“4 jaar geleden wilden Chinese ondernemers in wording zo snel mogelijk naar Silicon Valley. Nu willen ze liever potten breken in China”

Belgische ondernemers hebben nogal de neiging om op te kijken naar de technologiebedrijven in Silicon Valley. Maar al te vaak vergeten ze dat de strafste innovaties ook aan het andere uiterste van de wereld plaatsvinden: in China. Wat de bedrijfjes in onze contreien daarvan kunnen opsteken? Bloovi redactrice Magali De Reu zat samen met technologieondernemer en nexxworks oprichter Peter Hinssen en China evangelist Pascal Coppens. Wil je na het lezen van dit stuk in levende lijve ontdekken hoe Chinese innovators zichzelf voorbereiden op de Day After Tomorrow? Nexxworks organiseert een innovatie-tour naar het land. Hier kan je meer info daarover vinden.

Chinese ondernemerstroeven- en misverstanden

“Ik doe dan misschien veel tours in Silicon Valley - toch sta ik écht versteld van wat China de jongste jaren heeft bereikt”, stelt Hinssen. Coppens, die niet alleen sinologie studeerde maar ook 20 jaar lang in China woonde en er zijn eigen bedrijf leidde, knikt gretig. “Mensen houden ervan om Silicon Valley en China met elkaar te vergelijken, maar eigenlijk hebben de twee elk zijn eigen troeven”, weet hij. “Silicon Valley is de baken voor de pay-it-forwardcultuur, waar technologie en kapitaal netjes zijn samengesmolten. China heeft een compleet andere groei meegemaakt. Afgelopen 20 jaar kregen Chinezen eindelijk de kans om van een zeer gesloten naar een open omgeving te gaan. En zo zijn er allerlei bewegingen ontstaan.”

“Het resultaat is dat er heel veel bedrijven een gigantische groei hebben gekend - gelijkaardig aan de toppers van de VS”, bevestigt Hinssen. “Stuk voor stuk hebben ze hun eigen businessmodellen gecreëerd. Chinese ondernemers weten bovendien hun eigen manieren te vinden om een streep voor te hebben op bedrijven uit andere werelddelen.”

“Ken je de 4 S’en van Shenzhen?”, vraagt Coppens me. “China heeft het viervoudige concurrentiële voordeel van speed, savings, scale en skills. Vooral van snelheid, de eerste troef, kan het westen best nog wat leren. Terwijl wij gewoonlijk alles zeer uitgebreid bespreken alvorens in actie te treden, nemen Chinese managers razendsnel en doelbewust beslissingen - die even snel worden uitgevoerd. Als tweede is er saving: in China moeten kosten zoveel mogelijk worden gedrukt. In de productie hameren ze eerder op efficiëntie, terwijl Europeanen in de eerste instantie kijken naar waardecreatie. In plaats van 1 type iPhone te produceren voor een grote markt, gaan Chinezen eerder 100 types iPhone ontwikkelen voor honderden nichesegmenten. En let op: een Chinese nichemarkt kun je niet vergelijken met een Belgische. China heeft een bevolking van 1382 miljoen personen - dus de grootte van 1 nichemarkt is vergelijkbaar met de ganse Belgische bevolking. Als land hebben zij ook pakken geld - ook omdat ze zich al decennialang kunnen profileren als wereldfabriek. En dat is dan weer hun schaalvoordeel.”

“Een wereld zonder China is ondenkbaar voor onze economie”, sluit Hinssen zich aan. “Alles wat we dragen of consumeren werd in China geproduceerd. Als wereldfabriek bezitten ze logischerwijs enorm veel geld. Dat geld is dan weer afkomstig van topondernemers achter Chinese bedrijven als Alibaba en Huawei. Zij pompen dat kapitaal weer in de economie - een beetje gelijkaardig aan Silicon Valley. Wist je dat er trouwens meer risicokapitaal in China zit dan in The Valley? In China zijn er drie elementen op het juiste manier samengekomen: 1) kapitaal - hoe ruimer China’s verleden als producent, hoe sterker de accumulatie van rijkdom, 2) recurrentie, want er zijn nu toch al wat Chinese serieondernemers die kennis en ervaring kunnen doorgeven en 3) een openheid om te gokken op de toekomst en risico’s te durven nemen.”

“Chinezen zijn misschien nog wel grotere gokkers dan Amerikanen”, knikt Coppens. “Casino’s zoals wij en Amerikanen ze kennen, zijn in China verboden - dus is ondernemerschap de beste parameter om op te gokken. In China is er misschien wel meer geld beschikbaar dan goede projecten. Een groot deel van de investeringen komt bovendien uit privé vermogens. En nog straffer: de waarderingen zijn in China enorm. Wanneer je in China gaat babbelen over één of andere straffe overname in Silicon Valley, hebben ze het daar over ‘koopjes’.

Naast geld zijn er volgens het duo voorts ettelijke hoeveelheden talent beschikbaar in China. “Tim Cook zei het onlangs nog: de beste elektrotechnische ingenieurs zijn afkomstig van China - dus niet de VS”, vertelt Hinssen. “Af en toe geef ik les aan het MIT (Massachusetts Institute of Technology in Boston, nvdr), waar sommige van de beste Chinese studenten les komen volgen. En dat land legt de lat zéér hoog op vlak van onderwijs. Het opleidingssysteem is enorm rigide, maar er ligt een maniakale focus op excellentie. Een achttienjarige die in China behoort tot de top, presteert beter dan de top ranked studenten in België of de Verenigde Staten. Om er meteen een boutade van te maken: 4 jaar geleden wilden Chinese studenten en ondernemers in wording zo snel mogelijk naar Silicon Valley om het daar te gaan maken. Nu willen ze zo snel mogelijk potten breken in China. Ik noem dat het Jack Ma-effect (Jack Ma is de oprichter van het Chinese Alibaba, nvdr) - Chinese ondernemers hebben eindelijk het geloof dat ze niet de nieuwe Google moeten worden. De opportuniteiten zitten in hun land, waar het algemene ondernemersklimaat en spelers zoals Tencent (het op derde na grootste internetbedrijf ter wereld, nvdr) een echte start-upcultuur in gang hebben gezet. Eentje die nota bene gevoed wordt door de overheid.”

Kopiëren of innoveren om te overleven?

Van hogerop wordt ondernemen en snel innoveren in China dus gestimuleerd. Maar gaat het in de eerste plaats wel over innoveren? Worden applicaties niet één op één gekopieerd van innovaties uit de Verenigde Staten?

“Dat zogeheten copycat-verhaal is ontstaan vanuit Chinese bedrijven die niet werden gehoord door westerse partijen”, stelt Coppens. “Ooit deden Chinese managers het voorstel aan Apple om de mogelijkheid te voorzien voor een tweede simkaart in een smartphone. Dat scenario herhaalde zich keer op keer, wat een enorme frustratie teweegbracht bij Chinese ondernemers. En aangezien Chinezen niet loyaal zijn aan bedrijven, hebben ze het heft gewoon in eigen handen genomen. Zo hebben ze het concept vertaald in een eigen op maat ontwikkeld product, voor één specifieke markt. Ik vergelijk dat een beetje met Robin Hood - ‘in oorsprong stelen van de rijken om te verkopen aan de armen’. Begrijp me niet verkeerd - intussen zijn die Chinese bedrijven enorm rijk. Want het voordeel van kopiëren, is dat er enorm veel gedeeld wordt. Dat is dus wat een open society echt betekent - de VS heeft ook wel Linux en open platformen, maar die kwamen er vanuit een andere insteek. Daar kwam het van de community die wilde helpen. In China vloeit die openheid voort vanuit verschillende experten die elk wat te bieden hadden aan elkaar. De ene ondernemer had het design voor een chip, een andere partij die wist hoe het scherm in elkaar moest worden gestoken en nog een andere ingenieur ontwikkelde de sensor. Wanneer al die partijen samenwerkten, dan kwamen ze snel tot een nagelnieuwe gsm. China heeft ook een open innovation platform dat ondernemers ertoe dwingt om kennis en ervaring met elkaar te delen om de puzzelstukjes bij elkaar te krijgen. Tja - wanneer je als land weinig waarde hecht aan intellectual property, dan wordt er een extra nadruk gelegd op samenwerken. Dat geeft ondernemingen veel meer slagkracht en snelheid om te vernieuwen. Vandaag hechten Chinezen wel meer waarde aan intellectual property omdat ze zich willen beschermen tegen vaak westerse bedrijven die IP als concurrentieel wapen gebruiken.”

“China kende misschien een lange periode van kopiëren, maar nu is het toch echt wel pure innovatie geworden”, vult Hinssen aan. “Volgens mij wordt dat land dé innovation engine van de komende 50 jaar. Denk je dat Apple nog in staat is om een iPhone te ontwikkelen in een westerse productieomgeving? Nee, want China heeft alle tools en skills. Vooral in het domein van artificiële intelligentie staat er naar mijn inziens heel wat te gebeuren. Of hoe Eric Schmidt (de Chairman van Google, nvdr) het zegt: in 2020 zit China qua AI op hetzelfde niveau als ons, in 2025 verslaan ze ons en in 2030 hebben we een niet meer in te halen achterstand.”

“De echte kunst van innovatie betekent volgens mij nog iets anders”, vertelt Coppens. “Chinezen gaan altijd eerst inzetten op de markt - hoe sneller ze een product kunnen verkopen, hoe beter. En zo verdienen ze op korte tijd zeer veel geld. In het westen willen bedrijven eerst een goed team als basis, degelijke technologie om pas dan te beginnen groeien. Vooreerst is het al een kwestie om investeerders te vinden om die technologie op punt te krijgen. Zeker in België is dat het geval, en pas eer we daarin zijn geslaagd, zijn de Chinezen al stinkend rijk. Maar een probleem waar China dan weer mee kampt, is dat de markt té competitief wordt. Lokale bedrijven móeten innoveren om te overleven. Chinese consumenten willen ook helemaal geen low quality products. Dat land is niet zomaar goed voor 32% van de wereldwijde consumptie van luxegoederen.

Partneren, niet concurreren

Dat een kleine garnaal als België veel kan leren van het Chinese ecosysteem, staat dus als een paal boven water. Maar hoe maak je als Belgische start-up nu het verschil op Chinese bodem? “Laten we zeggen dat concurreren met Chinese bedrijven enorm moeilijk is”, schampert Coppens. “Niet alleen hebben Chinezen meer geld - ze hebben ook een groter netwerk en een hechter team. Toch kan je er als Belg ook straffe dingen doen. Mijn tip: zoek naar nichemarkten waar Chinezen geen interesse voor tonen. Een groot deel zal altijd iets hebben van ‘this market is too small for me’, waar jij dan je voordeel uit kunt halen. Zo kun je een merk creëren onder de radar, en later partneren met een grotere Chinese speler. Dat is de gouden sleutel: als start-up mag je niet verwachten dat je het op je eentje gaat maken in China.”

“Ik ben ooit begonnen bij Alcatel - en toen zij naar China gingen, richtten zij een joint venture met Shanghai Bell op”, blikt Hinssen terug. “Toch werd de kennis vanuit de westerse entiteit binnen China getrokken, en geschaald. Onlangs bezocht ik Shanghai Bell nog - het is een schim van wat het ooit was. En uiteindelijk, wanneer de Chinezen alles hadden uitgeprobeerd, waren ze er klaar mee. En dat is de complexiteit van internationaliseren over de Chinese landsgrenzen: een ticket naar China is geen ticket for eternity.”

“Als je kans wil om het te maken in China, dan moet je je vooral niet toespitsen op consumentengoederen”, gelooft Coppens. “Innovaties uit het westen zijn vaak science- of engineering-based terwijl in China die vooral efficiency- en consumer-based zijn. Met de eerste twee kunnen wij China voorlopig nog mee helpen, terwijl wij van efficiency- en consumer innovatie vandaag veel meer kunnen leren van China. Met bedrijven en platformen zoals respectievelijk Alibaba en WeChat kan ik met zekerheid zeggen dat Amazon of Facebook wordt ingehaald. Zeker WeChat is een onmisbaar gegeven worden in China - ook ik zou er niet meer zonder kunnen. Of het nu gaat over het sluiten van een verzekering of een betaling voor een metroticket: mensen navigeren er met dat platform.”

Toch heeft partneren met een Chinese speler weinig zin als je blind bent voor de Chinese cultuur. Coppens windt er geen doekjes om: Chinese consumenten en ondernemers denken helemaal anders, dus kun je een playbook van het schalen van je bedrijf in de westerse wereld niet zomaar toepassen op de Chinese markt. “Eerst en vooral zijn Chinezen enorm ongeduldig”, laat hij weten. “Dat maakt dat zij een extreme customer service verwachten. En wie als buitenlandse ondernemer dat verwachtingspatroon niet kan inwilligen, delft vroeg of laat het onderspit. Je moet eigenlijk een nieuw denkpatroon aanmeten. Ik zal je een voorbeeld geven: Airbnb probeert al een tijdje marktleider te worden in China. Xiaozhu, haar succesvollere Chinese concurrent, doet exact hetzelfde maar levert daarbovenop aan elke verhuurder een extra consultancy dienst. Zo’n consultant geeft dan gratis advies om het huurappartement aan te passen om zo een hogere huurwaarde te krijgen. Daardoor kan een verhuurder bij Xiaozhu veel meer geld verdienen. En zo heeft dat bedrijf drie keer zoveel boekingen dan Airbnb China. Een andere fout die Airbnb China heeft gemaakt, is dat ze daar niet gewoon Airbnb heten - maar in de plaats een Chinese bedrijfsnaam kozen die totaal niet werd gesmaakt door de Chinese bevolking.”

“Wees gewoon bereid om je aan te passen, en niet halsstarrig je product één op één kopiëren naar de Chinese markt”, knikt Hinssen. “Je moet beseffen dat het veroveren van de Chinese markt iets volledig anders is dan begrijpen wat er in China gebeurt voor jouw eigen markt. Als je kijkt naar je eigen ontwikkeling, dan is het hoognodig om te kijken wat er in China gebeurt omdat Chinese bedrijven nu globaal denken - Europese en Amerikaanse markten groeien amper nog. En op dit moment zijn bedrijven in China op zoek naar partners in het buitenland om mee te groeien. Wie nu niet openstaat voor die kans, zal moeten toezien hoe Chinezen met zijn westerse concurrenten in zee gaan.”

Meer weten over hoe Chinese innovators zichzelf voorbereiden op de Day After Tomorrow? Nexxworks organiseert een innovatie-tour naar het land. Tijdens de tour zul je weggeblazen worden door de talrijke voorbeelden van Chinese innovatie drift. Meer weten? Bekijk dan zeker het programma en de website van de nexxworks Day After Tomorrow Tour China in 2018.