Ongeacht de bedrijfsgrootte (in termen van omzet) kenden quasi alle Belgische start-ups en scale-ups als gevolg van de pandemie een flinke omzetdaling, maar de zwaarste klappen - lees: grootste liquiditeitsproblemen - waren toch vooral voor de kleinere jongens (bedrijven tot drie miljoen euro omzet). Niettemin hebben meer dan drie op vier scale-ups er vertrouwen in dat ze dit jaar de verwachte groei zullen realiseren, meer dan 25% voorspelt zelfs een verdubbeling van de omzet, zo blijkt uit een nieuwe rondvraag van Deloitte. Met 2.692 geplande aanwervingen in 2021 zijn de scale-ups koploper op het gebied van jobcreatie in België. En 65% geeft aan op zoek te gaan naar extra financiering.

Ondanks de daling in omzetgroei in 2020 blijven de start- en scale-ups ambitieus. Meer dan 25% verwacht de omzet in 2021 minstens te verdubbelen.

In april 2020 vroeg Deloitte 125 Belgische start- en scale-ups hoe ze door COVID-19 werden beïnvloed en wat hun respons tot dan was. Bijna een jaar later heeft Deloitte opnieuw contact met hen opgenomen om inzicht te krijgen in de daadwerkelijke impact van COVID-19 en de verwachtingen voor het komende jaar.

Vertrouwen groeit

In vergelijking met de enquête van april 2020 hebben de start- en scale-ups er meer vertrouwen in dat hun bedrijf er sterker uit zal komen en dat ze hun groeitraject in 2021 zullen versnellen. De belangrijkste hinderpaal voor die groei blijft dezelfde als vorig jaar: minder of uitgestelde contracten met nieuwe bedrijven en klanten. Maar in vergelijking met de enquête van april 2020 ondervinden 15% minder scale-ups daar hinder van.

Uitdagingen die minder impact lijken te hebben gehad dan in april 2020 werd verwacht zoals internationale reisbeperkingen en een daling van de cashflow of liquiditeitsproblemen, dalen nu met respectievelijk 18% en 19%. Wel worden kleinere organisaties met aanzienlijk grotere cashflow- of liquiditeitsproblemen geconfronteerd dan de meer gevestigde scale-ups.

Daaruit blijkt dat de verschillende maatregelen die de regeringen hebben genomen, zoals de PMV-coronalening, de vereenvoudigde procedure voor tijdelijke werkloosheid en het uitstel voor de terugbetaling van leningen, relevant zijn.

Ondanks deze bezorgdheden hebben meer dan 85% van de respondenten er matig tot veel vertrouwen in dat ze door hun huidige strategie en businessmodel hun groeipotentieel zullen verwezenlijken.

Drivers van werkgelegenheid

Uit de enquête van april 2020 bleek dat 86% van de scale-ups niet van plan was om aanwervingen te bevriezen of uit te stellen, wat resulteerde in de creatie van 1.063 voltijdse banen in 2020. Voor 2021 zijn ze van plan om hun personeelsbestand verder uit te breiden met 2.692 extra werknemers. De extra middelen zijn nodig om hun ambitieuze groeiplannen voort te zetten en te versnellen, en meer klanten en gebruikers aan te trekken.

Met de aanwerving van 1.063 voltijdse werknemers in 2020 en plannen voor 2.692 nieuwe banen in 2021, is de jobcreatie bij start- en scale-ups hoger dan het Belgische gemiddelde

“De Belgische scale-ups realiseren dus een jobcreatie van 320 jobs per 1.000 jobs, wat aanzienlijk hoger is dan de gemiddelde jobcreatie in België (57 per 1.000 jobs; nvdr)”, zegt Anaïs De Boulle, Director Scale-ups Ecosystem bij Deloitte. “Scale-ups zijn dus echte drivers van werkgelegenheid.”

“Vooral voor technologisch georiënteerde profielen zijn er heel wat jobopportuniteiten. De moeilijkheid is om die vacatures tijdig in te vullen, want het kost heel wat moeite om het juiste talent te vinden in België en daarbuiten.”

Hoge ambities ondanks vertraagde omzetgroei

De pandemie heeft in 2020 de omzetgroei aangetast, zowel van beginnende start-ups als van de (meer) gevestigde scale-ups. Scale-ups met een lagere omzet - minder dan 1 miljoen euro - verwachtten een daling van 49% in omzetgroei maar lieten in realiteit een daling van maar liefst 69% optekenen.

Bedrijven met een omzet tussen 1 en 3 miljoen euro verwachtten een daling van 19% die uiteindelijk -28% bleek te zijn. De bedrijven met de hoogste omzet (meer dan 3 miljoen euro) verwachtten 7%, maar kenden een daling van 12%.

De groeidaling was voor alle scale-ups systematisch hoger dan verwacht, los van de bedrijfsgrootte. Wel werden bedrijven met een lagere omzet (minder dan 1 miljoen euro) harder getroffen omdat ze niet alleen de daling van de omzet hadden onderschat, maar ook de hoogste initiële groeiverwachtingen hadden.

Coronavirus and Global finance. man's hand demonstrates a business recovery graph after the covid-19 coronavirus pandemic. Coronavirus and finance concepts

“Niet alle sectoren werden in gelijke mate getroffen door de lagere omzetgroei”, nuanceert Christoph Michiels, Partner, Life Sciences & Healthcare bij Deloitte. “De veerkrachtigste sectoren zijn - in relatieve termen - bedrijfssoftware (9%), fintech (18%) en duurzaamheid (19%). Het verschil tussen hun verwachte omzetgroei en de groei die ze in 2020 daadwerkelijk hebben gerealiseerd, bedraagt respectievelijk 6%, 21% en 23%.”

“De ondernemingen die in 2020 gemiddeld de grootste omzetgroei hadden, zijn start- en scale-ups die actief zijn in duurzaamheid, digitale handel en media & entertainment. De mobiliteitssector werd qua omzetdaling het hardst getroffen.”

Nieuwe investeerders én nieuwe markten

Scale-ups willen hun groeiambities waarmaken door nieuwe klanten te werven (85%), nieuwe geografische markten en sectoren aan te boren (58%), partnerships te sluiten of samen te werken met wederverkopers (48%), en via upselling aan bestaande klanten (42%).

65% procent van de Belgische scale-ups is op zoek naar aanvullende financiering, waarvan bijna 40% mikt op een investeringsbedrag van meer dan 3 miljoen euro. Ze willen kapitaal aantrekken van bestaande en nieuwe investeerders (durfkapitaal en ondernemingsfinanciering), maar doen ook een beroep op overheidstegemoetkomingen en -subsidies. Meer dan 8 van de 10 respondenten die op zoek zijn naar extra financiering zijn er vrij zeker van dat ze het vereiste bedrag bij elkaar zullen krijgen.