We hebben er lang moeten op wachten - langer dan in veel andere Europese landen - maar eindelijk kiest nu ook Vlaanderen voor een definitieve uitrol van duaal leren. Gejuich op alle (school)banken, niet enkel in het onderwijs maar ook in de bedrijfswereld waar men tot de verontrustende vaststelling kwam dat competenties in tijden van digitalisering een vervaldatum hebben. “Wij pleiten al langer voor een systeem van levenslang leren, zowel individuen als ondernemingen hebben daar alle belang bij”, benadrukt Bruno Tindemans, CEO van Agentschap voor Ondernemersvorming - SYNTRA Vlaanderen, in een gesprek met Bloovi. “Duaal leren is de enige manier om dit doel te bereiken.” Volgens Dr. Vickie Dekocker, verantwoordelijke innovatie, kan technologie dat proces faciliteren. “Op onze inspiratiedag lieten we zien hoe digitale tools als hefboom kunnen dienen.”
Grootste uitdaging van het moment
Met enige zin voor overdrijving noemt Bruno Tindemans het de grootste uitdaging waar de Vlaamse overheid op dit moment voor staat: ervoor zorgen dat het de bevolking in een systeem van levenslang leren krijgt. “Omdat het mensen in staat stelt de snelheid van verandering in het economisch leven bij te benen”, verklaart hij zich nader. “Een eerste belangrijke stap is reeds gezet, nu de Vlaamse Regering recent het decreet duaal leren voor het secundair onderwijs heeft goedgekeurd. De volgende stap zal zijn: van daaruit evolueren naar een systeem van levenslang leren. Met duaal als het nieuwe normaal, kunnen we dat hoogste doel bereiken. Er is geen andere weg daarnaartoe.”
Bruno Tindemans & Dr. Vickie Dekocker
"Vandaag zitten we in een situatie waarbij de volledige focus ligt op initiële vorming. Daarna is er niks meer. Met een emmertje gevuld met kennis stapt de Belg rechtstreeks van de schoolbanken in de arbeidsmarkt en leert hij vanaf dat moment bijna niets meer bij."
België en Vlaanderen laatste van de Europese klas
Dat dit niet de juiste manier is, blijkt uit de recentste editie van de Vlaamse Regionale Indicatoren (Vrind). Die laat heel duidelijk zien hoe zowel België als Vlaanderen erbarmelijk scoren op vlak van levenslang leren. “We bengelen zelfs helemaal onderaan in die Europese statistieken”, zegt Tindemans. “Als je kijkt hoe snel de economische omgeving en technologie veranderen en welke grote nood aan nieuwe competenties er in de bedrijfswereld bestaat, is er geen andere keuze dan mee in het verhaal stappen van levenslang leren om je competenties na vervaldag terug op peil te krijgen. Want doe je dat niet, dan plaats je jezelf buitenspel in de arbeidsmarkt.”
Competenties hebben een vervaldatum
Algemeen geldt dat iemand met een arbeidsmarktgerichte opleiding (uit het technisch en beroepsonderwijs) sneller werk vindt dan wanneer je een algemene vorming genoot. “Maar”, nuanceert Tindemans, “in een wereld waar de technologische vooruitgang dusdanig snel gaat, hebben competenties zoals gezegd een vervaldatum gekregen. En het zijn net de mensen met een technische of beroepsvorming die daardoor sneller in de problemen komen. Dat zie je nu vooral gebeuren bij vijftigplussers, een leeftijdsgroep waar die vervaldatum al vaak is overschreden.”
Herman van de Werfhorst, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, deed een vergelijkende studie in landen met verschillende onderwijssystemen. Wat blijkt? Dat in landen met een duaal leersysteem die groep van 50-plussers juist niet in de problemen komt om de reden dat men daar heeft aangeleerd een heel leven lang kennis op te doen. “Men heeft er leren leren. Dat zou bij iedereen een natuurlijke reflex moeten zijn”, aldus Tindemans.
Technologie als hefboom
Technologie kan daarin een heel grote rol spelen. Bijvoorbeeld in functie van een betere afstemming tussen vraag en aanbod van competenties. Of om nieuwe leertrajecten uit te tekenen en zelfs te evolueren naar een systeem van individuele trajecten. “Vandaag is het zo dat men de technologische mogelijkheden in het onderwijs nog te weinig ziet, waardoor veel kansen onbenut blijven”, weet Vickie Dekocker.
“Je ziet wel alsmaar meer toepassingen van educatieve technologie opduiken: innovatieve vormen van onderwijs zoals blended learning en flipped classroom. Maar de nieuwste trends op gebied van high-tech zoals artificiële intelligentie, blockchain en virtual reality die nu vooral in de marketingwereld ingang vinden, zijn in onze sector nog te weinig gekend. Nochtans kan dit in veel gevallen voor een vereenvoudiging zorgen. De mogelijkheden om een coherent leertraject uit te tekenen, worden zoveel groter. Ik hoor nog vaak het argument: ‘het combineren van verschillende werkplekken zou ons op vlak van coördinatie en administratie teveel tijd en moeite kosten, dus beginnen we daar liever niet aan’. Terwijl digitale technologie net kan helpen als ondersteuning in zo’n duaal opleidingstraject. Niet alleen in de omkadering van zo’n leertraject maar evenzeer bij het ontwikkelen van innovatieve opleidingsmethodes.”
Omkadering van het leertraject
“In de omkadering van flexibele, individuele leertrajecten heeft technologie zeker en vast haar nut: te beginnen met de screening en matching van de jonge starter tot en met zijn verdere opvolging en evaluatie”, zegt Vickie Dekocker. “Dat maakt dat je op elk willekeurig moment in zo’n levenslang leertraject mooi kan zien wat iemand sinds de start heeft geleerd en op welk moment er nood is aan het ontwikkelen van nieuwe skills of bijschaven van bestaande competenties. Het toont aan hoe digitalisering kan bijdragen aan het individualiseren van zo’n leertraject. Bovendien biedt een flexibel systeem van levenslang leren nieuwe kansen aan jongeren die het lager of secundair onderwijs om welke reden ook vroegtijdig hebben verlaten.”
Wanneer dan blijkt dat iemand de gewenste kennis niet kan opdoen op de ene werkplek, moet de mogelijkheid bestaan om zijn leerkansen te maximaliseren op een andere werkplek, vindt Dekocker. “Zo sluit je situaties uit dat iemand verplicht wordt een jaar lang bij eenzelfde bedrijf te blijven, terwijl hij daar eigenlijk niks meer bijleert en zijn motivatie stelselmatig afneemt.”
Virtual reality als opleidingsmethode
Een tweede toepassingsgebied waarbinnen men digitale technologie slim kan inzetten, is bij virtual reality als alternatieve opleidingsmethode. “Het probleem vandaag is dat we geen startpunt hebben op het moment dat jongeren een werkplek vinden”, zegt Dekocker. “We weten bijvoorbeeld niet hoe zij scoren op bepaalde generieke competenties of soft skills. Terwijl dat eigenlijk heel makkelijk te meten is door hen in een virtuele omgeving te plaatsen: je simuleert bepaalde situaties en observeert hoe iemand daarop reageert. Of je leert jongeren via VR-technologie omgaan met gevaarlijke situaties op de werkvloer. Kortom, er zijn oneindig veel mogelijkheden.”
.jpg)
Inspiratiedag
Onder de noemer ‘inspiratie x co-creatie = innovatie’ organiseerde het Vlaams Agentschap voor Ondernemersvorming - Syntra Vlaanderen op 6 december een inspiratiedag voor werkgevers, onderwijsactoren en starts-up ondernemers. Bruno Tindemans: “We zijn een overheidsagentschap maar eigenlijk zien we onszelf meer als een netwerk dat al die verschillende partijen bij elkaar brengt om vanuit die momenten van kennisdeling win-win-situaties te creëren.”
“Het is duidelijk dat de technologische mogelijkheden in onze sector nog niet genoeg gekend zijn en dat is waar we met onze inspiratiedag verandering in wilden brengen”, vult Vickie Dekocker aan. “Met onder meer een demosessie rond virtual reality en een keynote over blockchain lieten we er zien welke meerwaarde digitalisering biedt bij het uittekenen van duale leertrajecten, hoe de lerende zelf met digitale tools kan omgaan om zijn individueel traject te registreren en zo nog betere leermogelijkheden te verkennen. Er werd die dag zelfs een hackathon gehouden.”
Inspireren en geïnspireerd worden
Anderen inspireren en zelf ook geïnspireerd worden, daar is het hen in de eerste plaats om te doen. “Met input die wij vanuit alle hoeken krijgen, kunnen wij nieuwe projecten opzetten. Het is de bedoeling dat we de betrokkenen partners daar ook in ondersteunen. Door twee tenders uit te schrijven, stellen we financiële middelen ter beschikking waarmee experimenten rond digitale technologie geconcretiseerd kunnen worden. Zodanig dat we daar zelf ook weer uit leren om vervolgens te gaan opschalen. De ambitie is om van onze inspiratiedag een jaarlijkse gebeurtenis te maken, een netwerkevent waar alle deelnemers voordeel uit halen.”
