Midden januari: voor veel mensen wordt het nu al pijnlijk duidelijk dat ze ook dit jaar hun goede voornemens niet hebben volgehouden. Maar hoe komt het eigenlijk dat het zo moeilijk is om jezelf nieuwe gewoontes en vaardigheden aan te meten? Daarvoor moet je je eerst verdiepen in het concept 'identiteit'.

Mensen hebben heel uiteenlopende identiteiten, zowel online als offline. Het is aangewezen je leven rond die verschillende identiteiten te organiseren. Zij die beseffen dat identiteit een cruciale rol speelt in het aanmeten van nieuwe vaardigheden, maken de meeste progressie.

Waarom je identiteit je beperkt

De voorbije jaren ben ik steeds vaker gaan inzien hoe negatief een jobomschrijving kan zijn. Het geeft een referentiekader en bepaalt hoe mensen naar jou en je vaardigheden kijken. Als je niet oplet, bepaalt het ook je eigen zelfbeeld. En dat werkt vaak negatief.

Een voorbeeld. De jaren dat ik bij reclamebureau Duval Guillaume werkte, viel het me op dat er een soort dubbele rode draad was doorheen alle mogelijke functies in het bureau. Je had de lijn van creatievelingen, van copywriter tot art director. En dan had je de lijn van niet-creatievelingen, van ondersteunende functies (IT, HR, Payroll) tot zij die de relatie met klanten in goede banen leidden. Mijn rol was zo’n account manager. Heel vaak vereiste dat het nemen van ad-hocbeslissingen en het oplossen van uiteenlopende problemen, altijd met het juiste evenwicht om belangen van én klant én bureau te vrijwaren. Toch was de account manager geen creatief persoon. Een copywriter was dat wel. Dit soort binaire toestanden zal je vaak zien, zeker in bedrijven. Iedereen krijgt een bepaald etiket op zijn lichaam geplakt. In bureaus is dat vaak nog frappanter: je bent ofwel creatief ofwel niet creatief.

Pas jaren later begreep ik dat die specifieke dualiteit niet klopte en een fictieve creatie was. Creativiteit staat namelijk niet voor het hebben van een tatoeage, creativiteit is gewoon een spier. Grieks filosoof Aristoteles begreep dit lang geleden al heel goed: “We zijn dat wat we bij herhaling doen.”

Jammer genoeg zijn er heel wat mensen die zich laten bedotten. Ze begrijpen niet hoe sterk die identiteit een rol speelt. Niet in het minst in de ontwikkeling van eigen vaardigheden. We willen allemaal betere personen worden. Sterker, gezonder, creatiever, een betere echtgenoot of vader. Maar onze identiteit zorgt heel vaak voor een beperking om dat te bereiken. Zelfs al worden we geïnspireerd en doen we ons best om bepaalde zaken beter te doen, dan nog is het ontzettend moeilijk om in nieuwe gedragingen te blijven volharden. Terwijl je dit leest, is er meer kans dat je binnen exact één jaar nog altijd dezelfde routines hebt dan dat je met gemak een nieuwe gewoonte hebt gekweekt. Waarom is dat?

Gewoontes op basis van je identiteit

Als je gewoontes wil aanleren die blijvend zijn, moet je je eerst een nieuwe identiteit aanmeten. Huidige gedragingen zijn namelijk gewoon een reflectie van je huidige identiteit. Wat je nu doet, is een spiegel van het type persoon dat je denkt dat je bent, bewust of onbewust. Om je gedrag voorgoed te veranderen, moet je nieuwe dingen over jezelf beginnen geloven. Wil je dus creatiever worden, moet je jezelf creatiever zien dan hoe je vanuit die vorige job dacht dat je was.

Denk maar eens hoe we gewoonlijk doelstellingen bepalen. Vaak begint dat met ‘Ik wil gewicht verliezen’ of ‘Ik wil sneller lopen of langere afstanden kunnen afleggen.’ Of: ‘Ik wil een nieuwe job.’ Of zelfs gewoon: 'Ik wil beter/productiever aan de dag beginnen.'

Vertel je die doelstellingen aan iemand en heb je geluk, dan zal die persoon antwoorden: ‘Goed voor jou, maar je moet specifieker zijn. Wat je me zegt, is niet meetbaar.’

Oké. Je antwoordt dan bijvoorbeeld: ‘Ik wil 5 kg verliezen’, of ‘Ik wil in mei een halve marathon lopen aan 1u50.’ Of 'ik wil tegen 1 maart marketing-verantwoordelijke zijn van dit soort bedrijf.' Die doelstellingen zijn gelinkt aan bepaalde uiterlijkheden of prestaties.

Doelstellingen op basis van uiterlijkheden of prestaties zijn prima, maar het zijn nog geen gewoontes. Vertoon je al een bepaald gedrag, dan zullen dit soort doelstellingen je zeker vooruit helpen. Als je dus al regelmatig gaat lopen, dan helpt het om er een marathonperspectief op te plakken en die marathon uiteindelijk te kunnen waarmaken.

Start je van nul en probeer je nieuw gedrag aan te leren, dan is het wellicht beter te starten met doelstellingen op basis van je identiteit. Anders is het typisch zoals Nir Eyal beschrijft in 'Hooked: How to build habit - forming products':

"Behaviours are LIFO – Last in, first out. In other words, the habits you’ve most recently acquired are also the ones most likely to go soonest. This helps explain the overwhelming evidence that people rarely change their habits for long. Two-thirds of alcoholics who complete a rehabilitation program will pick up the bottle, and their old habits, within a year’s time. Research shows that nearly everyone who loses weight on a diet gains back the pounds within two years." (Nir Eyal, Hooked)

Visueel zou je het zo kunnen voorstellen: je identiteit is de harde kern. Je prestatie zelf (de acties) en je uiterlijk bevinden zich aan de rand, dus wat verder verwijderd van die kern. Als je jezelf ervan kan overtuigen dat jij die persoon bent die ‘elke week gaat lopen’ of die ‘elke dag contact opneemt met een potentieel nieuwe werkgever’ dan wordt het opeens makkelijk om te realiseren. Mijn identiteit is flexibel. Voor anderen is dat misschien verwarrend, maar voor mij is dat handig. Fundamenteel ben ik ervan overtuigd dat ik alles makkelijk kan aanleren en aan betere gewoontes kan werken. Als ik het maar wil worden. In de keuken ben ik een goede kok. Op het voetbalveld ben ik een snelle scorer. Voor de kinderen ben ik de allerbeste papa. Elke actie is gedreven door een bepaald fundamenteel geloof dat het mogelijk is.

Verander je jouw identiteit – de persoon die jij gelooft dat je bent – dan is het makkelijker om je acties te veranderen.

Het recept voor succes

Elk nieuw jaar zijn er mensen die zich nieuwe gedragingen wilden aanmeten. Een paar weken later is het al mislukt. Omdat ze het proberen te doen op basis van uiterlijkheden of prestaties. Ze vergeten het identiteitsaspect. De échte ‘self’ achter de ‘selfie’.

Vaak proberen we resultaten te bereiken vooraleer we onszelf ervan hebben kunnen overtuigen dat we de identiteit hebben van dit soort persoon. Het zou omgekeerd moeten zijn. Lukaku bijvoorbeeld heeft dit niet. Hij ziet zichzelf als een topspits, visualiseert dit voor, tijdens en na de match. Zijn identiteit bepaalt dat hij ook beter wordt in zijn acties.

Het recept voor succes:

Veranderen wat je gelooft, is helemaal niet zo moeilijk als op het eerste gezicht gedacht. Daarvoor moet je drie belangrijke stappen volgen:

1) Beslis welk type persoon je wil worden.
2) Bewijs het aan jezelf met babystapjes
3) Doe eens zot.

Ik geef je enkele voorbeelden.

Een beter schrijver worden?

Identiteit: Die persoon worden die elke dag één afgewerkt artikel kan schrijven.

Babystapje: Schrijf dagelijks één kort stukje. Publiceer. 

Doe eens zot: Anderen vragen of je voor hen kan schrijven.

Een beter papa of mama worden?

Identiteit: Die persoon worden die aanwezig is voor de kinderen, met hen praat en hen helpt in het proces om groot te worden.

Babystapje: Steeds de smartphone wegleggen als ze jouw aandacht vragen.

Doe eens zot: Aandachtstijd met hen inplannen, effectief zoals je een vergadering zou inplannen.

Een beter kok worden?

Identiteit: Die persoon worden die met gemak dagelijks lekkers op tafel kan koken voor het gezin.

Babystapje: Lees elke dag 10 minuten in een kookboek. Plan dan dagelijks een half uur om één klein gerechtje hieruit te maken.

Doe eens zot: ‘Komen Eten’ sessies inplannen met familie. Fun verzekerd. 

Gezonder gaan leven?

Identiteit: Die persoon worden die zich fysiek en mentaal goed voelt, met dag in dag uit veel energie.

Babystapje: Ga elke dag minstens een half uur buiten stappen of lopen. Drink geen drankjes met suiker. Ga altijd voor elf uur in bed. 

Doe eens zot: Begin een eigen project waarin je je ervaringen rond een keto levensstijl met anderen deelt.

Wat is jouw identiteit?


Je doet het voor jezelf, dus als je ergens beter in wil worden, moet je eerst je (nieuwe) identiteit aan jezelf tonen. Verwacht niet onmiddellijk uitstekende resultaten. Zeker in het begin is dat essentieel. Het proces van veranderen vergt tijd en geduld. Je had vorige maand goede voornemens voor dit jaar? En je merkt nu al dat je moeite hebt die te houden? Focus je energie dan niet op de resultaten, maar eerder op je identiteit.

Probeer de persoon te worden die de zaken die je wil bereiken, kan bereiken. Bouw de gewoonte nu. De resultaten komen later wel.