Sneller weer uit de crisis, met minder werklozen? Laat bedrijven én sectoren medewerkers delen

Om sneller weer uit de ongeziene economische crisis te geraken en zo veel mogelijk mensen weer aan het werk te krijgen, is de vastgeroeste arbeidsmarkt dringend aan innovatie toe. Het delen van medewerkers, over sectoren heen, zorgt ervoor dat bedrijven veel beter kunnen inspelen op nieuwe dalen én pieken. Technologie kan een turbo zetten op die workforce exchange.

COVID-19 splitst de economie en de arbeidsmarkt brutaal in twee. Heel veel bedrijven en sectoren liggen deels of nog altijd volledig plat. Werknemers werken minder of zijn op tijdelijke werkloosheid gezet. Daartegenover staat ook een minderheid van bedrijven en sectoren die sinds de uitbraak van de pandemie handen tekort komen: de supermarkten, de grote webshops en de pakjesbezorgers, de maaltijdbezorgers, de helden van de zorg natuurlijk. Werknemers draaien overuren, en kunnen het moordende tempo amper bijhouden.

Nu de economie zich met horten en stoten weer op gang trekt, zal die tegenstelling blijven. Sommige bedrijven en sectoren zullen binnen de kortste keren weer op volle toeren draaien. Anderen zullen zich trager herstellen. En we moeten daar eerlijk in zijn: sommige bedrijven zullen er nooit helemaal terug bovenop komen. Op het hoogtepunt van de coronacrisis zaten meer dan 1 miljoen Belgen op tijdelijke werkloosheid. Voor de meesten zal die werkloosheid, zoals de naam al doet vermoeden, gelukkig tijdelijk zijn. Maar het IMF voorspelt dat minstens 100.000 mensen hun job ook echt zullen verliezen.

Van het restaurant naar de supermarkt, van het kantoor naar het veld

Er is een oplossing om dat rampscenario te vermijden: workforce exchange. Bedrijven die tijdelijk te weinig werk en te veel werkkrachten hebben, delen hun mensen met bedrijven die tijdelijk te veel werk en te weinig werkkrachten hebben. Simpel.

Als bedrijven én sectoren personeel uitwisselen, kunnen ze de menselijke schade beperken en kan de economie sneller weer aantrekken. Maar dan moeten we onze arbeidsmarkt op een andere manier organiseren. Vandaag is die heel rigide. Elk bedrijf – en zéker elke sector – zit in een aparte silo. Tussen die silo’s staan hoge muren. Die muren moeten we slopen.

Door COVID-19 zijn er bedrijven die dat nu al volop doen. In China hebben meer dan 40 restaurant-, hotel- en cinemaketens hun personeel ter beschikking gesteld van supermarkten. In ons land doet Decathlon hetzelfde met Colruyt: zolang de sportwinkels noodgedwongen dicht bleven, kon het winkelpersoneel tijdelijk aan de slag in de warenhuizen. Tijdelijk werklozen springen land- en tuinbouwers bij om aardbeien en asperges te oogsten. Ik ken iemand met een bureaujob die de tijd van zijn leven heeft nu hij een paar weken mag wroeten op het veld, en ’s avonds fysiek in plaats van mentaal afgepeigerd thuiskomt.

Vierdubbele winst

In de toekomst moeten we die workforce exchange structureel organiseren. Een crisis als COVDI-19 is natuurlijk ongezien, maar bedrijven opereren wel in een wereld die onzeker en onvoorspelbaar is geworden. Er zullen nog schokken komen. Bedrijven moeten zichzelf voortdurend heruitvinden. Om snel in te spelen op de bedreigingen en opportuniteiten in die nieuwe wereld hebben ze nood aan een flexibele arbeidsmarkt. Door medewerkers te delen kunnen ze snel anticiperen op pieken en dalen.

Het delen en uitwisselen van personeel zorgt voor een vierdubbele win. Eén: bedrijven blijven draaien en blijven groeien, ze moeten geen opportuniteiten laten schieten omdat ze niet (snel genoeg) aan voldoende medewerkers geraken. Twee: die medewerkers zelf blijven op hun beurt aan de slag. Ze vallen niet zonder werk, hun loon blijft verzekerd en ze leren nieuwe skills. Dat is meteen de derde win: hun werkgever profiteert ook mee van die nieuwe skills, wanneer hij na de uitwisseling extra gemotiveerde medewerkers weer terug aan het werk kan zetten. Tenslotte, en dat is win nummer vier, is er ook een belangrijke maatschappelijke meerwaarde verbonden aan het delen van personeel. Het geld dat de overheid niét aan werkloosheidsuitkeringen moet spenderen, kan gaan naar andere dringende noden.

Waarom nog in aparte vijvers vissen?

Alvorens workforce exchange de arbeidsmarkt echt kan veroveren, moeten nog een paar obstakels overwonnen worden. Om te beginnen, is de regelgeving geschreven op maat van de arbeidsmarkt van het verleden. Het is niet vanzelfsprekend om medewerkers te delen. De juridische kaders zijn er (onderaanneming, meervoudig werkgeverschap, freelancers,…), het is nu kwestie van hier samen met de werknemers de juiste keuzes in te maken en toe te passen. Langzaam maar zeker maakt de overheid openingen. De deur wringt nog wat tegen, maar ze zit niet meer op slot.

Daarnaast kan digitale technologie de muren tussen silo’s doen afbrokkelen. Nu vissen alle bedrijven in kleine, aparte vijvers wanneer ze werkkrachten zoeken. Technologie kan een community creëren tussen bedrijven, om vraag en aanbod over sectoren heen te matchen. Nieuwe platformen kunnen de soms archaïsche zoektocht naar tijdelijke medewerkers – die nu nog altijd vooral old school via de telefoon en bergen papierwerk verloopt – vergemakkelijken en versnellen. En vooral: breed opengooien.

Vastgeroeste arbeidsmarkt openbreken

Last, maar zeker niet least moet de mentaliteit veranderen. Medewerkers uitwisselen en delen met andere bedrijven, soms zelfs met concurrenten? Bedrijven zijn dat niet gewoon. We merken nog vaak een defensieve reflex als we hen het idee uitleggen. Maar ze zien er ook snel de voordelen van in, voor hun medewerkers én voor zichzelf. Bedrijven riskeren goede werkkrachten kwijt te spelen als er door wat voor omstandigheden dan ook tijdelijk even geen of onvoldoende werk is voor hen. Medewerkers tijdelijk delen met andere bedrijven is een oplossing om ze op lange termijn toch aan boord te kunnen houden.

Onbekend maakt niet per definitie onbemind. Een onderzoek van Acerta toonde vorig jaar – in onverdachte tijden – aan dat tweederde van de bedrijven ervoor openstaan om tijdelijk werknemers te delen. De coronacrisis is voor het resterende derde een luid rinkelende wake up call.

Never waste a good crisis, is een slogan die dezer dagen vaak wordt bovengehaald. Laten we deze crisis aangrijpen om ook de vastgeroeste arbeidsmarkt open te breken. Het delen van medewerkers kan het breekijzer zijn.