Deze UGent spin-off maakt bedrijven klaar voor de uitdagingen van morgen: “Innovatie is een mentaliteit die je je eigen moet maken”

Michael Van Damme, co-founder van The Forge

Resoluut kiezen om op eigen benen te staan en een bedrijf van nul op te starten, terwijl een investeerder klaarstond om mee op de kar te springen. Er zijn wellicht weinig ondernemers die zo’n kans zouden laten liggen. Maar niet Michael Van Damme en Geert De Wael van The Forge, een spin-off van UGent. “Je mist anders een deel van het ondernemerstraject”, luidt de motivatie. “Uiteraard moet je sommige plannen, zoals het kopen van een huis, dan wat op de langere baan schuiven. Maar je leert onderweg zodanig veel dat het al die ‘opofferingen’ zeker waard is.”

Wat is dan de belangrijkste lesson learned in dat hele ondernemerstraject? “Het is vooral belangrijk om jezelf steeds goed voor te houden dat niet alles meteen 100% moet renderen”, antwoordt Michael Van Damme. “We zijn opgestart in september 2014 – toen heb ik na het afwerken van mijn onderzoek de stap gezet naar ons bedrijf, dat The Forge werd gedoopt. Maar eigenlijk hebben we onze spin-off pas in november 2015 effectief opgericht. Dat jaar hebben we de tijd genomen om zaken af te toetsen, te testen, zonder al direct naar buiten te moeten treden.”

“Achteraf heeft ons dat enorm geholpen. Het lijkt me voor iedere ondernemer waardevol om zaken niet te moeten overhaasten, om jezelf tijd te gunnen. Uiteraard blijft het een grote sprong om effectief die stap naar het fulltime ondernemerschap te zetten, maar je kan jezelf er ook mentaal op voorbereiden.”

Van los idee naar een eigen bedrijf

De ondernemingszin zat hem altijd al in het bloed. Tijdens zijn masterstudies creëerde Van Damme samen met zijn broer al een heus bierviltspel. Het was niet zomaar een los idee dat ze op een blauwe maandag (of eerder: nacht) bedachten. Ze maakten een professioneel prototype en verkochten het spel zelfs aan een grote Belgische bierbrouwer. Niet slecht als eerste commerciële uitdaging! “Dat was fun om te doen, én we hebben er onze eerste centen mee verdiend.”

Na zijn studies psychologie ging Michael Van Damme aan de slag bij het Centrum voor de Ontwikkeling van het Creatief Denken (COCD), een koepelorganisatie voor facilitatoren van brainstorms. “Daar kon ik via een Baekeland-mandaat bij professor Frederik Anseel ook meer wetenschappelijk onderzoek doen rond creativiteit en innovatie.”

“Bij brainstorms wringt het schoentje vaak bij de ideeselectie en de effectieve toepassing ervan. Ik wou op basis van literatuurstudie en experimenteel onderzoek bij bedrijven aantonen wat nu wél werkt. Er zijn namelijk vaak geen wetenschappelijke claims op creativiteit. Ik wou laten zien dat er wel degelijk wetenschappelijke onderbouwde methodes bestaan, en dat ze in de praktijk ook effectief werken. Maar het was niet altijd makkelijk om als ‘student’ die nieuwe inzichten bij te brengen aan heel ervaren consultants die in de praktijk al vele jaren andere zaken toepasten.”

Complementair duo

Het plan was echter nog steeds om later samen met zijn broer een eigen bedrijf op te richten. “Niet alleen zijn we erg compatibel – hij is vooral gericht op productontwikkeling, terwijl ik als psycholoog meer gefocust ben op het creatieve denkproces – maar alleen ondernemen is ook echt mijn ding niet. Ik ben nogal chaotisch, dus had ik nood aan iemand die wat meer consciëntieus en planmatig is, iemand met wat meer strategisch inzicht,... We hadden nog geen concreet idee, en dus gingen we elk onze eigen weg.”

“Na enkele jaren richtte mijn broer een eigen zaak op rond medische productontwikkeling, wat mij persoonlijk minder aansprak”, aldus Michael Van Damme. “En intussen had ik Geert (De Wael; nvdr) ontmoet. In 2002 volgde ik een eerste cursus ‘improvisatie’ en Geert was toen lesgever. Van het een kwam het ander. We leerden elkaar beter kennen, werkten in onze vrije tijd ook al vaak samen om kleinere projecten en evenementen uit te werken, en dat klikte wel.”

“Geert heeft ook een totaal ander profiel dan ik. Hij is economist, had intussen veel managementervaring in de entertainmentwereld opgebouwd, en zo vulden we elkaar goed aan. Ik wou mijn kennis rond innovatie en creativiteit implementeren bij bedrijven, hij had de economische bagage om ons bedrijf strategisch uit te bouwen. Zo is The Forge ontstaan.”

Het vuur smeden terwijl het heet is

De rode draad bij The Forge is innovatie en ondernemerschap. “We willen bedrijven vooral kritisch laten nadenken over innovatie. Niet omdat het nu een trend is – we zijn er al verschillende jaren mee bezig. Vandaag wordt innovatie zelfs te veel uitgehold. Het lijkt wel iets dat afgevinkt moet worden op het to do-lijstje.”

“Het jammere is dat men die innovatie vaak niet gaat implementeren omdat het beschouwd wordt als iets eenmaligs: een brainstormdag die wordt georganiseerd, een teambuilding waar innovatie aan bod komt,… Maar daarna gebeurt er niets meer mee. Terwijl het juist erg belangrijk is om in team verder te werken op de initiële ideeën, en daar ook verder over te communiceren naar de volledige organisatie. Anders leeft het niet, en heeft het dus ook geen impact.”

Evidence-based werken is dan ook de uitgangsbasis van The Forge. “Onze inzichten zijn opgebouwd uit wetenschappelijke kennis, waarvan de praktijk heeft bewezen dat het werkt. Vandaag klinkt dat wellicht vertrouwd maar vijf jaar geleden, toen we The Forge oprichtten, moesten we deze manier van werken nog écht verdedigen.”

“Een kant-en-klaar model is het echter helemaal niet – zo werkt het jammer genoeg niet en daar geloven we ook niet in”, benadrukt Van Damme. “Je kan nog zo veel managementmodellen loslaten op je bedrijf als je wilt, maar als je de onderliggende mechanismen niet snapt en ze dus niet kunt vertalen naar de eigenheid en de context van je eigen bedrijf, zullen deze geen verschil maken.”

“Je werkt samen met mensen. Ook al probeer je om mensen nog zo rationeel mogelijk bepaalde processen te laten volgen, je zal pas écht verandering creëren wanneer je als team goed met elkaar kunt communiceren. Innovatie is een mentaliteit of een reflex, die je je eigen moet maken. En daar komen een aantal vaardigheden bij kijken. Daar verwijst de naam The Forge (Engelse term voor smederij; nvdr) ook naar: het vuur aanwakkeren om verandering te creëren, te smeden als het ware, en het warm houden uiteraard om op een duurzame manier innovatie in je bedrijf te gaan implementeren.”

Practice what you preach

“Om zelf zo veel mogelijk impact te creëren, werken we niet alleen op basis van lezingen, maar hebben we ook een innovation game ontwikkeld. Elk team start een fictief bedrijf, en ze moeten als management hun bedrijf zo innovatief mogelijk maken. Het spel werkt volgens het principe ‘beloning versus erkenning’. Er zijn vier rondes met telkens drie meerkeuzevragen. En er is altijd maar één optie die veel impact heeft volgens wetenschappelijke literatuur. Als je de juiste optie kiest, kun je uitbreidingen kopen voor je bedrijf; en ook daar zijn opnieuw goede en minder goede opties. Op een speelse manier krijgen spelers inzicht in hoe innovatie werkt, hoe je het kunt stimuleren… zodat ze het later ook in hun eigen organisaties makkelijker kunnen toepassen. Maar dat is natuurlijk nog maar een eerste stap.”

“We meten ook het innovatieklimaat in bedrijven. Na het invullen van een online vragenlijst analyseren we een aantal factoren die de innovatie-output kunnen stimuleren. Dat is meestal erg confronterend voor bedrijven, omdat ze ervan uitgaan dát ze innovatief bezig zijn. Bedrijven pakken daar graag mee uit, maar het is niet zo evident als het lijkt.”

“De score van deze test biedt dan ook een uitgelezen kans om hier als bedrijf uit te leren, zaken te bediscussiëren,… En we begeleiden ook organisaties in de implementatie van een echte innovatiecultuur. Daar kijken we vooral naar hoe teams samenwerken, hoe ze communiceren. Mensen hechten veel belang aan persoonlijkheidstesten, omdat ze het gevoel hebben dat ze iets bijleren. Maar tegelijk wordt het een soort self-fulfilling prophecy, terwijl het in feite alleen maar iets vertelt over een potentieel. Persoonlijkheid wordt vaak overschat, het is veel interessanter om te zien wat op teamniveau gebeurt. Op basis van de analyse van de teamsamenwerking stellen we evidence-based technieken en tools voor en implementeren deze om de prestaties binnen het innovatieproces te verbeteren. Zo is de cirkel rond.”

“Uiteraard willen we ook onszelf blijven uitdagen en heruitvinden”, geeft Michael Van Damme aan. “Door ook andere mensen en bedrijven op te leiden om onze kennis te verspreiden, scheppen we niet alleen meer ademruimte voor onszelf en ons bedrijf, maar creëren we ook veel meer impact. Van die nieuwe ‘vrije tijd’ maken we gebruik om nieuwe initiatieven te bedenken en uit te rollen. Zo richten we comedyworkshops in voor ondernemers die zichzelf weleens willen uitdagen, ontwikkelen we games, organiseren we zelf events voor ondernemers,…”

“Maar telkens vanuit onze eigen filosofie en achtergrond. Zo is er ‘Forty Two’, een soort Tomorrowland voor ondernemers. Ook begeleiden we wetenschappers in hun communicatie in ‘The Bright Club’ waar we hen comedytechnieken aanleren,…’ Kortom, innovatie leek nog nooit zo simpel dankzij The Forge.”