Hoe we onze arbeidsmarkt kunnen revitaliseren? Heel simpel: iedereen freelancer!

De zomervakantie is ten einde en velen zijn ondertussen terug aan de slag. Tijdelijk wellicht want nu COVID-19 ons al een hele poos in een wurggreep houdt, kwam de vraag naar steunmaatregelen voor bedrijven veelvuldig aan bod. Tijdelijke werkloosheid is er een van en dat in een regeerperiode waar een hoge werkzaamheid bovenop de agenda staat. Ondertussen wordt ook gepleit om de inactieven richting de arbeidsmarkt te sturen door het verschil tussen werken en niet werken groter te maken. Maar is het louter inzetten op tijdelijke werkloosheid en loonverschil niet te beperkend? Hoe kunnen we van COVID-19 een opportuniteit maken om arbeidsmarkt te revitaliseren. De oplossing ligt voor de hand: iedereen freelancer!

In een wereld met exponentiële veranderingssnelheid zien we verschillende types ‘werknemers/werkgevers’ ontstaan die een weerspiegeling zijn van de verandering in de producten en diensten die geleverd worden. Denk maar aan trivago en booking.com in de reissector, of Uber in de taxisector.

De manier waarop vandaag de arbeidsmarktanalyses en oplossingen plaatsvinden, zijn echter nog steeds gebaseerd op een duidelijke tweedeling werknemer-werkgever en de wetgeving die uit die tweedeling voortvloeit. Waarom - in godsnaam - dateren onze uitgangspunten van de arbeidsmarktoplossingen nog van de vorige eeuw?

Iedereen freelancer: de vraag is hoe

Iedereen freelancer kan gerealiseerd worden op 2 manieren: 1) door mogelijkheden te introduceren om werknemers te delen en 2) door voorbije te gaan aan de binaire keuze tussen werknemer of niet.

Er zijn verschillende opties mogelijk voor het delen van werknemers tussen bedrijven. En de werkgevers zijn er klaar voor. Op basis van een onderzoek van Acerta (voor de COVID-19-pandemie) bij verschillende ondernemingen blijkt dat 62,4% van de ondernemingen ervoor openstaat om werknemers te delen met andere werkgevers.

Concreet kan er vooreerst één arbeidsovereenkomst zijn met alle werkgevers, er kunnen meerdere arbeidsovereenkomsten lopende zijn waarbij enkele al dan niet worden tijdelijk gedesactiveerd. Er kunnen ook joint ventures tussen werkgevers worden opgericht en werknemers kunnen onder voorwaarden ter beschikking worden gesteld.

Een tweede mogelijkheid bestaat erin om nieuwe en alternatieve vormen van tewerkstelling zoals freelancers en werknemers van de platformeconomie gelijk te behandelen als werknemers. COVID-19 heeft duidelijk gemaakt dat heel wat zekerheden en rechten verbonden zijn met het statuut van werknemer. Is de trade off tussen meer flexibiliteit en zekerheid nodig? Is het logisch dat er een keuze gemaakt wordt tussen werknemer met zekerheden en beperktere flexibiliteit of freelancer met veel meer flexibiliteit en geen vangnet? De aard van het werk verandert maar een aangepast statuut voor eenieder ontbreekt.

Win-win situatie

Iedereen freelancer is niet enkel een juridische oplossing om werkzaamheidsgraad te laten toenemen, het levert zowel werknemers als werkgevers een pak voordelen op. Voor bedrijven maakt het delen van werknemers het mogelijk om niet enkel in COVID-19, ontslagen te beperken en werknemers te houden door ze te delen. Het maakt het ook mogelijk om meer gespecialiseerde profielen en ondersteunende profielen aan te trekken waar er niet altijd voltijds permanent werk voor handen is.

Voor werknemers levert het delen over bedrijven heen leeropportuniteiten op. Werknemers die gedeeld worden over bedrijven of freelancers verwerven kennis op een specifieke manier. Waar bij werknemers in de private en publieke sectoren met lange anciënniteit leren zich vooral focust op collectief formeel leren, is het bij werknemers net het omgekeerde. Dit wordt verklaard door de aard van het werk.

Unieke opportuniteit

Dit wordt verklaard door de aard van het werk. Ieder project of nieuwe klant kan door bijvoorbeeld een nieuwe technologie, een nieuwe aanpak een mogelijkheid tot leren creeren. Het leren is dus hoofdzakelijk informeel en op maat.

In de Europese actieve beroepsbevolking bedraagt het aantal werknemers die een deel van het inkomen verwerven uit activiteiten op de platformeconomie of als freelancer ongeveer 11%. Er wordt verwacht dat dit aandeel zal toenemen als het eveneens een mogelijkheid kan bieden om mensen naar de arbeidsmarkt te laten doorstromen.

Dus laat ons COVID-19 zien als een unieke opportuniteit om de arbeidsmarkt op sociaal-juridisch vlak de de 21ste eeuw binnen te loodsen.