De handelstarieven die voormalig president Donald Trump oplegde, in samenwerking met zijn adviseur Peter Navarro, veroorzaakten een economische chaos met verstrekkende gevolgen voor de wereldhandel. Het was een stap die de VS positioneerde als tegenstander van de wereldwijde vrije handel, en dit bracht niet alleen spanningen met andere landen, maar legde ook de fundamenten voor hun eigen binnenlandse economische onzekerheid.
Het standpunt van Trump en Navarro
Peter Navarro, de architect achter de handelsoorlog van Trump, stelde dat het wereldwijde handelssysteem, met de Wereldhandelsorganisatie (WTO) als centraal orgaan, fundamenteel gebroken was. Zijn belangrijkste bezorgdheid was het handelstekort van de VS, dat volgens hem elk jaar opliep tot meer dan 1.000 miljard dollar. Dit tekort, waarbij de VS meer importeren dan exporteren, werd door Navarro gezien als bewijs van de zwakte van de VS binnen het internationale handelsklimaat. Hij beweerde dat andere landen, zoals de EU en China, gebruik maakten van oneerlijke handelspraktijken, zoals het manipuleren van de waarde van hun valuta, exportsubsidies en staatssteun voor bedrijven, wat de Amerikaanse industrie benadeelde.
Navarro en Trump geloven dat de oplossing voor dit tekort in handelstarieven lag. Ze stelden voor om invoertarieven te verhogen om buitenlandse producten duurder te maken, wat Amerikaanse consumenten zou moeten afschrikken om goederen uit andere landen te kopen en zo het handelstekort te verkleinen. Bovendien zou dit de VS in staat stellen om hun eigen productiesectoren te beschermen en te stimuleren.
Met Bloovi naar Simon Sinek / Amsterdam Business Forum. Bloovi gaat met méér dan 100 ondernemers naar dit leiderschapsevent. Al 96 ondernemers en leidinggevenden gaan mee.
Deze video legt de kort de handelsoorlog uit
* Lees verder onder de video
De kritieken en fouten in de redenering
Ondanks de overtuiging van Navarro, is zijn redenering echter op verschillende punten problematisch. Ten eerste is het handelstekort van de VS niet zo eenvoudig op te lossen door simpelweg tarieven op buitenlandse goederen te verhogen. In de eerste plaats is het belangrijk te begrijpen dat een handelstekort niet noodzakelijk een probleem is. In feite kunnen handelstekorten een teken zijn van economische kracht. Wanneer de VS goederen uit andere landen koopt, komen er geldoverboekingen naar die landen, maar dit geld wordt vaak weer geïnvesteerd in Amerikaanse activa, zoals aandelen en staatsobligaties. Dit creëert een terugstroom van kapitaal naar de VS, wat een stabiliserend effect heeft op de economie.
Desondanks stelde Navarro dat de vrije marktmodellen die voorspelden dat een zwakke dollar het tekort zou oplossen, niet werkten. Het probleem was echter niet het internationale handelssysteem zelf, maar de manier waarop de VS zich economisch hadden gepositioneerd. Landen zoals Duitsland verkopen bijvoorbeeld auto's aan de VS, maar dat betekent niet noodzakelijk dat de VS economisch verliezen. Veel van dit geld keert terug naar de VS door buitenlandse investeringen.
Daarnaast zijn de kritiekpunten van Navarro, zoals de belastingtarieven die Europa hanteert op auto's, vaak misleidend. De VS beschermen hun eigen markt al jaren met hoge tarieven op specifieke producten, zoals pick-up trucks, en dit is een van de redenen waarom Amerikaanse bedrijven minder geneigd zijn om kleinere auto's te produceren. In dit licht is het argument van Navarro dat andere landen onterecht hogere tarieven hanteren dus vertekend.
De gevaren van invoerheffingen
De werkelijke nadelen van het invoeren van handelstarieven komen echter pas naar voren als we kijken naar de gevolgen voor de consumenten en bedrijven in de VS. Wanneer invoertarieven worden verhoogd, stijgen de prijzen voor geïmporteerde goederen, wat leidt tot hogere kosten voor Amerikaanse bedrijven die afhankelijk zijn van goedkope invoer. Dit betekent niet alleen dat Amerikaanse bedrijven hogere productiekosten moeten betalen, maar het heeft ook een negatief effect op de Amerikaanse consument, die meer moet betalen voor dezelfde producten.
Bovendien kan het aanhouden van handelstarieven leiden tot een vicieuze cirkel waarbij andere landen, zoals China, tegenmaatregelen nemen. Wat ze trouwens nu al doen. Dit verstoort niet alleen de wereldwijde handelsstromen, maar schaadt ook de Amerikaanse bedrijven die in die markten actief zijn.
Economen zoals André Decoster van de KU Leuven wijzen erop dat de oplossing voor de werkloosheid en de economische verplaatsing die Trump en Navarro aankaarten niet ligt in tarieven, maar in sociale bescherming en omscholing voor werknemers die getroffen worden door de globalisering. "Als de VS zich meer zouden richten op de sociale zekerheid en het ondersteunen van werknemers in overgangsperiodes, zouden de nadelen van de globalisering veel beter opgevangen kunnen worden," aldus Decoster.
De onzekerheid van Trump’s beleid
Een ander kritiekpunt op de handelstarieven van Trump is de economische onzekerheid die ze veroorzaken. In de Financial times zegt Harvard-econoom Jason Furman dat zelfs als de tarieven zouden worden afgevoerd, de schade door de gecreëerde onzekerheid al significant zou zijn. Investeringen die normaal gesproken naar de VS zouden komen, kunnen afnemen door de chaos die de handelstarieven veroorzaken. Dit maakt de VS minder aantrekkelijk voor internationale investeerders en creëert een stagnatie in de opbouw van fabrieken en bedrijven.
Ook Geert Noels is heel kritisch over de tarieven die Trump oplegt.
Geert Noels: “De huidige Trumpschok is zeer gelijkaardig aan de Coronaschok. Een wereldwijde en brede schok, die economisch, financieel en geopolitiek gevoeld wordt. De financiële markten reageren trouwens op een gelijkaardige manier. Naast de parallellen zijn er vooral verschillen.
Zie zijn post op Linkedin.
Het systeem van de wereldhandelsorganisatie
Hoewel veel economen de economische logica van Navarro als "waanzin" beschouwen, erkent men dat er wel degelijk problemen zijn met de werking van de Wereldhandelsorganisatie (WTO). Zoals de voormalige Europese ambassadeur bij de WTO, Marc Vanheukelen, aangeeft, is de WTO een systeem dat oorspronkelijk ontworpen werd voor een wereld met relatief homogene economieën. De opkomst van opkomende markten en het gebrek aan nieuwe regels over staatssteun en arbeidsomstandigheden maakt het systeem verouderd.
Echter, in plaats van de WTO af te schaffen of te ondermijnen, zouden de VS de organisatie moeten hervormen om ervoor te zorgen dat deze zich kan aanpassen aan de nieuwe mondiale realiteit. Het probleem is niet het systeem zelf, maar de weigering van de VS om effectief bij te dragen aan noodzakelijke hervormingen, iets wat Trump’s eerste termijn kenmerkte.
Een gebrek aan langetermijnvisie
Het beleid van Trump en Navarro rond handelstarieven mist de langetermijnvisie die nodig is voor een gezond economisch beleid. Handelstarieven lijken een directe oplossing voor een tijdelijk probleem, maar ze creëren een aantal structurele problemen die de economische groei op de lange termijn kunnen belemmeren. De werkelijke oplossing voor de Amerikaanse economie ligt niet in het afsluiten van grenzen of het verhogen van tarieven, maar in het verbeteren van de binnenlandse productiviteit en het ondersteunen van de werkenden die door de globalisering zijn getroffen. De Amerikaanse economie heeft de capaciteiten om te profiteren van wereldwijde handel, maar dat vereist een meer doordachte benadering dan het simpele hanteren van heffingen.
