Parijs verliest geen tijd met zich voor te doen als een startup hotspot. Parijse startups zijn typisch homegrown met een sterke focus op de interne Franse markt. Door de hele stad is er supersnel en goedkoop internet en in de openbare ruimte is er bijna overal gratis wifi te vinden. Parijs is dus ultra-connecté. Met LeWeb in huis als de grootste webconferentie van Europa en 22% van alle Europees risicokapitaal doen Les Bleus het uitstekend.
Frankrijk is altijd al een early adopter van technologie geweest. Minitel scheerde lang voor het internettijdperk al hoge toppen. De breedbandpenetratie is hoger dan in Engeland en Amerika met als neveneffect een uitgebreid IPTV industrie, een stevige e-commerce basis en het hoogste aantal bloggers per internetgebruiker.
Er zijn ondertussen heel wat tech entrepreneurs die een mega-exit achter de rug hebben, ervaring hebben opgedaan in Silicon Valley en op hun beurt als Business Angel of Limited Partner in een VC fonds actief zijn. Sommige VC’s investeren elke week wel in een startup of twee. Gespecialiseerde advocatenkantoren zoals SB Avocats en Kahn & Associés moeten qua investeringsexpertise niet onderdoen voor hun Valley tegenhangers.
Met voor meer dan $1 miljard (!) aan overnames in 2013 van Parijse startups is de stad duidelijk aanwezig op de globale startup heatmap. Er zijn er een 3.000-tal startups, +36 incubators en accelerators die dikwijls ondersteunt worden door onderzoekscentra (institut de la Vision, institut Langevin) of de elitaire ‘Grandes Ecoles’ (HEC, Polytechnique en ENA). Opvallend is dat 95% van de startup-oprichters in Parijs een diploma hoger onderwijs hebben (SV = 40%, Londen = 33% en Berlijn slechts 17%).
Interventionistische staat
iCoyote, de meest gedownloade betalende app in Frankrijk, werd in 2011 verboden onder de Sarkozy-administratie. Gelukkig is Coyote een Frans bedrijf en met wat lobbyen werd het verbod opgeheven mits een orwelliaanse aanpassing van de productpositie van “avertisseurs antiradars” naar “assistance à la conduite alertant les automobilistes de zones dangereuses”.
Dezelfde overheid gaf AirBnB wel de nodige ruimte om de grootste tussenverhuurder te worden in de lichtstad met 10,000 verhuurders die 223,000 gasten mochten ontvangen als gevolg (2012-2013).
Uber daarentegen heeft het moeilijker om voet aan de grond te krijgen. Door de druk van de taxibonden is de beruchte 15-min-wet door een presidentiële decreet in voege getreden: Uber en consoorten moeten 15 min wachten voordat ze de aanvraag van een klant voor een rit mogen doorspelen aan een chauffeur om zo de taxi’s een kwartier voorsprong als competitief voordeel te geven.
En dan is er het vervelende probleem van de door overheidswege verhinderde overname van videosite Dailymotion (€ 300M waardering) door Yahoo! dat niet alleen een meerwaarde zou creëren voor de aandeelhouders (Orange) maar vooral de deur zou openzetten voor Dailymotion naar de Amerikaanse markt waar YouTube heer en meester is. De ironie wilt dat de politieker die deze overnamepoging kelderde, Arnaud Montebourg, deze maand tot minister van Digitale Economie werd benoemd.
Desalniettemin doet de Franse overheid ook haar duit in het ondernemerszakje: de ‘Crédit d’impôt recherche’ (CIR) is een belastingvermindering voor onderzoeksactiviteiten van bedrijven en ‘jeune entreprise innovante’ (JEI) helpt Franse startups te groeien. Dit fiscaal aspect verklaart gedeeltelijk waarom zowel Google als Microsoft uitgebreid aan R&D doen in Frankrijk.
Startups
Er is in Parijs een geconcentreerde aanwezigheid van AdTech (Ebuzzing, ezakus, Criteo, appsfire, AdYouLike), Big Data (Algolia) en Gaming (Pretty Simple). Het zakelijk georiënteerd sociaal netwerk Viadeo is er 30% groter is concurrent LinkedIn.
PayPal Mafia effect
De PayPal Mafia is een term om de groep van ex-werknemers en ex-oprichters van PayPal aan te duiden. Ze zijn verantwoordelijk voor een golf aan succesvolle startups zoals LinkedIn, YouTube, Yelp en Yammer. Ook de non-profit Kiva.org komt uit deze clan net zoals Dave McClure van het 500 Startups acceleratieprogramma en de ondertussen beroemde Elon Musk van Tesla Motors en SpaceX.
Anderen werden partner in Sequoia Capital, early investor in Facebook, Zynga, Flickr, Technorati of CEO van reddit. De laatste gelanceerde startup in deze indrukwekkende lijst is Glow, een app die koppels gids om zwanger te worden opgericht door ex-PayPal CTO Max Levchin. Met andere woorden, de PayPal Mafia is een netwerk met significante impact op het Valley ecosysteem.
Naar analogie daarvan is er ook een Parijse Exalead Mafia. In 2010 werd Exalead overgenomen door Dassault Systèmes voor het niet onaardige bedrag van € 135M. Exalead werknemers zijn ondertussen oprichters geworden van een 20-tal startups (Dataiku, Stupeflix, Leetchi, Nitrogram, Algolia, Jellynote, Veezio, OpenDataSoft…) maar zijn evengoed sleutelfiguren bij Google, Twitter, Facebook en Rakuten geworden.
Met Criteo’s IPO (waardering van $1.69 miljard) in 2013 zijn mogelijk de kiemen gelegd van een Criteo Mafia.
Incubators
Elke (ingenieurs)school heeft wel een eigen incubatieprogramma. Merk ook op dat de ingenieursscholen afhankelijk zijn van het ministerie van Economie en niet van het ministerie Onderwijs wat een andere, meer commerciële dynamiek geeft.
Een typisch voorbeeld is Startup42, de incubator van EPITA (ingenieurswetenschappen, informatica en een e-Business faculteit) en lid van het Global Accelerator Network, het TechStars netwerk.
Men kan de Parijse incubators in grofweg de volgende groepen indelen:
1. Incubators gerelateerd aan onderzoekscentra (Agoranov, incubAlliance, …)
2. Incubators gerelateerd aan ingenieursscholen (Télécom Paristech, X TECH, Startup42…)
3. Incubators gerelateerd aan handelsscholen (HEC Incubateur, ESSEC Ventures, Incube Inside…)
Ook hier zie je dat de overheid direct en indirect de hoofdrol speelt.
Accelerators
De eerste Franse accelerator is in 2010 gestart, Le Camping met een non-profit aanpak gedragen door overheidsgeld en sponsors. Daarnaast is er DojoBoost (met een voorkeur op B2B gerichte startups) en l’Accelerateur. Het EEMI dat een focus heeft op de universitaire wereld en Idenergie dat zich presenteert als een wedstrijdformat. De opkomende ster is TheFamily dat in geheel Franse stijl in Normandië over een kasteel beschikt als co-working locatie. Uitzonderlijk -naar Franse normen- is dat Le Camping en TheFamily het Engels als werktaal hanteren.
TheFamily - innovatieve accelerator
Deze ambitieuze game changer heeft één jaar na oprichting al 100 startups op de teller staan. Het trio aan het hoofd van TheFamily zijn Alice Zagury, ex-CEO van Le Camping, de charismatische Oussama Ammar en Nicolas Colin. TheFamily investeert geen geld in startups en vraagt 1% van de aandelen in ruil voor deelname aan het acceleratieprogramma. Er is geen vaste programmaduur hoewel 18 maanden het maximum lijkt.
Het ophalen van een significant bedrag van het Londense/Zwitserse VC fonds Index Ventures onderstreept hun ambitie. De investering van Index Ventures wijst er op dat TheFamily kan zorgen voor een Franse deal flow richting Seedcamp. Daar waar TheFamily een focus heeft om van idee-naar-product te gaan, is Seedcamp gericht op startups met een gevalideerd business model waarvoor kapitaal nodig is om te accelereren.
TheFamily wilt slim inspelen op de sterktes (ingenieurstalent) en zwaktes (inwaartse kijk, economische overheidsbemoeienis en elitaire scholen) van het Franse ecosysteem zonder te rekenen op “hulp” van de Franse staat.
Om 100 startups per jaar te begeleiden is er een zekere industrialisatie van het begeleidingsproces vereist om het low-cost/low-touch te houden. Online advies, video’s en tools zijn deel van het arsenaal van TheFamily met de belofte dat de deelnemende startups een “unfair advantage” krijgen.
De opkomst van TheFamily blijkt ook uit de populariteit van de door hun georganiseerde Growth Hacking Meetup Parijs met +1.400 leden de nummer 2 van de wereld , net na San Francisco. Overigens is de Franse omschrijving voor Growth Hacking er eentje om in te kaderen : “Techniques et pratiques anticonformistes au service de la croissance de votre startup” J
De snelheid van inspelen op opportuniteiten door TheFamily blijkt ook uit het repliceren van het safe (simple agreement for future equity) document van Y Combinator die de nieuwe standaard zet voor converteerbare effecten. Op 6 december aangekondigd in Silicon Valley, 17 dagen later was er een Franse versie beschikbaar, AIR (Accord D’Investissement Rapide), uitgebracht door TheFamily.
Verder runt TheFamily een betalend zaterdagprogramma -Koudetat- voor Parijse werknemers die ondernemer willen worden. Een online versie van de cursus wordt ook aangeboden.
Silicon Sentier
Silicon Sentier is een in 2000 opgerichte associatie van +170 innovatieve organisaties, bedrijven en de overheid. De naam komt van de metrohalte Sentier, 3 haltes vanuit Gare du Nord waar de Londense Eurostar en Brusselse Thalys aankomen.
Bekende Silicon Sentier uithangborden zijn de co-working locatie La Cantine en accelerator Le Camping die uitgegroeid zijn tot het Parijse focaal punt voor de startup community.
La Cantine, ondertussen herdoopt naar Numa, is een evenementenmachine waar jaarlijks 40.000 personen op 800 evenementen de revue passeren.
Ondertussen is La Cantine een co-working netwerk geworden van 12 ruimtes verspreid over heel Frankrijk onder de naam ‘Le réseau des Cantines’
Le Camping, de “Kick-off for start-ups”, is een in 2011 opgericht acceleratieprogramma dat 6 maanden werkplek en begeleiding geeft aan 12 startups dankzij overheids- en bedrijvensteun (inclusief de reuzen Google en SNCF).
De eerste 3 maanden ligt de focus op productontwikkeling en de volgende 3 maanden op implementatie van het business model en de markt betreden. Een 60-tal mentors coveren een waaier aan expertise: design, technologie, commercieel, juridisch en financieel. De mentors geven 2 tot 3 sessies per week en er is ook een entrepreneur-in-residence permanent beschikbaar voor raad en advies.
Ondertussen zijn er al 4 generaties alumni waaronder de leuke internet-of-things startup Smiirl die met Fliike op een innovatieve manier de connectie maakt tussen brick-and-mortar retailers en Facebook:
Jellynote en Veezio zijn ook Le Camping alumni opgericht door leden van de Exalead Mafia.
De 5de generatie van 12 startups heeft nu zijn thuis in de nieuwe locatie, NUMA, 1.500 m2 groot en dat 6 verdiepingen telt.
De nieuwe Numa campus brengt niet alleen La Cantine en Le Camping samen, er is nu ook een FabLab en een conferentieruimte ter beschikking.
Het financieel luik van deze verhuis werd onder andere aangevuld door een € 1M investering van Google en een succesvolle “Co.Bâtissons” crowdfunding campagne op KissKissBankBank die € 113,659 opbracht, twee keer zoveel als de beoogde € 70.000.
Le Camping doet ook een tournee om hun startups te showcasen in de buurlanden met een demo in Berlijn, Londen en Luxemburg. Vreemd genoeg ontbreekt een voor de hand liggende stad in dit lijstje: Brussel.
Een Belgisch accent
De Belgische seriële entrepreneur Quentin Nickmans is een van de co-founders van eFounders, een studiomodel accelerator met een focus op B2B SaaS oplossingen voor KMO bedrijven. Met 6 startups onder de vleugels (Mailjet, mention,TextMaster, PressKing, Aircall, en Front) sinds 2010 ligt het tempo behoorlijk hoog.
Mailjet, de Europese tegenpool van het Amerikaanse sendgrid, is dominant op de Franse thuismarkt en onder leiding van de nieuwe CEO Alexis Renard in volle expansie richting Engeland en Duitsland om een Europese market lock-in te creëren.
eFounders heeft de ambitie om de Rocket Internet evenknie te worden voor SaaS startups. Ze lijken alvast goed op weg.
Megalomaan?
Tegen 2017 wilt Parijs de thuisbasis worden van de grootste startup incubator ter wereld: 1000 Startups @ La Halle Freyssinet. Het objectief is om 1.000 startups aan boord te hijsen die een plek krijgen in het 25.000 m² (!) grote Halle Freyssinet met een compleet ecosysteem van co-working, incubators, accelerators, events en ondersteunende diensten.
Het megaproject is de natte droom van de miljardair Xavier Niel, internetgoeroe en telecommogul, medeoprichter van VC fonds Kima Ventures en de informaticahogeschool ‘42’, eigenaar van ISP Iliad/Free en de krant Le Monde. Maar zelfs met de diepe zakken van Xavier is dit een privaat-publieke samenwerking met de stad en Caisse des Dépôts.
Corporate accelerators
JCDecaux, het grootste outdoor advertising bedrijf ter wereld, lanceert in samenwerking met Paris Incubateurs de “Services Urbains Connectés” business incubator voor smart cities startups. De eerste startups, Aerys (IoT), ParK24 (parkingoplossingen) en TellMePlus (local shopping deals) zijn vorig jaar in het programma gestapt.
Dezelfde Paris Incubateurs lanceert samen met Renault de “Connected Mobility” Incubator waar 4 startups inzitten, waarvan eentje (Aerys), ook in het bovenvermelde JCDecaux programma zit en een ander (Zenpark) een concurrent is van ParK24 dat eveneens bij de buren zit. Het geeft een nieuwe dimensie aan “open innovatie”.
Paris Incubateurs groepeert 18 verticale incubatoren in de hoofdstad waar enkele honderden startups deel van uit maken. Deze clusters omvatten MediaTech, FinTech, Gaming, CleanTech, TravelTech, SocialTech, AdTech en ook nog eentje voor de creatieve industrie.
Orange, het vroegere France Télécom dat bij ons onder de naam Mobistar actief is, heeft een succesvolle startup acceleratieprogramma in Silicon Valley gelanceerd: Orange Fab. Orange Fabs zijn nu ook in de steigers gezet in Frankrijk, Polen en Japan.
Orange Fab France is een 3 maanden programma met coaching van de Orange sales en marketing mensen, ontwikkelaars, ingenieurs, designers en zelfs van de executives. De 4 à 6 uitverkorenen krijgen naast € 15.000 in funding een strategische werkplek in het prestigieuze Technocentre voor “product & design” van de hele Orange groep. Demodag neemt plaats in zowel Parijs als San Francisco.
Investeerders
De Franse VC scène is de grootste in Europa na het Verenigd Koninkrijk maar voor een buitenstaander vrij complex omdat ook hier dikwijls de staat een hoofdrol speelt. Dit is een prima overzicht om startups te gidsen in het woud aan mogelijkheden:
Onder de actieve spelers is er ISAI, het dream team van succesvolle Franse tech entrepreneurs die optreden als een collectieve VC fonds met een portfolio van € 70M en Jaina Capital van webondernemer Marc Simoncini met € 100M in de schatkist.
Het VC fonds Truffle Capital is vooral bekend om de Truffle100 lijst van software en web service bedrijven op basis van omzet in Frankrijk (#1 Dassault Systems) en Europa (#1 SAP) met SWIFT als enige Belgische vertegenwoordiger in de top 100.
Zo’n 10% van de Truffle100 zijn PAY LATER bedrijven en de hegemonie is voorlopig nog altijd voor de PAY NOW bedrijven. Er is geheel volgens verwachting geen spoor in Europa van PAY NEVER startups te bekennen, het monopolie van Silicon Valley.
Kima Ventures is het seed stage VC fonds, eigenlijk meer een family office, van bovengenoemde Xavier Niel en Jérémie Berrebi, een Frans-Israëlisch seriële ondernemer. Er zijn geen personeelsleden noch Limited Partners (!) dus alles gaat rechtstreeks via deze twee kompanen. Kima Ventures investeert in startups waar ook ter wereld zolang ze maar het potentieel hebben om richting € 50M te groeien.
Kima Ventures heeft de reputatie innovatief en snel te zijn. Niet verwonderlijk dus dat hun nieuw programma daarop geënt is: Kima15. Onder dit programma investeren ze $150.000 voor een 15% aandeel in startups met de zekerheid dat het investeringsproces niet langer dan 15 dagen in beslag zal nemen. De bijhorende take-it-or-leave-it termsheet kan je alvast hier bekijken. De deal flow gaat exclusief via Angellist.
De snelheid van beslissen en het feit dat de partners persoonlijk elk voorstel zelf taxeren is ongezien in de sector met uitzondering van 500 Startups van PayPal Mafia lid Dave McClure. Meteen een reden waarom startups met Kima Ventures massaal in zee willen gaan - dikwijls gaat alles over Skype/mail en zien de twee partijen elkaar zelfs niet, ook niet nadat de deal afgesloten is.
Kima Ventures heeft ondertussen enkele honderden startups in portfolio zitten en de nodige exits al achter de rug: Rapportive (verkocht aan LinkedIn), Producteev (verkocht aan Jive), Sparrow (verkocht aan Google) en nog een handvol andere.
