geval moet de werkgever zelf het heft in handen durven nemen.

Je zou het kunnen vergelijken met een ‘slaapbank’. Niet een meubel waarop je kunt slapen, maar een instelling waar je uren slaaptekort als een schuld geboekt staan. Vroeg of laat moet je die schulden aflossen. Slaap inhalen dus, maar hoe begin je daaraan?

50 minuten vergaderen

Hoe kunnen werkgever en medewerker dan samen oplossingen vinden voor het slaaptekort en tot een beter slaappatroon komen? Er bestaan tegenwoordig tal van applicaties die je nachtrust in kaart brengen en tips geven voor een langere en diepere slaap. Maar dat is niet voldoende. Op lange termijn moet je op zoek gaan naar structurele oplossingen, en die beginnen gewoon overdag, en dus ook op de werkvloer.

Werkgevers zouden de innerlijke rust van medewerkers kunnen stimuleren door allerlei factoren van stress en druk af te bouwen. Dat kan al heel eenvoudig door bijvoorbeeld vergaderingen van een uur te beperken tot 50 minuten. Zo hebben mensen tien minuutjes om de informatie van de meeting te verwerken en even hun hoofd leeg te maken voor ze aan de volgende taak beginnen.

Het is heel belangrijk dat medewerkers geen zorgen mee naar huis nemen, zodat ze ‘s avonds volledig tot rust kunnen komen. Daarvoor kan je concrete initiatieven nemen rond deconnecteren. Wat wordt er van jou verwacht als je thuis bent?

Het gaat niet enkel om mensen te beschermen door concrete regels in te stellen, zoals ‘s avonds geen mails meer ontvangen, maar het gaat evengoed over mensen trainen om ‘s avonds zelf ook neen te durven zeggen en het werk letterlijk en figuurlijk los te laten.

Powernap

Ook kan de werkomgeving de innerlijke rust van medewerkers bevorderen. Dat gaat van de fysieke inrichting tot de mogelijkheid om even uit de werksfeer te vluchten. Het bekendste voorbeeld hiervan is de powernap. Studies hebben al uitgewezen dat een korte slaappauze overdag echt bijdraagt om de batterijen weer op te laden. In het beste geval zou zo’n powernap twintig minuten moeten duren, maar zelfs met tien minuutjes zouden medewerkers al een pak frisser de dag kunnen doorkomen.

Zo’n powernap werkt het best in een afgezonderde ruimte, een ‘chill room’. Ook handig is een zogenaamd ‘ostrich pillow’, een kussen waarin je je hoofd zoals een struisvogel kan verbergen om even helemaal weg van de wereld te zijn. Het oogt misschien wat gek, maar het resultaat is vaak even goed als een hiervoor speciaal ingerichte, aparte ruimte ter beschikking wordt gesteld.

Er zijn nog meer zaken die werkgevers op de werkvloer kunnen voorzien. Denk maar aan de mogelijkheid voor medewerkers om eventjes met collega’s te bewegen, muziek te maken, echt iets anders te doen.

Slaapdagboek

De werkomgeving kan dus een grote rol spelen om het slaaptekort van medewerkers aan te pakken, maar natuurlijk moeten ook naast de werkuren dingen veranderen. Zo kan een andere levensstijl een grote bijdrage tot een betere nachtrust leveren. Een uurtje vroeger gaan slapen, een glaasje minder alcohol drinken, minder lang naar schermen kijken op het einde van de dag, … Hiervoor zit het individu zelf aan het stuur. Dit ligt dan soms ook gevoelig.

Hierbij kunnen echter werkgevers hun medewerkers stimuleren. Specifieke trainings- en coaching trajecten komen meer en meer op de agenda te staan. Het bijhouden van een slaapdagboek is hier een onderdeel van om zo op maat te werken. Dit is veel doeltreffender dan vele andere applicaties op de smartphone. Niet alleen breng je de persoonlijke uitdagingen op die manier in kaart, de slaapschuld wordt ook als onderwerp bespreekbaar. Net zoals de sluipende gevaren die bij een groeiende slaapschuld ontstaan.

Wanneer het echt noodzakelijk is kan een medewerker worden doorverwezen naar een slaapkliniek voor een gedegen onderzoek. Want slaap is geen wiskunde en vergt soms heel gericht onderzoek en medische begeleiding.

Een slaapschuld oplossen doe je dus de hele dag door. En aangezien we een groot deel van de dag op het werk doorbrengen, is dat de belangrijkste plaats om iemand tot een gezondere levensstijl aan te zetten én om nieuwe werkprincipes te installeren die mensen beschermen voor henzelf. Een frisse en montere medewerker is goud waard voor de onderneming.