Ellen Crabbe, founder van Zirtui

Beter voorkomen dan genezen: niet voor niets is het een gezegde dat al sinds mensenheugenis meegaat. Alleen heeft onze uitstekende gezondheidszorg tot het automatisme geleid dat we vandaag naar de dokter stappen als we een probleem hebben, in plaats van onze levenswijze zodanig af te stellen dat we het probleem vermijden. Daar wil Zirtui iets aan verhelpen, door mensen aan te zetten preventief en proactief voor hun lichaam te zorgen. Een gesprek met founder Ellen Crabbe. “We kunnen de chronologische leeftijd van mensen niet rekken, maar de biologische dus wel.”

Zirtui is een zogenaamde longevity brand, en die term smeekt meteen al om uitleg van founder Ellen Crabbe. “Longevity staat bij ons nog in de kinderschoenen”, vertelt ze. “In die mate zelfs dat er – nog? – geen Nederlandstalige term voor bestaat.”

“Ik ben er in contact mee gekomen wanneer ik mijn PhD in moleculaire biologie aan fundamenteel kankeronderzoek deed, en het kreeg een persoonlijke lading toen enkele van mijn familieleden ernstig ziek werden op jonge leeftijd. Bijgevolg ben ik in het longevity verhaal gedoken.”

“Uiteraard bestaan daar geen pasklare antwoorden op, maar ik kwam in het domein van longevity terecht: de leer of wetenschap van zo lang mogelijk gezond te blijven. Kijk, het feit dat we meer kwaaltjes krijgen naarmate we ouder worden, lijken we allemaal vanzelfsprekend te vinden. Daardoor is de grootste doodsoorzaak in het westen verouderen: niet als gevolg van leeftijd, maar omdat onze cellen ouder worden.”

“Dat onze motor sputtert, is de reden waarom we kwalen krijgen zoals hart- en vaatziektes en kanker. Het probleem is dat we dat gewoon aanvaarden en erbij nemen, puur omdat we de link leggen met ouder worden, terwijl we écht lang gezond kunnen blijven en op ons zestigste nog even actief als een veertiger kunnen zijn.”

Gezondheidsperiode rekken

Zirtui is opgericht om daar iets tegen te doen, door mensen te helpen om zo lang mogelijk gezond te blijven. “Let wel, ik doe hier geen sciencefiction-beweringen dat mensen 200 jaar kunnen worden – zoals andere wetenschappers al eens durven beweren – maar ik zeg wel dat we de zogenaamde health span of de tijd dat we gezond blijven kunnen rekken. En dat lukt in de eerste plaats door onze cellen zo lang mogelijk gezond te houden.”

“De naam ‘Zirtui’ is dan ook een verwijzing naar de eiwitten (sirtuïnes) die geïdentificeerd zijn als noodzakelijk om de celprocessen optimaal te laten werken. We kunnen de chronologische leeftijd van mensen niet rekken, maar wel de biologische. Je kan die laatste trouwens meten aan de hand van een DNA-test. En door je levensstijl aan te passen kan je die – in tegenstelling tot de chronologische leeftijd – zelfs naar beneden krijgen. Ouder worden en verouderen zijn met andere woorden twee compleet andere zaken.”

Vlagjes manipuleren

Het belangrijke woord ‘DNA’ is gevallen. Sinds zo’n twintig jaar krijgen we steeds meer inzicht in het DNA van onze soort, en we weten intussen dat iedere mens wordt geboren met een DNA-code die vastligt: haarkleur, talent voor sport, enzovoort. Maar op die code ligt nog een laag die epigenetica genoemd wordt. “Ikzelf noem het vlagjes die bepalen of bepaalde stukjes DNA actief of net uitgeschakeld worden”, licht Crabbe toe.

Wist je dat amper 20 procent van je DNA code impact heeft op je gezondheid? Al de rest komt neer op levensstijl: voeding, beweging, slaap, enzovoort

“De code zelf kunnen we niet manipuleren, maar de vlagjes wel. Meer bepaald door onze levensstijl: hoe beter je daar op scoort, hoe beter de vlagjes gepositioneerd zullen zijn en hoe langer je DNA gezond blijft. Daar krijgen we steeds meer inzicht in.”

“Wist je dat amper 20 procent van je DNA-code impact heeft op je gezondheid? Al de rest komt neer op levensstijl: voeding, beweging, slaap, stress vermijden, voedingssupplementen … Heel eenvoudige en logische principes, hoor. Wist je dat vijftien minuten per week iets doen aan een verhoogde hartslag al volstaat om je risico op hart- en vaatziektes een duik te laten nemen? Kortom, wees actief!”

Trage shift

“Alleen wordt daar nog te weinig op gefocust, en ironisch genoeg komt dat door het feit dat we in het westen zo’n goede gezondheidszorg hebben”, gaat ze verder. “We redeneren nog te vaak dat de dokter ons probleem wel zal oplossen als het zich stelt, in plaats van dat we de mindset te hebben het probleem in de eerste plaats te voorkomen door onze levensstijl aan te passen.”

"We denken met andere woorden nog veel vaak curatief, in plaats van preventief of zelfs proactief, gewoon omdat we zo verwend zijn. In de Angelsaksische cultuur zie je die proactieve houding veel meer, net omdat de gezondheidszorg, bijvoorbeeld in de VS, stukken minder of gewoon veel te duur is.”

"Ik zie weliswaar een shift richting meer awareness – er worden bijvoorbeeld veel populaire boeken over het onderwerp geschreven, en corona heeft ons ook op het belang van gezondheid en sociale contacten gewezen – maar het is niettemin een trage shift. Jammer, want het zou ook zo’n impact op onze gezondheidszorg kunnen hebben, zeker gezien de enorme vergrijzing die op ons afkomt. In 2023 zal 1 op 6 ouder dan 65 zijn in de Westerse wereld.”

Blauwe zones

Ellen Crabbe slaat een brugje naar de zogenaamde blauwe zones: afgebakende regio’s op onze planeet waarvan de bevolking een specifieke levensstijl en habitat deelt en gemiddeld langer leeft dan elders ter wereld. “Meer nog, die mensen worden er ook gezond oud. Bijvoorbeeld in het Japanse Okinawa, of in bepaalde landen rond de Middellandse Zee”, duidt ze.

Bepaalde bevolkingen leven gemiddeld langer dan elders ter wereld. Niet alleen dieet maar ook voldoende sociale contacten zijn daar een verklaring voor

“We hebben ontdekt dat dit verschillende verklaringen heeft: niet alleen dieet – voornamelijk plantaardig, veel vis, weinig vlees, gezonde vetten en oliën … – maar ook voldoende sociale contacten, beweging, slaap, enzovoort. Blijkbaar zijn die gemeenschappen erin geslaagd die combinatie te optimaliseren, waardoor we daar heel veel uit kunnen leren voor onze levensstijl.”

Negen oorzaken van celveroudering

Zirtui is het eerste merk in de Benelux dat volop op longevity en biologische leeftijd inzet. Het eerste product van Zirtui is een voedingssupplement met een unieke, geoctrooieerde samenstelling, waarmee Ellen Crabbe het principe van longevity echt laagdrempelig toegankelijk wil maken voor mensen. “Het is een wetenschappelijk onderbouwde mix van moleculen – zogenaamde nutraceuticals – die inwerken op de negen principes of oorzaken van celveroudering”, legt ze uit.

“Maar er zitten bijvoorbeeld ook vezels en magnesium in, zodat het een echt volwaardig voedingssupplement is. Daarnaast bieden we ook een DNA-analyse aan die de biologische leeftijd kan bepalen. De technologie is niet goedkoop, maar we proberen de kost zo laagdrempelig mogelijk te houden om toe te laten dat mensen toegang krijgen tot de inzichten die in hun DNA verborgen liggen.”

Zoals we aan het begin van de tekst al aangaven, is longevity bij ons zo nieuw dat er nog geen Nederlandstalig equivalent voor bestaat. Er werden pogingen ondernomen, maar die sloegen niet aan. “We zijn in België echt aan het pionieren met longevity, en dat heeft zijn gevolgen”, lacht Ellen Crabbe. “Ik heb zelf al mijn hoofd gebroken over een andere naam die goed klinkt, maar ik vind er maar geen. ‘Langer leven’: dat zegt toch niets? Wie dus de gouden ingeving voor een Nederlandstalig alternatief heeft, mag mij die altijd laten weten!”