Bron foto: Fyxxilab
Onlangs werd op Bloovi de prangende nood aan onderwijshervorming aangekaart. Er wordt volop gepalaverd over hoe we het momenteel nog vastgeroest systeem kunnen aanpassen aan de 21e eeuw. Al die gesprekken zijn een mooi begin, hoewel er ook al partijen zijn die het heft in eigen handen nemen. Een daarvan is Fyxxilab, een initiatief van EduCentrum, waarbij kinderen binnen en buiten de schooluren aan de slag kunnen met IT-tools. Bloovi-redactrice Magali De Reu bracht een bezoekje aan de Gentse vzw, waar ook minister van Ontwikkelingssamenwerking, Digitale Agenda, Telecom en Post Alexander De Croo van de partij was. Tijd voor een gesprek met de minister himself en Isabel Allaert, bezielster van het initiatief.
“We moeten studenten meer 21st century skills aanleren”
Naar eigen zeggen organiseert Fyxxilab workshops ‘voor kinderen van 5 tot 99 jaar oud’. “Die omschrijving is perfect, want onze visie luidt dat iedereen kind moet blijven”, schetst Isabel Allaert. “We geven workshops aan leerlingen en studenten van allerlei opleidingen, maar ook leerkrachten kunnen hier terecht voor een STEAM-kuur. Zelfs (groot)ouders komen over de vloer om meer duiding te krijgen waarmee hun kleinkinderen bezig zijn.”
‘STEAM’ is het broertje van STEM (het acroniem voor science, technology, engineering en mathematics, nvdr), maar dan met de volgens Allaert onmisbare ‘arts’-component inbegrepen. “Creativiteit en zelf dingen maken vervullen een essentiële rol in STEM-opleidingen”, vult ze aan. “Meer nog, het is een fundamenteel onderdeel van 21st century skills die je vandaag nodig hebt in het bedrijfsleven. Die kunnen worden onderverdeeld in de 4 C’s: critical thinking & problem solving, creativity and innovation, communication en collaboration. Die C’s zijn onlosmakelijk verbonden met digitale tools en soft skills die we nodig hebben als mens in de 21e eeuw.”
.png)
Concreet kan je bij Fyxxilab aan de slag met robotica, 3D-printers, sensoren en nog zoveel andere tools en krijg je als jonge of minder jonge leerling een kenniskuur via STEAM-workshops. “Toch reikt onze doelstelling wel veel verder dan kennisoverdracht via technologie”, voegt Allaert daar aan toe. “We willen iedereen de handvaten aanreiken om doeltreffende brainstorms en projectwerk op touw te zetten. En natuurlijk is de kruisbestuiving tussen alle deelnemers extra inspiratievoer.”
"Ondernemerschap moet geen apart vak zijn, eerder een constante"
Minister De Croo lijkt Fyxxilab een goed initiatief te vinden. “Niemand kan ontkennen dat ons huidig onderwijssysteem een herevaluatie nodig heeft”, duidt hij. “Toch kan niemand helemaal precies weten welke competenties onze maatschappij over 25 jaar nodig heeft. Wat wel buiten kijf staat, is dat we in een wereld leven waarin we ons continu en steeds sneller moeten bijscholen. Ik denk dat het onderwijs zich daarom meer moet richten op leren leren, leren falen en leren samenwerken.”
Foto: Isabel Allaert
“Vooral dat leren falen is inderdaad iets wat we moeten meegeven op school, en niet alleen in de start-up wereld”, onderschrijft Allaert. “Daarom is projectgebaseerd werken en - zoals minister De Croo zegt - samenwerken bij Fyxxilab de rode draad in alles wat we doen. Leerlingen die zich in team buigen over een project is minstens zo belangrijk als theoretische kennis. Want vandaag moeten ze dikwijls gewoon kennis uit het hoofd leren en een zo hoog mogelijke score behalen op een test of examen."
"Het hele puntensysteem stel ik dan ook in vraag. Dat is een enge vorm van feedback, waarbij je moeilijk progressie van een individu kan meten. Door leerlingen rechtstreeks te laten kennismaken met de praktijk, zijn ze veel beter voorbereid op nieuwe competenties, bedrijfsculturen van de toekomst en ondernemerschap. Ik ben daar een beetje een levend bewijs van: ik studeerde economie en in het vak ‘Mini ondernemingen’ moesten groepjes leerlingen hun eigen bedrijfje leiden. Als ik terugkijk naar die ervaring, besef ik dat ik toen al het voortouw nam en innemend was. Ik heb gefaald, bijgeleerd en het project tot een goed einde gebracht. Aan het einde van de rit was ik zelfs manusje-van-alles, en dat is eigenlijk wat ik vandaag bij Fyxxilab ook ben (lacht).”
“Wat nog beter zou zijn, is dat we van ondernemerschap een pijler maken in de volledige opleiding”, vindt De Croo. “Als we jonge studenten ondernemender willen maken, moeten we geen apart vak ‘ondernemerschap’ opnemen in het lesprogramma. “Ik beschouw dat als een constante.”
“Aparte vakken getuigen voor mij sowieso letterlijk van vakjesdenken”, gelooft Allaert. “We hebben bijvoorbeeld in elk domein wiskunde nodig, maar dat hoeft geen vak apart te zijn. Diezelfde vlieger gaat inderdaad op voor ondernemerschap: we moeten ruimte voor initiatief veel meer als algemene eigenschap inpeperen in ons onderwijssysteem.
Mens met de machine, en niet tegen
Een machine, daar zegt Allaert wat. Heeft het wel nog zin om, in een tijdperk van snel doorgedreven automatisaties, nog competenties - laat staan ‘menselijke vaardigheden’ aan te leren in het schoolgaande leven? Of moeten we De Croo op zijn woord geloven als hij beweert dat niemand echt kan weten hoe wat de digitaliserende toekomst brengt?
.png)
Bron foto: Fyxxilab
“Ik ben ervan overtuigd dat automatisaties niet mogelijk zijn zonder menselijke sturing”, antwoordt Allaert. Wat als zo’n robotarm dingen grijpt of doet die gevaarlijk zijn? Dat ding geeft geen feedback, en als er iets foutloopt moet je als mens de code snel kunnen aanpassen. Daarom ben ik niet de eerste en zeker niet de laatste die vindt dat kinderen programmeren als basisvak moeten krijgen.”
"Ik zie leerkrachten niet vervangen worden door robots"
“Veel mensen krijgen inderdaad een angstvlaag over zich heen als het gaat over automatisatie en het momenteel actuele slagveld in banen”, bevestigt De Croo. “In het onderwijs alleen al zie ik de leerkrachten niet aan de kant worden geschoven voor robots. Platformen als Udacity schrijf ik zeker niet af, maar ik denk dat leerlingen - en ook de mens in het algemeen - altijd voorkeur blijven geven aan menselijke interactie. Ik geloof allesbehalve dat we ons in de toekomst ontpoppen tot slaven van machines. Per slot van rekening zijn wij degenen die beslissen in welke mate ze de samenleving beïnvloeden. Het is de taak van beslissingsorganen om de mens centraal te blijven zetten in het onderwijs én in andere sectoren."
"We moeten onszelf de vraag stellen: welke competenties zijn relevant om binnen x aantal jaren als mens een waardige aanvulling te zijn op technologie? Die negativiteit en vrees van de buitenwereld is overigens niet terecht. In een ideaal scenario is het mens mét de machine, en niet tegen. Ik haal altijd het voorbeeld aan van een vliegtuig met een automatische piloot. Daar zit nog altijd een menselijke piloot van vlees en bloed in. Als we menselijke acties kunnen koppelen aan automatisatie van repetitieve handelingen: dan wordt iedereen daar toch beter van?”
“We maken de retransitie naar een kennismaatschappij”
De Croo stelt ook dat technologische revoluties in het verleden telkens een educatieve evolutie heeft teweeggebracht. Stuk voor stuk transities waarbij de mens een onmisbare positie innam. “De stoommachine verscheen ten tonele, dus werd iedereen naar school gestuurd”, somt hij op. “In de jaren ‘70 kwam de eerste microprocessor op de markt, dus namen hogere studies aan belang toe omdat we meer menselijke kennis nodig hadden. In het dagdagelijkse leven zien we hetzelfde fenomeen.”
“Tot recent bevonden we ons in een consumptiemaatschappij waarin alles was gebaseerd op geld”, stemt Allaert in. “Ik vind het fantastisch dat we de retransitie naar een kennismaatschappij maken. En dat we terug zelf meer dingen gaan vervaardigen aan de hand van vooruitstrevende technologieën.”
Talenthubs van onderuit
Minister van Onderwijs Hilde Crevits voelt allicht de hete adem van initiatieven zoals Fyxxilab in de nek, maar onze samenleving heeft duidelijk niet veel zin om te wachten tot de gewenste veranderingen worden ingevoerd - als dat überhaupt het geval zal zijn. Zo worden steeds meer nieuwe initiatieven opgericht van onderuit.
“Onlangs was ik in gesprek met iemand die zelf een privéschool wil oprichten, omdat het onderwijs kinderen onvoldoende opvoedt”, vertelt Allaert. “Zulke bewegingen bewijzen dat onderwijs op dit moment de disruptie al ondergaat. Toch verwacht ik dat de uitkomst een grotere discrepantie zal veroorzaken: elite kinderen kunnen naar de privéschool, maar het gros van de leerlingen blijft vastzitten in een oud systeem. Dat moeten we echt vermijden.”
“Vroeger gingen scholen op zeeklassen, nu moeten ze een digitale kuur krijgen”
.png)
Bron foto: Fyxxilab
“Daar doen ook wij het nodige voor,” stipt De Croo aan ,” eind 2017 moet BeCentral helemaal op poten staan. Een momenteel nog leegstaande ruimte in het Brusselse Centraal Station wordt binnenkort omgetoverd tot een digitaal lab met werkplekken waar jong en oud hun kennis kunnen bijspijkeren. In mijn tijd gingen we met de klas op bos- of zeeklassen, nu kunnen scholen naar BeCentral om een of twee dagen te worden ondergedompeld in de wereld van digital. Dit is niet zomaar een project, maar een nieuwe stap om ervoor te zorgen dat iedereen de basisvaardigheden heeft in een digitaliserende wereld. In BeCentral kan iedereen ervaring doen en experimenteren naar believen. Ik denk dat het onderwijs daar veel baat bij heeft. Want op zich doen we het niet zo slecht, maar wat de feitelijke veranderingen in het onderwijs momenteel tegenhoudt, zijn de discussies over hoe we technologie moeten verweven in het onderwijs. Die herleiden zich veelal tot het aantal tablets en smartphones in de klas. Men vraagt zich af hoe we meer STEM in de klas kunnen brengen, maar zolang het daarbij blijft, dan gooi je potentieel weg dat binnen 15 jaar heel belangrijk is.”
“Als we technologische toestellen als doel zien en niet als middel, dan geven we een verkeerd signaal”, besluit Allaert.
