Een onvoorspelbare catastrofe zoals de huidige pandemie dwingt ons tot nederigheid. Maar laat dat nu net een nuttige mindset zijn die ons leert hoe we met zo’n uitdagingen moeten omgaan, omdat we er een open perspectief door aannemen. Vanuit dat perspectief kunnen we verschillende trends ontwaren voor 2022 en de jaren nadien. Daarom lijst ik graag de tien meest relevante op - niet per se de meest wenselijke. Samen zullen deze een toekomst creëren die meer is dan de som van de afzonderlijke delen.

1. De Grote Ontevredenheid

De pandemie heeft onze introspectie, kritische blik en ons verlangen naar verandering in een stroomversnelling gebracht. Zo werkten veel van onze systemen al langere tijd niet meer naar behoren, maar durven we ons eindelijk uitspreken over hun falen.

Vandaag stellen we regeringen, (big tech) bedrijven en andere grote systemen verantwoordelijk voor hun wanbeheer van onze (geestelijke) gezondheid, sociale structuren en het milieu. We verwachten ook dat ze het vanaf nu beter zullen aanpakken. Voor bedrijven ligt hier zowel een bedreiging als een kans, maar zij die tijd, geld én talent investeren in een betere toekomst, zullen daar alleen maar de vruchten van plukken.

2. ‘Wees niet slecht’ volstaat niet - wees goed

Van bedrijven en overheden wordt verwacht dat ze ‘waarde’ gaan herdefiniëren. Louter ‘duurzaamheid’ volstaat niet meer, er moet een shift zijn naar regeneratieve businessmodellen die waarde toevoegen aan samenleving, natuur en economie, in plaats van die daaraan te onttrekken.

Deze nieuwe vorm van economie wordt, na digitalisering, als dé grote disruptie gezien en vormt een enorme kans wat betreft innovatie en nieuwe bedrijfsmodellen. De grootste uitdaging hierbij? De drang naar kortetermijnwinst en -groei in evenwicht brengen met een langetermijnvisie en krachtige herdefiniëring van het begrip ‘waarde’.

3. Elk bedrijf is een healthcare company

Finance en healthcare worden de komende jaren aantrekkelijke sectoren voor start-ups én gevestigde bedrijven die mikken op diversificatie. Kijk maar hoe grote spelers als Amazon, Google, Microsoft, Philips en zelfs Best Buy erin investeren.

De stijging van businessmodellen binnen gezondheidszorg begon echter al ruim voor COVID, vooral dankzij data: wie devices of diensten verkoopt die op de een of andere manier gegevens verzamelen die nuttig zijn voor de (geestelijke) gezondheid, kan immers zijn portfolio diversifiëren met healthcare-diensten. Of omgekeerd: wie gezondheidsdiensten aanbiedt, zal veel nuttige gegevens over zijn gebruikers kunnen verzamelen.

De datatrend trend begon in de traditionele gezondheidszorg, maar verplaatst zich snel naar geestelijke gezondheid en welzijn, met affective technology als snelgroeiend segment. Ter illustratie: Gartner voorspelt dat 10% van de personal devices tegen 2022 zal beschikken over emotie AI-mogelijkheden, hetzij on-device, hetzij via de cloud. Ter vergelijking: in 2018 was dit nog minder dan 1%.

4. De nieuwe ruimtewedloop

Ruimtetransport wordt een volwaardig commercieel product, met spelers als Blue Origin (Amazon), SpaceX en Virgin Galactic als grote gangmakers. Hoewel hier bedenkingen bij te maken zijn - moeten we niet eerst hier op Aarde wat dringende problemen oplossen? - kan dit segment (op lange termijn) bedrijven mogelijkheden bieden, zelfs als die niets met transport te maken hebben.

Zo zouden kledingbedrijven speciale pakken kunnen maken voor commerciële ruimtereizigers, en kunnen healthcare bedrijven medicijnen ontwikkelen tegen ongemakken van ruimtereizen. Ook op vlak van bagage en zelfs woningbouw (op Mars?) liggen heel wat nieuwe opportuniteiten voor het rapen.

5. De metaverse ontwerpen

Meta, Microsoft, Active Theory, Epic games en andere spelers bouwen allemaal aan (een versie van) de metaverse. Het is nog pril en kan alle kanten opgaan - goed of slecht of allebei - maar in elk geval wordt onderzocht hoe een meeslepend parallel universum kan worden gecreëerd. Een digitale tweelingbroer van het ‘echte’ universum, met tweede persoonlijk leven, economie, sociale structuren,…

Grote bedrijven kijken nu al hoe zij een plaats kunnen veroveren in de metaverse. Zo bouwt Nike momenteel aan het virtuele Nikeland op het online gaming platform Roblox en kocht het onlangs een virtueel bedrijf dat NFT’s en sneakers maakt voor de metaverse. Balenciaga biedt dan weer outfits en sneakers aan in Fortnite, terwijl de Mexicaanse fastfoodketen Chipotle een virtueel restaurant opende op Roblox. Intussen gaat virtueel vastgoed in de metaverse trouwens al voor miljoenen dollars van de hand.

Is het een zeepbel? Misschien. Maar het wordt interessant om te zien hoe de metaverse onze eigen realiteit zal beïnvloeden: kunnen we er bijvoorbeeld dingen testen, zodat het risico in de ‘echte’ wereld kleiner wordt? Of kan het kopen van nieuwe kleren voor onze avatars onze eigen behoefte aan nieuwe kleren verminderen en onze ecologische voetafdruk verkleinen? Alleen de tijd zal het ons leren.

Terzijde: als we de metaverse-trend combineren met die van de commerciële ruimtevaart, breiden we ons menselijk universum met twee dimensies uit: een heel oude die om praktische redenen ontoegankelijk was (de ruimte) en een gloednieuwe die we van de grond af opbouwen maar in theorie onbeperkt potentieel heeft (de metaverse). Beide ruimtes hebben heel andere kenmerken dan onze huidige ruimte, wat enorm veel business opportuniteiten biedt.

6. Alle dingen crypto & Web 3.0

Eén van de gevolgen van de Grote Ontevredenheid is ons groeiend wantrouwen tegenover controle en de macht van manipulatieve gecentraliseerde systemen. Web 3.0 zou een paradigmaverschuiving voor het internet kunnen betekenen, richting gedecentraliseerde, gebruikersgerichte en meeslepende online-ervaring.

Het eerste hoofdstuk van het internet - Web 1.0 - bestond uit websites en blogs, die de lancering van bedrijven als Yahoo, eBay of Amazon mogelijk maakten. Het was vooral een passieve plaats waar content werd geconsumeerd.

Web 2.0 werd gedefinieerd door sociale media en door content die gebruikers zelf genereerden op sites als Facebook en YouTube. Deze versie was participatief en sociaal, maar ook sterk gecentraliseerd, met macht en controle in de handen van enkelen.

Web 3.0 draait op blockchain-technologie en functioneert ongeveer als een coöperatie, met een collectief beheer door gebruikers in plaats van bedrijven. Web 3.0 is gedecentraliseerd en moet grote tussenschakels op het internet elimineren (hoewel ironisch genoeg Twitter al onderzoekt hoe het Web 3.0-functies kan integreren).

Het nieuwe Web 3.0-paradigma is nog grotendeels theoretisch, maar een kritische blik blijft belangrijk: van Web 1.0 en Web 2.0 dachten we ook dat ze de samenleving ten goede zouden veranderen, wat uiteindelijk heel anders uitpakte. Wat er ook van zij, bedrijven moeten onderzoeken wat decentralisatie en data als eigendom van gebruikers zullen betekenen voor hun marketing en datavalorisatie.

7. Toekomst van werken is hybride

De trend van hybride werken is al zo vaak over de tongen gegaan dat hij bijna saai is geworden. Maar het blijft een belangrijk thema, omdat we nog steeds onderzoeken hoe we onze werkstrategie kunnen afstemmen op deze gedwongen overgang. Werk is hybride geworden omdat we geen keus hadden, maar we zijn nog volop bezig ons leiderschap, onze cultuur en onze werkomgeving te herontwerpen en werkbaar te maken.

Werk is hybride geworden omdat we geen keus hadden, maar we zijn nog volop bezig ons leiderschap, onze cultuur en onze werkomgeving te herontwerpen en werkbaar te maken

Het gaat meer dan ooit om het aantrekken van de juiste mensen, om personalisatie (de ideale werkomgeving is voor iedereen anders), om het stimuleren van zelfleiderschap, autonomie en balans, om het herinrichten van kantoren zodat interactie en serendipiteit optimaal worden gestimuleerd, en om het tegengaan van vooroordelen (bijvoorbeeld tegenover telewerkers). Anders gezegd: beslissen hoeveel dagen je je mensen op kantoor verwacht is niet hetzelfde als een hybride werkstrategie ontwerpen.

8. Slimme steden

Het is gemakkelijker om een slimme stad van de grond op te bouwen en te modelleren naar de veranderende behoeften van samenleving en bedrijfsleven dan om een bestaande stad aan te passen. Bijgevolg zien we heel ambitieuze greenfield-projecten ontstaan, zoals Toyota's Woven City, Neom in Saudi-Arabië of Marc Lores nieuwe model voor de samenleving.

De nieuwe slimme steden zijn R&D-laboratoria voor de ontwikkelaars, maar de vraag is of deze laboratoria zullen werken, en of de data die ze in zo'n kunstmatige omgeving verzamelen niet sterk vertekend zijn (meten is namelijk beïnvloeden). Misschien zou het testen van deze theoretische steden in de toekomst in de metaverse kunnen gebeuren? We mogen namelijk de negatieve effecten niet onderschatten van kunstmatige structuren waar vroeger bossen of bergen en andere natuurlijke structuren waren.

9. Kwantum-menselijke relaties

Kwantumfysica beschrijft de fysische eigenschappen van de natuur op schaal van atomen en subatomaire deeltjes. Klassieke natuurkunde en kwantumfysica hebben lange tijd naast elkaar geopereerd, maar de laatste tijd theoretiseren veel academici en auteurs dat sommige (nogal vreemde) eigenschappen van de kwantumwereld - verstrengeling, superpositie, deeltjes-golf dualiteit,… - ook menselijke relaties, maatschappij en zelfs het bewustzijn kunnen aansturen. Jeremy Lent (The Web of Meaning, 2021), Carlo Rovelli (Helgoland, 2021), Alexander Wendt (Quantum mind and social science, 2015) en het baanbrekende ‘Quantum society’ van Danah Zohar & Ian Marschall (1994): op een of andere manier hebben zij allemaal deze vraag al eens aangepakt.

Steve Jobs zei ooit: “het ontwerp is hoe het werkt”. Inzicht in het ontwerp van menselijke relaties op wetenschappelijk, natuurkundig niveau zou ons kunnen helpen om beter te begrijpen hoe sociale structuren werken: de maatschappij zelf, maar ook allerhande organisaties.

10. Nederigheid is het nieuwe vertrouwen

Als de pandemie ons één ding heeft geleerd, dan wel hoe kwetsbaar we zijn tegenover onvoorspelbare (natuur)krachten. Is dat de reden waarom de laatste maanden zoveel content aan nederigheid is gewijd? (Intellectueel) nederig zijn en oog hebben voor onze kwetsbaarheid is niet alleen een efficiënte remedie tegen polarisatie, het stimuleert de openheid die nodig is voor creativiteit en innovatie – cruciale troeven in een onzekere en onvoorspelbare wereld. Geen wonder dat sommige experts die een bijdrage leverden aan het aankomende trend e-book 2022 van nexxworks hier op een of andere manier naar verwijzen.

(Intellectueel) nederig zijn en oog hebben voor onze kwetsbaarheid is niet alleen een efficiënte remedie tegen polarisatie, het stimuleert de openheid die nodig is voor creativiteit en innovatie

Paradoxaal genoeg zijn degenen die intellectueel nederiger zijn in staat om meer te leren, omdat zij ontvankelijker zijn voor nieuwe informatie en openstaan voor tegengestelde meningen. Nederigheid is met andere woorden een kwaliteit voor leiders, vernieuwers, klantenservice-experts, HR-managers en alle anderen die bezig zijn met innovatie, strategie en eigenlijk alles wat met mensen en toekomst te maken heeft. Zo waarschuwt AI-experte Mieke De Ketelaere ons om “nederiger en minder arrogant te zijn over onze menselijke intelligentie”, terwijl Celine Schillinger pleit voor “een nieuw, nederiger type leiderschap, opgevat als een collectief en relationeel vermogen”. En laten we ook de standpunten van Jan Rotmans en Mischa Verheijden niet vergeten, die stellen dat bescheidenheid (bijvoorbeeld omtrent je professionele carrière) eveneens cruciaal is in functie van persoonlijke transitie.

Om ons te helpen om te gaan met onvoorspelbaarheid en onzekerheid promoten velen veerkracht en wendbaarheid. Maar weinigen begrijpen dat intellectuele nederigheid eigenlijk de basis is van de eerste twee: je kunt je niet aanpassen en je gedachten of manier van werken veranderen als je niet openstaat voor de mogelijkheid dat wat je doet of denkt verkeerd is.

Daarom, nogmaals: onvoorspelbare catastrofes zoals een pandemie maken ons nederig, wat een nuttige mentaliteit is om er ook mee om te gaan, door een efficiënt open perspectief aan te nemen.