Oprichtster CoderDojo België: 'Ik geloof de gaten in het onderwijs te kunnen dichten'

In België hebben we enkele topvrouwen die zich achter de digitalisering scharen. Een van hen is Martine Tempels, Senior Vice President bij Telenet Business maar ook de oprichtster van CoderDojo België – de Belgische tak van de globale non-profitbeweging die in verschillende steden wereldwijd aan meisjes en jongens van 7 tot 18 jaar gratis workshops geeft waarin programmeren centraal staat.

Nood aan structurele initiatieven

Tempels werkt al zo’n 9 jaar voor Telenet,en is misschien wel een schoolvoorbeeld voor vrouwelijke ondernemers. Toch lijkt de vrouw daarin liever bescheiden te blijven. Ze vertelt me hoe de CoderDojo bal aan het rollen ging toen ze in 2012 werd verkozen als ICT Woman of the Year. “Een mooie eretitel, maar ik was met stomheid geslagen”, lacht ze. “Ik voelde meteen dat ik er iets mee wilde doen. Zelf iets uit de grond stampen was een optie, maar ik wilde liever bestaande initiatieven versterken. Op onderwijsniveau had de digitalisering nog heel wat stappen te zetten, dus ben ik gaan kijken naar wat de markt al te bieden had. Twee dingen vielen me op: eerst en vooral werd er veel gepalaverd over wat er diende te gebeuren en ten tweede werden de weinige bestaande initiatieven niet op structurele basis georganiseerd. Maar vandaag de dag kunnen we het ons als maatschappij niet langer permitteren om zulke dingen sporadisch te organiseren.”

Tempels’ ideeën kregen een duwtje in de rug toen ze aan de Antwerpse Karel de Grote Hogeschool een voordracht over ICT deed. “Ik ging spreken over mijn carrière als ICT woman, maar was duidelijk niet meer echt vertrouwd met de onderwijswereld”, vertelt ze. “Ik had het idee dat mensen van alle leeftijden en geslachten verzot waren op ICT. Maar tussen de aanwezigen zag ik vooral mannen en eigenlijk ook onwetendheid en een foute perceptie over technologie. En in het middelbare onderwijs was en is de toestand nog erger: er heerst een algemene desinteresse in ICT. Een beetje logisch, want de vakinhoud bestond voornamelijk uit bureautica zoals Microsoft Office pakketten. De feitelijke informatie- en communicatietechnologie ontbrak.”

Samen met enkele Telenet-medewerkers trok Tempels naar Ierland, de thuisbasis van CoderDojo die 6 jaar geleden het levenslicht zag. “We hadden toen al enkele kandidaat-coaches, maar ik wilde een concreet plan van aanpak”, herinnert ze zich. “Toen we in België de inschrijvingen openzetten, hadden we er na 2 dagen al 30. Dat was veel meer dan ik verwachtte.”

21st century proof skills

Maandelijks krijgen groepjes studenten die zich hebben ingeschreven les. Daarvoor gebruiken ze de visuele programmeertaal Scratch. “Lesgeven is eigenlijk een verkeerde benaming”, verbetert Tempels me. “De definitie van ‘lesgeven’ is de theorie uitleggen, waarna studenten de theorie toepassen op de oefeningen. Met CoderDojo richten we ons vooral op coaching. Dat is een omgekeerde beweging: het kind moet zelf iets bedenken en eerst zelf aan de slag gaan met het programma. Pas wanneer ze vastzitten, schiet een coach te hulp. Ik geloof sterk dat die zelfsturende werkwijze de meest ideale manier is om te leren.”

Tempels stelt dat het zogeheten zelfsturend leren naadloos past binnen het plaatje van 21st century proof skills - vaardigheden waarvan ze gelooft dat iedereen die nodig heeft om te overleven in een digitaal tijdperk. “Daarom hameren we ook op het belang van communicatieve vaardigheden”, vult ze aan. “Dat is dan het tweede luik van CoderDojo: aan het einde van elke sessie presenteren de kinderen hun project. Onze samenleving gaat er vaak verkeerdelijk van uit dat het analytisch denkvermogen - waarmee ze leren programmeren - en introversie hand in hand gaan. Maar zoiets mogen we niet generaliseren: door introverte profielen te laten presenteren, leren ze net aan om te communiceren. Communicatie is ook belangrijk voor de derde pijler van CoderDojo: samenwerken. Met de drie fundamenten van CoderDojo hoop ik alvast de gaten in het huidige onderwijssysteem te dichten.”

Hoewel de werkwijze van CoderDojo zeer veelbelovend klinkt, argumenteren heel wat criticasters dat niet iedereen in staat moet zijn om code te schrijven. Is programmeren geen interesse of vakgebied als een ander? “Ik zie het breder”, zegt Tempels vastberaden. “Momenteel doet het onderwijs aan hokjesdenken - studenten krijgen x aantal uren wiskunde, taal en ga zo maar door. Terwijl ik er net in geloof dat we vakoverschrijdend moeten opereren. Het vak wiskunde is een afgeleide van het vermogen om probleemoplossend te denken. Maar niet iedereen vindt het eenvoudig om abstract te denken, terwijl je die vaardigheid wel nodig hebt voor de meeste hogere studies. Door kinderen te leren programmeren, wordt dat abstract kunnen denken een pak concreter en krijgen we studenten sneller mee aan boord. Het belang van codetaal behoort dus tot een groter plaatje.”

Op de vraag of CoderDojo er dan mee kapt zodra leren programmeren een onderdeel wordt van het onderwijs, krijg ik dan weer een resolute ‘nee’. “In het onderwijs krijg je ook muziekles, maar er bestaat wel een buitenschoolse muziekschool”, meent Tempels. “CoderDojo is leren en fun in één initiatief. We zijn in elk geval niet van plan ermee te stoppen.”

Meer ondernemerschap en inclusie

Als vrouw die zelf zeer ondernemend van aard is, hoopt Tempels CoderDojo te laten fungeren als katalysator voor meer ondernemerschap in ons land. “Als CoderDojo had bestaan toen ik nog een kind was, dan zou ik raketten en robots hebben gebouwd”, vertelt ze. “De plannen met CoderDojo liggen ook in die lijn: we willen een internationale satelliet bouwen in 3 jaar tijd. Het probleem is dat we vandaag vooral willen leren om het digitale te gebruiken. Maar we creëren te weinig. Met CoderDojo hoop ik om meer jongeren te inspireren om zelf straffe dingen in elkaar te knutselen. Laat dat ondernemerschap maar komen.”

De komende jaren wil Tempels alles in het werk stellen voor inclusie: iedereen moet de kans krijgen om te leren programmeren bij CoderDojo - dus ook meisjes. “Per slot van rekening sleepten al twee van onze CoderDojo jongedames een Digital Girl Award (een Europees initiatief dat digitale prestaties en carrières van meisjes en vrouwen erkent, nvdr)”, glundert ze. “Vanaf hun veertiende levensjaar worden zij dan CoderDojo coach. En dan krijg je een van de mooiste dingen die er bestaan: kinderen die andere kinderen begeleiden.”

Bedankt, Martine!