Stilaan zijn startups een hype aan het worden, het klinkt tegenwoordig goed om te zeggen dat je een startup hebt of in een startup werkt. Dit is enkele jaren geleden wel anders geweest. Men verklaarde je toen bijna half gek wanneer je aan een startup begon, laat staan wanneer je een job bij een big 5 zou laten liggen om bij een startup te beginnen.

Noot van de redactie: Aangezien dit artikel heel wat reactie opwekt; Bloovi werkt samen met verschillende schrijvers. Zij mogen hun mening en kennis delen op ons platform. Het standpunt van schrijvers is niet noodzakelijk datgene van Bloovi. 

Maar wat is nu een startup echt?

De term “startup” wordt in België vaak te los gebruikt en dat heeft gevolgen. Het creëert verwarring bij de niet-startups en vooral bij de weinige investeerders die dit land rijk is. Noem een startup een startup en een starter een starter. Zo wordt het duidelijker over welk type project we spreken, product of service gebaseerd.

Bijvoorbeeld: een creative agency is geen startup, wel een starter

De term startup werd tijdens de dot-com bubble heel doelbewust in het leven geroepen om één bepaald type bedrijf te omschrijven. De algemene consensus is dat er op zijn minst met een schaalbaar product moet gewerkt worden dat rust op ‘nieuwe’ technologie. 

Omar Mohout: "Een startup is dus een bedrijf met een technologisch vernieuwend product dat gemakkelijk globaal schaalbaar is zonder dat de groei noodzakelijk een lineaire stijging van HR capital inhoudt."

Anders gezegd, een bedrijf dat creatieve campagnes ontwikkelt, advies verleent, aan consultancy doet of websites bouwt, is geen startup. Hoe technologisch gevorderd dat bedrijf ook is. Het gaat om diensten en dit is telkens opnieuw gaan solliciteren naar werk om vervolgens een idee uit te voeren van een ander met eigen inbreng in verwerkt. 

Een startup bouwt aan een product met als doel het leven van de mensen of de efficiëntie in bedrijven te verbeteren. Dit vereist initieel meestal grotere investeringen in vergelijking met het aanbieden van diensten , maar men mikt dan ook op een hogere mogelijke return via tractie of revenues in de toekomst.

Opmerking: bedrijven zoals WIX zijn dan wel weer startups. Daar is het bouwen van websites niet de dienst. Het platform om die websites zélf te kunnen bouwen is het product dat ze aanbieden. Daarnaast zijn er ook op diensten gebaseerde bedrijven die in een latere fase overschakelen op een schaalbaar product. Dit is in die eerste fase nog geen startup.

Wanneer spreken we van een “bedrijf” en niet meer van een “startup”?

Hoewel er in grote mate consensus is over wat een startup is qua inhoud, bestaat er nog discussie over wat een startup is qua leeftijd en omvang. De klassieke gedachte is: na 3 jaar ben je geen startup meer. Maar dat is het dan ook, een klassieke gedachte.

Stel dat 2 developers en 2 designers twee jaar hard werken aan een project zonder er een structuur achter te steken, ze lanceren, starten een vennootschap en na 1 jaar maken ze nog geen winst. Ze zijn dus 3 jaar bezig op dat moment. Geen startup meer? Wel een startup omdat ze 2 jaar lang geen structuur hadden? Welke rol speelt die structuur dan?

Al te vaak komen startups in de problemen omdat ze te vroeg teveel structuur willen toevoegen. Anderen werken met een beperkte of zelfs zonder structuur tot ze  op het punt staan om hun eerste kapitaalronde binnen te halen. Gebruik het weinige geld in het begin beter voor de uitbouw van het product zelf. Die structuur komt er wel wanneer het nodig is. Denk vooral niet dat jouw project nog geen startup is, enkel omdat er nog geen officiële vennootschap opgericht is.

Start met een project dat je gemakkelijk kan activeren, pivoteren of stopzetten zonder teveel heisa. Veel jongeren richten bijna onmiddellijk samen een structuur op, meestal onder BVBA-vorm. Wanneer het fout loopt kost het bijzonder veel moeite en vooral geld om aanpassingen te doen aan de opgezette structuur of te stoppen.

Daarbij komt dat je, indien je een project stopt, met een structuur vaker publiek een faling moet ondergaan, wat misschien minder het geval is indien deze zware structuur er niet is. Falen is nu eenmaal part of the game, dit is juist het aspect waarbij je het meest kan opsteken. Laat het dan ook zo vlot en goedkoop mogelijk verlopen.

Waarom halen we dit aan?

We zijn van mening dat de startup-scene in België nog steeds onvolwassen is in vergelijking met het buitenland, zowel aan de kant van angels en VC’s als aan de kant van de ondernemers zelf. Startups zijn hongerig naar strategieën rond onder andere growth hacking, maar het is verwarrend als we in de categorie startups zelfs consultancybedrijven met een eenmanszaak toelaten.

Er zijn meerdere redenen waarom we de terminologie van de startup-scene moeten respecteren:

Internationaal imago

De reputatie van België als startup-land verbetert, maar is nog ver verwijderd van de status “respectabel”. Deels door de opstartkosten, de wetgeving rond ondernemerschap en de loonkosten. Maar ook door de chaos die vanuit ons land komt.

Als tech journalisten (of junior investeringsanalisten) zoeken naar startups die ze als eerste willen ontdekken, maar ze komen voortdurend op bedrijven uit die niet in deze categorie thuishoren, dan komen we als regio onvolwassen over. Journalisten staan onder druk om volume te creëren. Tijd verspillen aan het uitzoeken hoe het in andere landen in elkaar zit, is voor hen geen optie. Daarom slaan de meeste België over, tenzij er een opvallende startup is die duidelijk naar boven komt.

Je kan de vraag stellen of het wel belangrijk is, dat internationale imago. En het antwoord is: ja. Vaak komt de hockey-stick-kronkel er van het moment dat internationale tech blogs je oppikken. Dat kan gebeuren door de tractie die je krijgt bij de massa (B2C), of door het aantrekken van klinkende klanten (enterprise) of uiteraard VC’s.

Hoe meer startups uit een specifieke regio in de internationale community besproken worden, hoe aantrekkelijker die regio wordt en hoe sterker het geloof in die regio als startup-hub groeit. Dat op zijn beurt trekt grote VC’s aan en zal welgestelde Belgen sneller overtuigen om startups als investeringsoptie te zien.
In de States heb je dit probleem bijvoorbeeld niet.

Startups heten daar startups, starters heten daar starters of small businesses. Dit was zo en zal ook zo blijven. Sommige ondernemers willen zodanig graag met de startup-hype meegaan dat ze gelijk welk concept ook die naam zullen geven.

Verwarring in de sector

Het onderling uitwisselen van kennis en ervaring is voor startup founders onbetaalbaar. We zijn jong, onervaren en kunnen elk brokje informatie goed gebruiken. Akkoord, elke ondernemer heeft nood aan kennisuitwisseling. Maar de startup sector is nog een kind en evolueert aan een veel hoger tempo dan andere sectoren, ook wat betreft de manier van zaken doen.

Nog nooit is het in de geschiedenis voorgekomen dat een bedrijf met een budget van een paar duizend euro direct de hele wereldbol kan bedienen. De startup scene is uniek, niet gemakkelijk te begrijpen als buitenstaander en moet daarom dus als aparte niche beschouwd worden. Het gebeurt al te vaak dat je naar één of ander startup-event gaat en op de vraag “wat doe je?” als antwoord krijgt: een creative agency, een designbureau, …

Als je als founder op een startup event bent, ben je niet op zoek naar getuigenissen over hoe een webbouwer naar de lokale VOKA-events gaat om daar de KMO achter de hoek binnen te halen als klant. Founders zullen dan ook in het algemeen niet naar VOKA-events gaan, die zijn goed voor wie de lokale markt wil veroveren, niet voor startups die de wereld willen veroveren.

Er zijn voldoende netwerk events die specifiek voor ons ingericht worden en die trouwens gratis zijn, namelijk Betagroup, Idealabs en Startups.be evenementen. Waar we wel in geïnteresseerd zijn, is hoe investeringsrondes verlopen, hoe je een goede co-founder vindt, waar het verschil zit tussen marketing in West-Europa en marketing in Azië of Amerika.

Er zijn minstens twee elementen die bij elke startup een belangrijke rol spelen en die meestal niet bij gewone bedrijven van toepassing zijn: kapitaalbehoefte en schaalbaarheid.

  • Een startup heeft meestal nood aan externe investeerders, wat meestal gebeurt in verschillende fases (rondes) met het oog op exponentiële, internationale groei. Een agency of consultancy werkt misschien met één of twee investeerders, maar mikt op een gestuurde en gestage groei. Internationale uitbreiding is voor zo’n bedrijven een minder logische stap dan voor startups.
  • Een startup is makkelijker schaalbaar, een agency niet.

Bewijs van de verwarring

Een tijdje terug deed een artikel de ronde met als titel: “Gent, stad van start-ups, en West-Vlamingen”. Daar lees je op een bepaald moment: "Vorig jaar waren er in België liefst 4.648 technologische start-ups […] Dat is een pak nieuwe bedrijven, ook al weten we dat heel veel van die nieuwe ondernemingen eenmansbedrijven zijn, vaak dus ook consultants. Maar toch.”

Hoe kan je een startende zelfstandige consultant nog een startup noemen? We mogen trots zijn op de groei binnen de Belgische startup-niche, maar we moeten niet overdrijven. Erkenning waar het gepast is, maar vooral de juiste cijfers gebruiken. We vallen sowieso door de mand wanneer iemand de loep erover houdt.

Zo waren we ook ontgoocheld in het “startup”-avontuur van Elke De Vilder. Wekenlang publiceerde zij blogposts met de hashtag #destartup. Hoewel die altijd interessant en sterk geschreven zijn, na enkele weken afkomen met een creative agency ontgoochelt zij die op zoek zijn naar echte startup-verhalen. Voor een groot deel komen bepaalde uitdagingen overeen met die van een startup, maar de ambitie, strategie en groei van zo’n bedrijf verschilt sterk van een startup.

Internationale ambities

Elke startup founder heeft internationale ambities en moet die ook hebben, dat moet ingebakken zijn van dag 1. Timing is echter wel belangrijk. Soms moet de ambitie tijdelijk getemperd worden. Je hebt mensen die te lang wachten om te internationaliseren en je hebt er die te snel willen gaan.

De ambitie moet er zijn vanaf de eerste dag, maar loop niet onvoorbereid naar investeerders toe. Deze hebben een beperkte tijd en het momentum is hierbij alles. Zorg ervoor dat je perfect je huidige situatie kan situeren en waar je naartoe wil, en vooral wat zijn bijdrage daarin zal zijn.

De Belgische markt is te klein en vaak kom je nog startup founders tegen die te lang wachten  en uiteindelijk eindigen als een traditionele locale ICT KMO, enkel actief in de buurlanden. Wanneer er dan wel een internationaal bedrijf opkomt met de juiste, globale, aanpak dan wordt het moeilijk om te concurreren. De eerste op de markt zijn  streelt misschien wel het ego, maar het maakt uiteindelijk weinig uit indien iemand anders de markt inpalmt.

De beste succes verhalen waren niet als eerste op de markt en konden daardoor teren op de ervaringen en vooral gebreken van eerdere spelers. Gezonde ambitie en perfecte timing zijn daarom de sleutel.

Het unieke aan een startup is namelijk dat je een grote massa nodig hebt om winstgevend te worden, een massa die je meestal niet enkel in België kan vinden – of je bouwt verder op technologieën die al tractie hebben. 

Klassieke dienstenbedrijven en startups over dezelfde kam scheren is niet correct. Omwille van de bovenstaande redenen, maar ook omwille van de eenvoudige reden dat founders zelf goed moeten snappen waar het verschil zit. Er zijn boeken die specifiek het onderwerp startups bespreken en de strategieën die je daarin leest, zijn keer op keer totaal verschillend van andere bedrijven. Startup-principes en strategieën toepassen binnen klassiekere bedrijven is dan wel weer een optie (zie Board of Innovation), maar dit maakt van het bedrijf nog geen startup.

Lees de boeken, als je actief bent in een startup. Weet in welke categorie je zit en zoek dan ook vanuit die positie naar informatie en getuigenissen. Laat je niet verwarren door advies van zij die in een andere niche actief zijn en laat vooral je ambities niet temperen door zij die binnen de landsgrenzen willen of moeten blijven.

Co-auteurs Alexander Maertens en Nicolas Frenay zijn ambassadeurs van Startups.be.

Noot van de redactie: Aangezien dit artikel heel wat reactie opwekt; Bloovi werkt samen met verschillende schrijvers. Zij mogen hun mening en kennis delen op ons platform. Het standpunt van schrijvers is niet noodzakelijk datgene van Bloovi.