Hebben hedendaagse leiders nood aan symbolen om hun echtheid kracht bij te zetten?

Indianenchef Raoni Metuktire draagt al sinds zijn jeugd een lipschotel. Raoni -één van de grote stamhoofden van het Braziliaanse Kayapovolk- was dit jaar nog op rondreis door Europa. Hij deed toen ook ons land aan tijdens de klimaatmars. Met lipplaat dus. Ook de Mursi, een stam in het zuiden van Ethiopië, dragen vaak grote platen van klei in hun lippen én oren. Dit is voor hen een symbool van schoonheid en status. Hoe groter de lipplaat, des te meer aanzien. Maar oorspronkelijk droegen volksstammen de lipplaat alleen bij speciale gelegenheden. Tot de toeristen kwamen, en het leuk vonden om samen met ‘een lipplaat’ op de foto te staan.

Als ik foto’s zie van Raoni die op de koffie is bij Westerse leiders, stel ik me wel eens de vraag: verhoogt zijn lipplaat de authenticiteit van zijn boodschap? Is het een handig ‘frame’, een tribaal symbool dat zijn boodschap en activiteit als milieuactivist kracht moet bijzetten? Of is die lipplaat onlosmakelijk verbonden met zijn identiteit?

Framing als communicatietechniek

Framing is een overtuigingstechniek in communicatie. Je kiest bewust woorden en beelden die bepaalde aspecten van je verhaal extra belichten. Framing bestaat volgens Danielle Braun en Jitske Kramer ook bij volksstammen. Ze zeggen er in hun boek ‘Corporate Tribes’ het volgende over:

“Framing is een middel dat in alle culturen wordt gebruikt om ons een beeld te vormen van vrienden, concurrenten, klanten en collega’s. Het helpt ons om relaties met anderen overzichtelijk te houden. Tegelijk heeft framing een negatief bijeffect. We communiceren niet meer met elkaar, maar met elkaars frame. We vergeten te vragen wie de ander in wezen is.”

In welke mate communiceren we vandaag met elkaars frame?

Doen we er vandaag niet alles aan om het ‘frame van succes’ zo goed mogelijk te ontwikkelen? In hoeverre gebruiken we symbolen om aan de hele wereld ons succes zichtbaar te maken? Statussymbolen bijvoorbeeld, zoals dure auto’s of vakanties. Welk beeld hangen we hiermee op? Vertellen we met ons allen niet vooral succesverhalen op social media, het kanaal bij uitstek om meer zichtbaarheid te creëren bij een groter publiek? Dreigt het beeld dat we dan van onszelf creëren hiermee niet een karikatuur te worden?

Zelf worstel ik hier ook wel eens mee. Eén van mijn ‘frames’ op social media is dat van de succesvolle leadership coach en inspirator. Het is natuurlijk leuk dat ik op die kanalen kennis kan delen en fragmenten kan vertellen uit mijn levensverhaal. Ik geloof keihard in de verbindende kracht van verhalen.

Maar hoe authentiek zijn die verhalen? Kan ik er alles op kwijt waarover ik gereflecteerd heb en wat ik heb meegemaakt? En als ik niet alles deel, ben ik dan wel eerlijk?  En wat zeg ik over mijn persoonlijke ontwikkeling? Hoe ver mag ik daarin gaan? Riskeer ik hierdoor niet als zwak over te komen? Hebben Wouter Torfs en andere bedrijfsleiders immers niet heel wat kritiek gekregen toen ze openlijk begonnen te vertellen over hun persoonlijke zoektocht en ontwikkelingsweg? Ook ik vraag me regelmatig af hoever ik hierin mag/kan/wil gaan.

Ook je zoektocht maakt deel uit van je verhaal

Wie zijn we echt en waar staan we voor? Het lijken simpele vragen, maar ze zijn in deze tijden voor steeds meer mensen moeilijker te beantwoorden. De zoektocht naar identiteit is volop aan de gang en mensen beseffen in toenemende mate dat ze die zoektocht moeten volbrengen om betekenis te geven aan hun plek in de wereld.

Ik pleit ervoor om deze zoektocht deel te laten uitmaken van je persoonlijke verhaal. Zouden we niet allemaal gelukkiger zijn als we meer pure authenticiteit kunnen tonen en daarvoor teruggrijpen naar wie we echt zijn? Als we niet langer wakker liggen van het 'juiste' social media frame? Als we met een gerust hart kunnen zeggen dat het tonen van onze echte identiteit ons imago eerder zal versterken dan verzwakken? 

Wat als we van onze echte en authentieke identiteit eens de lipschotel maakten die Raoni zo fier in de wereld heeft uitgedragen?