2020 wordt een jaar om snel te vergeten. Het zijn woorden die ik in mijn gesprekken met ondernemers tijdens de voorbije weken meermaals hoorde terugkomen. We hadden grote plannen en wilde ideeën. Het ging een topjaar worden, en toen werden we koud gepakt. Net als alle ondernemers had ik me het jaar ook helemaal anders voorgesteld. En toch ben ik ergens ook dankbaar voor het woelige vaarwater van 2020 dat me als ondernemer heeft versterkt, nieuwe opportuniteiten deed aanspoelen, terwijl bij andere - geplande - opportuniteiten keihard op de pauzeknop werd gemept. Mijn 3 meest cruciale inzichten uit het afgelopen ondernemersjaar deel ik graag met jullie.
In mijn 20 jaar als ondernemer ben ik altijd op zoek gegaan naar nieuwe dingen. Ontdekken en aan de slag gaan met nieuwe inzichten is een passie die me dankbaar wordt gefaciliteerd door het voertuig van het ondernemerschap. Een passie dit ik intussen ook mag overbrengen op andere ondernemers als spreker en auteur.
Ongeveer een jaar geleden schreef ik de belangrijkste levenslessen uit mijn ondernemerschap neer in mijn boek ‘Van zelfstandige naar ondernemer in 15 uitdagingen’. De inzichten uit mijn twee decennia ondernemerschap zijn nog steeds even waar en relevant, maar tegelijkertijd heb ik het gevoel dat ik bijna een tweede boek kan schrijven: ‘Van ‘19 naar ‘21 in nog eens 15 uitdagingen’. Ofschoon ik pas in 2020 de échte waarde heb ondervonden van alles wat ik een jaartje geleden op zo’n 300 pagina’s wist neer te kribbelen, heb ik ook nieuwe conclusies gevormd op nieuwe uitdagingen. Mijn 3 meest cruciale inzichten uit het afgelopen ondernemersjaar? Die deel ik graag met jullie.
1. Grijp onverwachte opportuniteiten
De gekende Franse filosoof ‘Daft Punk’ zei ooit: Work it, make it, do it makes us harder, better, faster, stronger. Uit inspanning en uitdaging worden topondernemers geboren. Als ondernemer is het je plicht om elke dag nieuwe grenzen op te zoeken en jezelf uit te dagen. Vele ondernemers verliezen die aangeboren cutting edge ergens onderweg. Ze ervaren een bepaalde vorm van stabiliteit in datgene wat ze doen en wiegen zichzelf zachtjes in slaap. Ze nemen genoegen met datgene wat er is, en gaan daarmee alles wat zou kunnen zijn compleet uit de weg.
Periodes van instabiliteit dagen je uit en werpen vaak dingen op je pad die je anders niet zou kunnen grijpen. De voorbije jaren heb ik de passie nagejaagd om mijn kennis te kunnen delen op een grotere schaal en begon ik te spreken op seminaries en events. Het daagde me uit om de operationele taken in mijn eerste bedrijf – een stevige kmo in de marketing en consultancywereld – in handen te leggen van capabele mensen en mezelf misbaar te maken zodat ik me kon focussen op mijn persoonlijke doelen.
In 2019 zette ik de spreekwoordelijke kers op de taart en kwam er een CEO in mijn plaats aan boord. Ik offerde zelfs mijn kantoor en bureaustoel op. Ik creëerde afstand – veel afstand – om het geïnstalleerde management zijn draai te laten vinden. Zij kunnen hun potentieel niet vervullen wanneer ik als een schoonmoeder mee over de schouder sta te kijken, was (en is nog steeds) mijn overtuiging.
Het is overigens enorm bevrijdend om te zien dat andere mensen vastnemen wat jij gebouwd hebt, en het beter maken. Op die manier creëerde ik een zee van tijd om me te kunnen smijten op mijn ambities als publiek spreker. Dit was midden februari… We weten allemaal wat er een maand later gebeurde.
Als ondernemer is het je plicht om elke dag nieuwe grenzen op te zoeken en jezelf uit te dagen. Vele ondernemers verliezen die aangeboren cutting edge ergens onderweg
Ik ga niet prediken dat de wereld van seminaries en events is blijven doordraaien in digitale vorm. Sorry voor alle advocaten van deze digitale wereld, maar dat heeft het niet. De Vlaamse ondernemer wordt sinds het tweede kwartaal zowat dood geklopt met webinars en online videotrainingen. Ik hoor bij ondernemers vooral de honger naar opnieuw live te mogen ontmoeten en netwerken. Geïnspireerd worden gaat nu eenmaal vlotter tijdens een leuk event, dan vanuit je living in je pyjama.
En dus zat ik sinds midden maart thuis met een quasi lege agenda. Wat zich tijdens die eerste weken liet aanvoelen als een vroegtijdig pensioen keerde zich al snel om tot een speurend oog naar nieuwe bouwstenen om mijn bescheiden ‘imperium’ naar het volgende niveau te tillen. Ik engageerde me tot nieuwe initiatieven en werd shareholder in meerdere bedrijven, in totaal andere sectoren, waar nood was aan mijn kennis en inzichten. Ik heb de zaadjes geplant in meerdere initiatieven om ze na deze COVID-19 heisa te kunnen upscalen. Begin 2020 had ik nooit gedacht dat ik voor het einde van het jaar mede-eigenaar zou zijn van een bedrijf dat high-end vuurkorven op de internationale markt brengt… om maar één voorbeeld te geven.
‘Afstand creëert inzicht’ is een lijfspreuk die ik al jaren lang deel, maar die ook voor mij aan kracht heeft gewonnen in het afgelopen jaar. Want dat inzicht creëert ook opportuniteiten die je anders zouden zijn ontgaan omdat je te druk bezig was met datgene wat er al was.
Uiteraard hunker ik ook naar het moment dat ik me terug op mijn passie als public speaker kan richten en we opnieuw ongeremd events mogen organiseren. Tot dan doen we wat kan en wat mag, al voelt het een beetje als vooruit willen vliegen met een opgetrokken handrem.
Het afgelopen jaar was naast ondernemend ook bezinnend. Een soort van sabbatical die me momenten van rust gaf. Tijd om bij te leren en nieuwe skills te ontwikkelen, maar ik zou liegen als ik niet zou zeggen dat ik net als vele ondernemers een bepaalde rust heb teruggevonden die voorheen levensvreemd was aan het ondernemerschap of onze perceptie daarvan. Ik heb geleerd dat vele zaken wel digitaal kunnen en dat we daar veel tijd mee besparen. We die vrijgekomen tijd ook wel eens in een gezonde portie me time mogen investeren, en de wereld van onze bedrijven daarmee niet vergaat.
De afgelopen jaren was ik in de gelegenheid om enkele hectaren bosgebied aan te kopen. Iets waar ik extreem dankbaar voor ben geweest dit jaar. Elk vrij moment maakte ik hier mijn hoofd leeg, en zoals het een goed ondernemer betaamt, werd ook dit bosgebied een ondernemend project dat ontwikkeld moest worden met een duidelijk doel voor ogen. Een stukje natuur achterlaten voor de volgende generaties. Het inbouwen van strategische momenten van onthaasting heeft me geleerd om meer rust te vinden in stresssituaties en het laat me toe om scherper te handelen tijdens de momenten dat het nodig is.
Conclusie: Neem afstand van je huidige taken en zoek actief nieuwe opportuniteiten op. Plant zaadjes om later te oogsten, spring op kansen die het moment je aanreikt, en gebruik momenten van rust om balans te brengen in je ondernemerschap.
2. Versnipper het risico
In de eerste 15 jaar ben ik net als vele ondernemers all-in gegaan op mijn eerste bedrijf. Uitspraken als ‘al mijn centen zitten in mijn zaak’ en ‘ik leef van maandag tot zondag voor mijn zaak’ waren ook voor mij een realiteit toen ik aan het bouwen was aan mijn eerste organisatie. In de voorbije jaren ben ik me steeds meer bewust geworden van het feit dat dit als ondernemer ook een gigantische valkuil kan zijn. Het is vanuit deze bewustwording dat ik met mijn eerste bedrijf nieuwe markten heb aangeboord, en ik andere activiteiten heb ontwikkeld zowel binnen deze organisatie als daarbuiten.
Stel dat ik je een jaar geleden zou zeggen: “Bedenk eens dat de overheid morgen het slot op je zaak legt en je een jaar lang niet meer mag doen wat je vandaag doet. Wat dan?” Dit was totaal ondenkbaar, maar vandaag is het voor menig ondernemer een bikkelharde realiteit. Ik ken spijtig genoeg heel wat ondernemers die al klagend zitten af te wachten tot het slot weer van de deur mag. Gelukkig ken ik er minstens evenveel die nieuwe manieren zochten om hun markt te bedienen, of nieuwe markten aanboorden omdat hun huidige markt even op een laag pitje draaide.
Ik heb dit jaar vooral geleerd hoe belangrijk het is om niet al je pokerchips op tafel te gooien rond één concreet businessmodel. Daarmee bedoel ik absoluut niet dat je morgen ineens meerdere bedrijven moet oprichten. Elke idioot kan 10 ondernemingsnummers aanvragen. Het is een open invitatie om met afstand en scherpe ondernemerszin naar je eigen organisatie te kijken en te bedenken wat je nog zou kunnen doen om het risico te spreiden. Wat zou je morgen doen als je een jaar lang niet meer mag doen wat je vandaag doet? Het zal vanaf nu – nog meer dan voorheen - een strategisch vraagstuk zijn dat regelmatig terug op tafel komt wanneer ik de toekomst van mijn ondernemingen uitstippel.
Je moet een multi-activiteitenplan opbouwen. Meerdere ingangen op meerdere markten vinden om deze te exploiteren zodat je de zekerheid kan ervaren dat je organisatie minder kwetsbaar is wanneer morgen één activiteit aan de ketting wordt gelegd. Ik ben me ervan bewust dat vandaag vele ondernemers nieuwe activiteiten opgestart zijn om het hoofd boven water te houden tijdens de crisis, maar dat ze zichzelf daarbij veel te weinig de vraag stellen: “Hoe kan deze nieuwe activiteit morgen blijven bijdragen tot een beter businessmodel?” Iets wat je vandaag opzet om 30% van je voormalige omzet te kunnen vasthouden zou er morgen wel eens voor kunnen zorgen dat je 130% van je voormalige omzet gaat draaien wanneer je oorspronkelijke activiteit weer volop mag gevoerd worden.
Iets wat je vandaag opzet om 30% van je voormalige omzet te kunnen vasthouden zou er morgen wel eens voor kunnen zorgen dat je 130% van je voormalige omzet gaat draaien wanneer je oorspronkelijke activiteit weer volop mag gevoerd worden
Ook de balans tussen zakelijk vermogen en privévermogen is iets waar menig ondernemer vandaag meer dan ooit oren naar heeft. Ik heb familiebedrijven van tweede en derde generaties op enkele maanden tijd zien kapot gaan en ondernemers die achterblijven zonder middelen, zonder plan, zonder perspectief op iets nieuws. Als ondernemer heb je een maatschappelijke rol. Je zet een groot deel van je opgebouwde vermogen in om de maatschappij te dienen, in de vorm van werkgelegenheid.
Niet dat we allemaal om louter altruïstische redenen ondernemer zijn geworden, maar we verliezen te vaak onze eigen zekerheden in dit verhaal. Tot het mis gaat. Ik ken veel ondernemers die zich kapot werken maar niet aan vermogensplanning of risicospreiding doen. Er is een bepaalde tijd in je ondernemerschap wanneer dat normaal is, maar niet tot aan je pensioen. Zekerheid in ondernemerschap krijgt post-COVID een nieuwe betekenis. Stabiliteit door meerdere activiteiten, bedrijven en inkomstenstromen.
Conclusie: Zoek nieuwe invalswegen op je bestaande markt of ontwikkel activiteiten in nieuwe markten. Bouw een multi-activiteitenplan om je organisatie sterker te maken na deze crisis en breng evenwicht in je zakelijk en privévermogen van zodra het kan.
3. Samen sterker dan alleen
Ondernemen is kunnen omgaan met eenzaamheid. Ik schreef het al in mijn boek, en ik schrijf het nu opnieuw. In tijden van crisis is je bedrijf maar zo sterk als de mensen in het bedrijf. Jij kan als ondernemer pas verder bouwen en expansie opzoeken van zodra datgene wat er was, gedragen wordt, en beter wordt gemaakt, door de mensen die het geheel mee in de lucht houden.
Een succesverhaal schrijf je nooit alleen. Ook ik heb dit jaar mijn basis kunnen verbreden en mogelijkheden kunnen ontginnen die ik niet zou hebben kunnen benutten als ik al mijn aandacht nog aan het dagelijkse operationele van mijn eerste bedrijf zou moeten schenken. Wat ik wel heb geleerd is dat in tijden van crisis mensen enorm polariseren op je verhaal. Laat me het erop houden dat je alleen op een hobbelig parcours kan zien wie de meest gepassioneerde coureurs zijn. Zij bijten door en blijven rotsvast geloven in je organisatie. Ze gaan the extra mile zonder klagen en morren en vertrouwen op de betere tijden die zullen aanbreken.
Te vaak zijn we nog opgegroeid met het idee dat de taart van het ondernemerschap best alleen, afgezonderd in een hoekje, wordt gegeten. Niets is minder waar
Ik zie vele ondernemers vandaag nieuwe vormen van samenwerking opzoeken om key players in hun organisatie te verankeren. En ik begrijp perfect waarom. Talent moet je verankeren in je organisatie wanneer het kan. Cruciale tijden als vandaag vergen meer vindingrijkheid dan wat er tussen jouw twee oren zit. Je hebt menselijk kapitaal nodig om oplossingen te bedenken. En ik kan alleen maar bevestigen dat het ondernemen een stuk meer comfort brengt met het gevoel en in de wetenschap dat je er niet alleen voor staat.
De toekomst van ondernemerschap zit voor een groot deel in samenwerkingen, tussen bedrijven en mensen. Te vaak zijn we nog opgegroeid met het idee dat de taart van het ondernemerschap best alleen, afgezonderd in een hoekje, wordt gegeten. Niets is minder waar. Het is beter om die taart samen te eten, en doordat je meerdere talentvolle mensen laat meegenieten van de taart, wordt deze waarschijnlijk een stuk groter dan de taart die je alleen stond te bakken. Continuïteit van je onderneming moet een focuspunt zijn. Niet alleen voor jezelf maar ook voor iedereen die bij je werkt en dus afhankelijk is van je bedrijf.
Conclusie: Ondernemen is samenwerken en vooral in tijden van crisis is menselijk kapitaal nodig om het hoofd te bieden aan uitdagingen. Identificeer je key players en betrek hen maximaal in je ondernemerschap.
Mijn wensen voor 2021?
Naast datgene wat we allemaal wensen, een goede gezondheid en een onderneming die terug op kruissnelheid mag doen wat het moet doen… Het perspectief om te leren uit datgene wat ons is overkomen en de ballen om er iets mee te doen dat je een blijvende meerwaarde biedt in je ondernemerschap.
Laat ons stoppen met het geklaag en ons verzetten tegen de slachtofferrol die vele ondernemers zich meester hebben gemaakt. We beslissen hier en nu om samen de moed op te rapen om te blijven ondernemen, ongeacht het economische perspectief en in volle vertrouwen van een toekomst die beter is dan het verleden.
