Van verpleger tot CEO van een internationaal miljoenenbedrijf, het atypisch parcours van Jos Vandael: “Ik heb op boerenverstand en buikgevoel vaak voor de moeilijkste weg gekozen”

Jos Vandael begon zijn carrière als verpleger op intensieve zorg. Na een aantal omzwervingen schopte hij het tot CEO van een internationaal miljoenenbedrijf. In zijn boek ‘Het onbewandelde pad’ blikt hij terug op de atypische weg die hij aflegde. “In je carrière kom je geregeld op een kruispunt en moet je een weg kiezen. Ik heb puur op mijn boerenverstand en mijn buikgevoel vaak voor de moeilijkste weg gekozen.” Vandaag wil Vandael met zijn eigen onderneming andere bedrijven afhelpen van hun bijziendheid. “Ze hebben vaak alleen oog voor de korte termijn of zijn te verliefd op hun product. Ik wil hen uitdagen om het elke dag anders en beter te doen.”

Begonnen met niets

“Ik hou van boeken. Van het esthetische, maar ook van het tijdloze”, vertelt Vandael. “Een boek doorstaat de tand des tijds en doet verhalen voortleven van de ene generatie op de andere. Foto’s kunnen dat minder. Ik vind dat geschreven woord dat wordt doorgegeven een prachtige traditie.”

“Het plan om zelf een boek te schrijven, was al een tijd aan het rijpen. Ik heb tot dusver een boeiend leven met best wel een speciale, atypische carrière gehad. Mijn vier kleinkinderen hebben dat allemaal niet meegemaakt. Dit boek is een manier om toch een paar levenslessen mee te geven. Ik ben ooit begonnen met helemaal niets. Ik wil hen met mijn verhaal duidelijk maken dat niets zomaar vanzelf komt aangewaaid. In het leven moet je strijden voor wat je krijgt. Natuurlijk hoop ik dat andere mensen die het boek lezen er ook iets aan hebben.”

“Na een technische opleiding Elektromechanica behaalde ik mijn diploma verpleegkunde. Op de afdeling Intensieve Zorgen, toen heette die nog Reanimatie, heb ik drie jaar als verpleger gewerkt. Iedereen heeft de beelden en de getuigenissen tijdens de coronacrisis gezien. Geloof me, IZ is een zware afdeling. Leven en dood staan er ongelooflijk dicht bij elkaar. Als jonge gast stap je daar echt in een rollercoaster van emoties. Ik deed die job ondanks alle stress en alle menselijk leed enorm graag, maar ik zag weinig groeimogelijkheden en carrièreperspectieven.”

“Een vriend werkte in de farmaceutische sector en overtuigde me om mijn kans te wagen als medisch afgevaardigde. Het was een totaal andere wereld dan het ziekenhuis, plots droeg ik een kostuum en reed ik met mijn bedrijfswagen van klant naar klant. Ik mocht een innovatief geneesmiddel verkopen en kwam terecht in een bedrijf dat sterk investeerde in zijn medewerkers. Ik kon er doorgroeien en opklimmen.”

“Enkele jaren later, op een managementopleiding, leerde ik de CEO van IMES kennen, een Belgisch marktleider in de distributie van industriële benodigdheden. Die man wilde andere dingen gaan doen, ging zijn bedrijf verkopen aan een internationale groep en zocht iemand die de Belgische afdeling kon leiden. Ik ben aan boord gestapt en hij heeft me klaargestoomd om het roer van hem over te nemen. Vanaf 2003 heb ik de Belgische divisie geleid, in 2011 ben ik op internationaal niveau CEO geworden van DEXIS Europa.”

Atypische CEO

Een CEO met een diploma Verpleegkunde, dat is een uitzondering in een wereld die vooral gedomineerd wordt door Vlerick-boys die uit managementscholen komen. Maakte die achtergrond van Vandael een ander type CEO? “Ik heb me in de loop der jaren wel bijgeschoold in het hele financieel-economische luik van een onderneming managen. De cijfers waren natuurlijk belangrijk, maar het menselijke aspect was voor mij altijd dominant. Ik denk dat ik meer dan andere CEO’s aandacht heb besteed aan de cultuur, aan een uitdagende werksfeer die voor alle medewerkers een boeiende job garandeert.”

“Mijn verhaal illustreert dat diversiteit belangrijk is, op alle domeinen. Ook diversiteit in achtergrond. Ik keek op een andere manier naar de dingen. Ik ben heel blij dat ik de kans heb gekregen om een bedrijf van die omvang te mogen leiden. Veel bedrijven zoeken te snel naar iemand van buitenaf. Bij externe aanwervingen heb je misschien wel zicht op wat ze al gedaan hebben en wat ze allemaal kunnen, maar je hebt er meestal geen idee van wat ze niét kunnen. Daarom heb ik altijd fors ingezet op intrapreneurship, lang voor we dat zo zijn gaan noemen. Geef mensen de kans om nieuwe dingen te proberen en geef ze ook de kans om te mislukken. Alleen op die manier blijf je innoveren.”

“Mijn bazen hebben lang niet geweten dat ik ‘maar’ een verpleger was. Ik heb lang schroom gevoeld om daar over te praten. Gelukkig ben ik die drempelvrees kwijtgeraakt. Ik steek niet weg waar ik vandaan kom, ik ben er net heel trots op! Mijn jaren in het ziekenhuis waren dan ook bijzonder leerrijk. Het was een unieke leerschool.”

Boerenverstand en buikgevoel

De auteur benadrukt dat zijn boek zeker geen handleiding is voor CEO’s. Het is niet het zoveelste ‘how to’ boek. “Integendeel. Ik wil juist tonen dat een ondernemersverhaal meestal een bochtig en hobbelig pad is”, aldus Vandael. “Je komt geregeld op een kruispunt en dan moet je de juiste keuzes zien te maken. Ik heb dat vaak op boerenverstand en buikgevoel gedaan, en dat heeft me een geweldig boeiende carrière opgeleverd.”

“Dat wil ik meegeven, dat er geen juiste of foute keuzes bestaan, dat die voor iedereen anders zijn. Vandaar ook de titel van mijn boek: ‘Het onbewandelde pad’. Durf af te wijken van platgetreden paden, doe het op je eigen manier. Ik heb vaak de moeilijkste weg gekozen op het kruispunt, maar ik heb me dat geen seconde beklaagd.”

“Het is een open deur na het afgelopen coronajaar, maar veerkracht is een heel belangrijke eigenschap. Zowel voor mensen als voor organisaties. Wie blijft denken zoals voor de hele coronacrisis zal het niet halen. Je moet je aanpassen aan die nieuwe realiteit. Het is nog afwachten wat radicaal zal veranderen, wat een beetje en wat helemaal niet. Maar het staat voor mij vast dat de wereld van voor COVID-19 niet meer terugkomt. Je moet je doelstellingen bijsturen.”

“Het bedrijf waar ik CEO was, had een sterke buy & build strategie”, vervolgt Vandael zijn verhaal. “Ik heb een vijftigtal bedrijven overgenomen, heb er honderden bezocht. Wat me telkens weer opviel, is hoeveel bedrijven aan bijziendheid lijden. Ze staren zich blind op de korte termijn en ze zijn blind voor wat er op lange termijn op hun pad komt. Of ze zijn zo verliefd op hun product dat ze de andere dingen van de bedrijfsvoering uit het oog verliezen. Onderscheidend vermogen zit niet alleen in een product. Het zit evengoed in marketing of in sales. Of in waarden en cultuur.”

300 kilometer per uur

Eind vorig jaar zwaaide Vandael af als CEO. Vandaag heeft hij zijn eigen consultancybedrijf waarmee hij ondernemers en managers wil begeleiden. “Ik heb mijn zoon aangemoedigd om zijn eigen bedrijf te starten. Zelf heb ik dat jammer genoeg nooit van thuis meegekregen, waardoor het pas laat is beginnen kriebelen. Lukt het mijn zoon niet, so be it, maar dan zal hij nooit spijt hebben dat hij het niet geprobeerd heeft. Als ik terugkijk op mijn carrière is dat misschien het enige waar ik spijt van heb, dat ik nooit iemand ben tegenkomen die het ondernemerschap aanzwengelde en me zei: ‘Ga ervoor, Jos’.”

“Ik heb lang op een TGV gezeten die 300 kilometer per uur reed. Ik had me al langer voorgenomen: op 31 december 2020 stap ik eraf. Nu ben ik dan toch mijn eigen bedrijf gestart. Omdat ik andere bedrijven en ondernemers wil helpen hun dromen te realiseren door mijn ervaring te delen. Ik wil hen helpen uitzoomen, even loslaten en afstand nemen. Ik zal hen aanmoedigen en hen uitdagen om af en toe ook eens het onbewandelde pad te durven kiezen.”

Hij wil mensen en organisaties aanmoedigen om caleidoscopisch te denken, besluit Vandael. “In een caleidoscoop zie je afhankelijk van de lichtinval telkens andere dingen”, legt hij uit. “Die verschillende invalshoeken ontbreken vaak bij bedrijven en hun managers. Ik hoor vaak: ‘We hebben het eens op een andere manier geprobeerd, maar dat werkte niet. Dus doen we het op de manier waarop we het altijd hebben gedaan’. Ik beschouw elke dag als een kans om de dingen anders en beter te doen.”