Innovatie, duurzaamheid, rendabiliteit: het zijn, niet noodzakelijk in die volgorde, misschien wel de grootste uitdagingen waar bedrijven vandaag mee worstelen. Volgens productontwikkelaar Vincent De Smedt, oprichter van ontwerpbureau EDMIRE, ligt een belangrijk deel van het antwoord op die uitdagingen in lifecycle thinking. “Duurzame innovatie gaat niet enkel over incrementele veranderingen, wat we eco-efficientie noemen. Voornamelijk kijken wij naar meer radicale veranderingen, dat noemen we eco-effectiviteit. We moeten de hele levenscyclus van producten herdenken, want in elke stap kunnen we wel impact reduceren.”
EDMIRE helpt bedrijven om producten te ontwerpen en ontwikkelen, legt Vincent De Smedt uit. “We kijken naar het hele proces, van A tot Z. Van het prille idee tot productie en zelfs ver daarna, tot de ‘end-of-life’ van het product. Producten gaan doorheen verschillende fasen in hun levenscyclus. Wij trachten rekening te houden met de impact en meerwaarde van het product in elke van die fasen. Van het ontginnen van ruwe materialen tot aan de recyclage ervan. Dit noemen we lifecycle thinking. In die levenscyclus-analyse van een product ligt de sleutel om aan impactreductie te doen.”
We doen niet alleen aan impactreductie, maar vaak ook tegelijk aan kostenoptimalisatie. Onderdelen met hoge impact wegen vaak door op de kostprijs
Die impactreductie is volgens De Smedt cruciaal in de evolutie van lineair naar circulair denken. “Elk bedrijf is daar vandaag mee bezig. Ze hebben ook geen andere keuze, want onder andere Europa legt steeds strengere regels op om de economie binnen een paar decennia volledig circulair te maken. Wij helpen bedrijven niet in de eerste plaats om duurzamer te worden, wij helpen hen innoveren. Wat is innovatie? Producten verbeteren! Vandaag betekent producten verbeteren per definitie ook dat je ze beter voor het milieu maakt.”
Lifecycle thinking
Hoe pakt EDMIRE die lifecycle thinking nu precies aan? “Het begint altijd bij de analyse van de volledige levenscyclus van een product”, verduidelijkt De Smedt. “Als het om een nieuw product gaat, dan benchmarken we met vergelijkbare producten. Het helpt dat we als bedrijf niet op één niche focussen, zo halen we makkelijk data van onderdelen of materialen uit andere producten en sectoren.”
“In die eerste fase gaan we voor elke stap in de levenscyclus van een product de impact zo nauwkeurig mogelijk in kaart brengen. Daarna analyseren we in welke stappen van de levenscyclus we het product kunnen optimaliseren. Waar zit het grootste potentieel voor impactreducties? We kijken in de allereerste plaats naar het product zelf en naar de verpakking, dat is onze core business als ontwerpbureau. Maar als we in onze analyse merken dat andere aspecten voor grote impact zorgen, zullen we dat uiteraard ook meegeven aan onze klant. Voor de verschillende fasen gaan we dan na welke ecodesign strategie het meest van toepassing is.”
“Eens we de voor een project relevante ecodesign strategieën hebben opgelijst, gaan we een design brief opstellen. Dan pas beginnen we echt te ontwerpen: ideeën schetsen en snel testen, 3D CAD-tekeningen opmaken en 3D printing, mock-ups in elkaar steken, prototypes bouwen. We trachten hier ook zo snel mogelijk alle stakeholders mee aan tafel te krijgen om hun expertise vroeg in de ontwerpfase te laten gelden. De laatste fase is dan de productie en go-to-market. Hier geven we de fakkel terug aan de klant, maar helpen we graag om binnen ons netwerk de juiste partners te vinden.”
‘Productontwikkeling is langetermijndenken’
De Smedt merkt dat veel bedrijven vandaag aarzelen om nieuwe producten te ontwerpen en te ontwikkelen. “Innoveren is vooruitdenken. Dat is niet vanzelfsprekend in crisistijden, waar de korte termijn overheerst en waar bij veel ondernemingen de focus op overleven ligt. Productontwikkeling is langetermijndenken. Het duurt maanden, in sommige gevallen zelfs jaren, voor je een nieuw product op de markt kan brengen. Als bedrijven willen vermijden dat hun innovatie op een bepaald moment stilvalt, moéten ze dus wel de lange termijn voor ogen houden.”
Innoveren is vooruitdenken. Dat is niet vanzelfsprekend in crisistijden, waar de korte termijn overheerst en waar bij veel ondernemingen de focus op overleven ligt
“Het is een misverstand dat productontwikkeling veel geld kost. Intellectueel eigendom delen, licentiedeals, co-development, innovatiesubsidies…: er zijn heel wat mogelijkheden om de kosten voor het ontwerpen en ontwikkelen van een nieuw product te reduceren, te delen of te spreiden in de tijd. Wij willen daar als bedrijf een deel van de oplossing zijn. Met klanten die het risico en de kosten wilden delen ontstonden er reeds enkele spin-offs onder EDMIRE. Hiervoor begeleidden we ook het verkrijgen van innovatiesubsidies. Wij blijven werken aan manieren om de drempel naar duurzame innovatie te verlagen. Wij zijn ervan overtuigd dat als je erin slaagt om de impact fors te reduceren, deze investering zich snel terugbetaalt.”
Naar Products-as-a-Service
In de evolutie van lineair naar circulair ziet De Smedt ook een evolutie naar Products-as-a-Service. “We hebben de doorbraak van SaaS al gezien: Software-as-a-Service. Producten volgen nu. Consumenten of bedrijven hoeven dan niet meer noodzakelijk alle producten die ze in huis halen te bezitten. Ze gaan ze niet meer kopen, maar leasen of huren. Hierdoor verandert de relatie tussen de klant en leverancier, aangezien die van lange duur wordt. Ook dit biedt voor weer nieuwe opportuniteiten op sales- en marketingniveau.”
In vele producten of businessmodellen schuilen vele opportuniteiten om Products-as-a-service te ontwikkelen. Om deze opportuniteiten in kaart te brengen gebruiken wij ons eigen ecodesign scan. Hierin staan de verschillende ecodesign strategieën verspreid over de eerste 4 fasen in de levenscyclus van een product. Door na te gaan in welke fase we willen innoveren, en door een onderscheid te maken tussen eco-efficiëntie (doing better) en eco-effectiviteit (doing good!) zijn we in staat om heel duidelijk een design strategie uit te stippelen en doelgericht te werk te gaan. De bedrijven die hier beroep op doen zijn niet enkel de early adopters meer, maar ook kleinere bedrijven die zich bewust zijn dat het anders zal moeten.
Ga hier de score van jouw product of dienst na en ontdek ecodesign opportuniteiten!
