De apocalyps in het onderwijs is al begonnen, alleen ziet niemand het

In een recent opiniestuk in De Tijd wees Rik Vera op het toenemende aantal online aankopen en de verwachting dat dit enkel maar crescendo zal gaan. Bedrijven als Alibaba en Amazon steken de lokale handel voorbij, omdat ze het digitale aspect omarmen in hun kernprocessen. Dat doen ze door op basis van data nieuwe businessmodellen te genereren waarmee ze slim kunnen inspelen op het steeds veranderende consumentengedrag. Ook andere sectoren staan erbij en kijken ernaar maar in een kenniseconomie staat één sector vooral onder druk: het onderwijs. Is er een parallel met de retail? Jazeker. Wie kan tijdens zijn of haar professionele loopbaan makkelijk terug naar de universiteit en krijgt op basis van data een traject op maat aangeboden? Het antwoord is niemand, terwijl dit in het buitenland al de normaalste zaak van de wereld is.

Nieuwe manier van kennisoverdracht

Wie heeft de voorbije weken en maanden geen nood gehad aan recente kennis? De vraag is echter waar je die steeds gaat vinden. Door zelf in de boeken te duiken, op YouTube, of geven online platformen jou een pasklaar antwoord? Op zoek gaan naar de beste kennis via het gewenste format staat al lang niet meer gelijk met het volgen van een cursus bij een opleidingsinstelling.

De flexibiliteit - zowel qua inhoud, methode als tijdstip - stemt niet langer overeen met de noden die verschillende individuen op verschillende tijdstippen nodig hebben in hun loopbaan. Cursussen op online platformen, zoals Coursera, spelen in op de flexibiliteit (in tijdstip en tempo) van individueel leren.

In de Financial Times verscheen onlangs het initiatief van de Duitse bouwgroep Bilfinger die alle (technische) kennis van de werknemers via een eigen (YouTube-achtig) videoplatform gaat registreren. Dit type van ‘cursus’ lijkt essentieel om een maximale kennisoverdracht te garanderen wanneer werknemers de arbeidsmarkt verlaten en dit niet enkel binnen het bedrijf. Het is een heel nieuwe manier van kennisoverdracht binnen de industrie.

Niet digitaliseren in de marge

Daarnaast is het gebruik van data om de inhoud van leertrajecten te bepalen in Vlaanderen nog onbekend terrein. Kan je op basis van LinkedIn data kijken naar wat gelijkaardige profielen op een gegeven moment in hun loopbaan hebben bijgeleerd? Kan je op basis van big data aantonen wanneer competenties dreigen te vervallen? Kan je modules/leertrajecten aanbieden waardoor werknemers plots breder inzetbaar zijn door een minimale bijscholing?

De digitale campus BeCentral is een schoolvoorbeeld van hoe - afhankelijk van de interesse en ervaring - persoonlijke trajecten worden vormgegeven. Meer nog, hun businessmodel zorgt ervoor dat de manier waarop huidige programmeurs worden geschoold in vraag wordt gesteld. Niet enkel door de inhoud maar ook door de manier waarop bedrijven onderling elkaar erkennen en valideren in het aanleren van competenties, zonder dat er een opleidingsinstelling aan te pas komt.

Dergelijke nieuwe leersystemen zijn niet langer toekomstmuziek maar vandaag al realiteit. Willen de opleidingsinstellingen in ons land toonaangevend zijn in een kenniseconomie, dan spelen ze hier best een rol in door niet te gaan digitaliseren in de marge maar in de kernprocessen. Rest de vraag of het onderwijs in staat is om deze digitalisering te omarmen en te introduceren in de kernprocessen?

Universiteiten zijn discriminatoire instituten

Hoe zouden onze opleidingsinstellingen kunnen reageren? Alleszins niet door geen toekomstvisie uit te bouwen en vast te houden aan hun monopolie van kennisverstrekker en diploma-uitreiker. Als hoofd van een opleidingsinstelling is het hoog tijd om in te zien dat digitalisering moeten geïncorporeerd worden in de kernprocessen van het onderwijs: door te kijken hoe data kunnen geïntegreerd worden in opleidingstrajecten en hoe bestaande online cursussen kunnen opgenomen worden in een bestaand aanbod.

De kennisverstrekking in Vlaanderen blijft vooralsnog beperkt tot instituten waarvoor inschrijvingsgeld moet worden betaald. Onze universiteiten zijn discriminatoire instituten, zoals Stouthuysen in zijn manifest voor een universitaire revolutie reeds aanhaalde.

Waarom is het bijvoorbeeld niet mogelijk om al het gedoceerd materiaal aan onze opleidingsinstellingen verplicht gratis online ter beschikking te stellen? Het emancipatorisch belang van een volledig online platform met alle cursussen van de verschillende opleidingen zou alvast een eerste stap in de goede richting zijn.