Er is een constant groeiende vraag naar werknemers, en de impact daarvan mag geenszins onderschat worden. Dat leert een studie van technologiefederatie Agoria en verschillende arbeidsbemiddelingsdiensten. Bij een gelijkblijvend beleid zullen in 2030 in België maar liefst 584.000 vacatures niet ingevuld raken. Die situatie vermijden, kan de Belgische economie tegen 2030 liefst 95 miljard euro opleveren. Werk aan de winkel dus!

De arbeidsmarkt tot 2030

De digitalisering zal leiden tot minder jobs maar er zullen de komende jaren ook een pak banen bijkomen. Voor elke jobvacature die in de toekomst verloren gaat, komen er 3,7 nieuwe in de plaats, zo berekende Agoria. De Belgische technologiefederatie bracht samen met de arbeidsbemiddelingsdiensten VDAB, Forem en Actiris voor het eerst de grote trends op de arbeidsmarkt tot 2030 in kaart.

De digitalisering en de economische dynamiek die vandaag al is ingezet, zullen zeker leiden tot minder jobs. Maar vanaf 2021 zal de vraag naar werkenden het aanbod hoe dan ook overtreffen. En tot minstens 2030 zal de kloof tussen vraag en aanbod verder vergroten. Daarnaast verandert de inhoud van vele jobs in de periode tot 2030, wat bijleren en omscholen noodzakelijk maakt.

De vraag naar werkkrachten zal het aanbod overtreffen vanaf 2021

De digitalisering heeft een impact op de hele arbeidsmarkt: 4,5 miljoen werkenden zullen hun skills regelmatig moeten upgraden. Sommige jobs zullen verdwijnen, andere zullen danig veranderen. Maar er komen vooral veel vacatures bij. Zonder maatregelen zullen in 2030 in België maar liefst 584.000 vacatures niet ingevuld geraken. Op die manier lopen we in 2030 een extra toegevoegde waarde van 60 miljard euro bbp mis.

1 op 10 vacatures niet ingevuld in 2030

Daarnaast hebben 310 000 werkenden en werklozen omscholing nodig naar een nieuwe, duurzame job. Gebeurt dit, dan vermijden we een verlies van jobs dat overeenkomt met een waarde van 35 miljard euro bbp. In totaal komt zo tegen 2030 niet minder dan 95 miljard euro in de weegschaal te liggen. Dat is 16,5% van het bbp.

Zonder maatregelen zullen in 2030 in België maar liefst 584.000 vacatures niet ingevuld geraken

Er zijn jobs die achteruitgaan, zoals een loketbediende, handarbeid(st)er en kassier(ster). Tegelijk zijn er jobs die veranderen, zoals een handelsvertegenwoordig(st)er en productie-operator. Anderen nemen dan weer sterk in aantal toe, denk aan verzorgend personeel en digitale experts. En er komen natuurlijk heel wat nieuwe jobs op de proppen, zoals een mobiliteitsplanner of consumptiecoach.

Door het structureel tekort aan werkenden en onvoldoende aangepaste competenties dreigt in 2030 gemiddeld 1 op 10 vacatures (11%) in België niet ingevuld te raken. Maar er zijn duidelijke regionale en sectorale verschillen. Het risico is het grootst in Vlaanderen (12%) en Brussel (10%), het kleinst in Wallonië (7%).

Sectoraal zullen vooral de gezondheidszorg (18%), ICT (18%) en het onderwijs (13%) vacatures moeilijker ingevuld krijgen. Daar zijn vooral de stijgende vraag naar medewerkers en de beperkte instroom van afgestudeerden de oorzaak van.

Vier strategieën voor een duurzame arbeidsmarkt

Hoe kunnen we de arbeidsmarkt klaarstomen voor de toekomst? Een evolutie naar een duurzamere arbeidsmarkt dringt zich op. Agoria stelt vier concrete aanbevelingen voor:

  • Opwaarderen van de skills van de 4,5 miljoen mensen die werken

 We moeten digitale en bijhorende skills van 4,5 miljoen werkenden proactief upgraden. De digitalisering en economische dynamiek zullen een impact hebben op de inhoud van vrijwel elke job, op alle niveaus. Het gemiddelde gewenste niveau van digitale competenties neemt overal toe en ook het gewenste niveau van algemene vaardigheden komt hoger te liggen. Er is voor bijna elke werkende verandering op komst.

  • Omscholen van 310.000 werkenden en werklozen tegen 2030

 310.000 mensen, zowel werkenden of werklozen, moeten tegen 2030 omgeschoold worden om ze in een duurzame job aan de slag te kunnen houden of te brengen.Sommige mensen (15. 000) hebben genoeg aan een matige omscholing van 2 tot 6 maanden, voor anderen (160.000) is een intensieve omscholing van 6 tot 18 maanden noodzakelijk.

Agoria pleit ervoor om gerichter te communiceren over opportuniteiten op de arbeidsmarkt en professionele omscholingsprogramma's voor werklozen en jobprofielen in gevaar uit te werken. Daarnaast wil de organisatie ook de interregionale mobiliteit vergemakkelijken, de arbeidsmarkt flexibeler maken en de sociale zekerheid aanpassen zodat mensen makkelijker kunnen overstappen naar een duurzame job.

  • Via activering 268.000 vacatures invullen

 58.000 vacatures zullen niet ingevuld geraken in 2030 als we niet de nodige maatregelen nemen. Om aan die grote vraag naar werkenden te kunnen voldoen, moeten zoveel mogelijk mensen geactiveerd worden. De analyse van Agoria geeft aan dat activering maar liefst 268.000 vacatures kan invullen. Agoria stelt verschillende maatregelen voor: niet-werkenden activeren, economische migratie aanwakkeren, meer en/of langer werken en studietrajecten en studiekeuze beter op de arbeidsvraag afstemmen.

  • Meer productiviteit: de arbeidsvraag verminderen door versnelde digitalisering

 Door activering kan maar een deel van de 584.000 niet-ingevulde vacatures ingevuld worden. Er blijven na activering nog altijd 316.000 vacatures bestaan. Daarom is een meer doorgedreven stijging van de productiviteit noodzakelijk. Die is het makkelijkst te realiseren door de automatisering en de digitalisering te versnellen in de sectoren met het hoogste aantal vacatures. Productiviteitsverhoging voorkomt de vraag naar 208.000 extra jobs. Van de 584.000 niet-ingevulde vacatures blijven er dan nog 108.000 over. Dat is 2% van de actieve beroepsbevolking in 2030, wat we beschouwen als de 'natuurlijke vacaturegraad'.