Peter Hinssen sprak op 7 februari in het Vlaams Parlement om politici en beleidsmakers attent te maken over de technologische disruptiegolf die ons overspoelt. Hij waarschuwde ons, Europeanen, dat we de boot van de technologische revolutie compleet dreigen te missen als we niet meer daadkracht en durf gaan vertonen. Grote economieën zoals de VS, maar vooral China, zijn aan een opmars bezig en bedrijven in de technologiesector spannen de kroon. Een ding is duidelijk: het is nu tijd om proactief actie te ondernemen want we staan nog maar aan het begin van deze golf.

Het onderwijs: rijp voor disruptie?

Hinssen vroeg voorafgaand aan zijn lezing via sociale media aan zijn volgers waarover hij het zeker moest hebben. Hij werd overspoeld door reacties. En wat straf is, bijna 80% van de reacties ging over onderwijs. Vervolgens toonde hij een fresco uit de 13de eeuw waarop een auditorium werd afgebeeld. Opvallend was de gelijkenis met vandaag: een professor die vooraan stond en die les geeft aan een groep toehorende studenten. Nochtans is onze wereld compleet veranderd in de meer dan 700 jaren ertussen. Niemand kan weten hoe de toekomst er zal uitzien, dat was ook het betoog van Hinssen, maar één ding kunnen we met een mathematische zekerheid stellen: we zullen een leven lang moeten blijven leren. Telkens nieuwe dingen leren en oude zaken weer afleren. Enkel zo kunnen we mee surfen op de golf van verandering, en kunnen onze competenties de snelheid van de technologie gevolgd worden.

Het is hoogtijd dat politici en beleidsmakers zich focussen op the day after tomorrow in de plaats van zich bezig te houden met de waan van de dag.

Het belang van levenslang leren

In Vlaanderen hebben we geen traditie van levenslang leren. In de Europese statistieken bengelen we onderaan en blijven we ver onder de EU-norm van 15% deelname aan levenslang leren. Eens afgestudeerd, gaan we werken en keren we liefst nooit meer terug naar de schoolbanken. We hebben de sterke overtuiging dat we allemaal een (zo hoog mogelijk) diploma moeten halen aan het begin van onze schoolloopbaan, en dat we het daarmee moeten doen voor de rest van ons leven. Hogescholen en universiteiten bieden ook weinig mogelijkheden voor werkende mensen om blijvend te leren. Terecht stelde Hinssen de rol van de overheid in vraag.

Tijd om levenslang leren te lanceren. Dit moet er gebeuren:

bron: Dekocker, V & Sodermans A-K (2018) Leren duaal leren, Acco.

Institutionaliseer een systeem van levenslang leren met:

  • Een gepaste financiering. Het Vlaamse model, waarbij mensen zelf verantwoordelijk zijn voor het leerloopbaan, via een pakket aan maatregelen zoals educatief verlof en loopbaancheques, blijkt ontoereikend. Moeten we niet denken aan een ander model van financiering? In het Verenigd Koninkrijk heeft men recent een hervorming doorgevoerd waarbij niet de scholen, maar wel de bedrijven de financiële middelen krijgen om hun mensen op te leiden. Bovendien stimuleert men daar sterk het duaal leren, waarbij werkende mensen kunnen bijleren terwijl ze (blijven) werken en verdienen.
  • Gebruik nieuwe technologieën. De opportuniteiten die geboden worden door artificiële intelligentie, virtual reality, big data en blockchain zijn gigantisch, maar worden onderbenut.
  • Personaliseer het leren. Een Nederlands onderzoek door STT bevroeg experts uit het onderwijsveld, de bedrijfswereld en de wetenschap over de toekomst van leren. Men verwacht dat tegen 2020-2030 de meerderheid van de lerenden een digitale assistent zal hebben die hen langdurig begeleidt en leert leren, dat big data analyse van eerder opgedane kennis zal leiden tot volledig gepersonaliseerde leerprogramma’s, dat leraren zullen evolueren van experts naar leercoaches, en dat de helft van de universiteiten gratis open online leerplatform zal aanbieden.
  • Maak het duaal. In landen waarin duaal leren sterk ingeburgerd was, blijkt dat werknemers beter levenslang leren. De verklaring die Van der Werfhorst naar voren schuift, is dat de duale onderwijsmethode leerlingen ertoe aanzet op de werkvloer zelf bij te leren. Ze leren als het ware te leren op de werkvloer wat voordeling is doorheen gans de loopbaan.
  • Maak het systeem zelflerend en flexibel. Een systeem van levenslang leren zal enkel overeind blijven als het er in slaagt ruimte te laten om zichzelf telkens her uit te vinden, bij te sturen om de snel veranderende omgeving en verschillende partijen (werkgevers, lerenden en opleidingsverstrekkers) met elkaar te verenigen.

Waar wachten wij op? Het is hoogtijd dat politici en beleidsmakers zich focussen op the day after tomorrow in de plaats van zich bezig te houden met de waan van de dag. We hebben een gigantisch potentieel aan kennis, maar het is hoog tijd dat er werk gemaakt wordt van een nieuw leermodel dat ervoor zorgt dat mensen adaptief blijven. Want vandaag is eigenlijk al eergisteren.

Deze tekst werd geschreven door Vickie Dekocker & An Katrien Sodermans.