“Ondernemen is geen marathon maar een opeenvolging van meerdere sprints, wat maakt dat je regelmatig tijd moet nemen om te recupereren”

Elke Struys en Gert Gijbels, auteurs van ‘Zelfzorg voor ondernemers’

Voor werknemers heeft de burn-outepidemie alvast een stevige tegenbeweging veroorzaakt: werkgevers investeren steeds meer in hun welzijn en grenzen aangeven wordt stilaan vanzelfsprekend. Maar het welzijn van ondernemers zelf? Dat blijft nog vaak onderbelicht. Met als gevolg dat ze er de brui aan geven of er zelf aan onderdoor gaan. En dat moet anders, vinden Elke Struys en Gert Gijbels. Dus gingen ze op zoek naar tips en ervaringen die ze bundelden in het boek ‘Zelfzorg voor ondernemers’. “Je moet eerst je eigen zuurstofmasker opzetten alvorens je anderen verder kan helpen.”

Elke Struys en Gert Gijbels hebben als ondernemers al heel wat watertjes doorzwommen, zowel in binnen- als buitenland. Vandaag legt Struys zich met haar onderneming Umital vooral toe op digitale transformaties in bedrijven. Gijbels is de bezieler achter Netwerk Ondernemen, waar hij founders begeleidt. Vanuit hun eigen ervaring, aangevuld met verhalen van andere ondernemers en wetenschappelijke inzichten, schreven ze hun zelfzorgboek. “Want”, zo zeggen de auteurs, “ondernemers dragen in de eerste plaats vaak zorg voor hun medewerkers, klanten en bedrijf. Maar zichzelf plaatsen ze nooit in dat lijstje.”

Voor dat gebrek aan zelfzorg en de gevolgen ervan is er nog veel te weinig aandacht, vindt het koppel. En dat terwijl de sterktes die ondernemers typeren vaak net een valkuil zijn, aldus Struys. “Natuurlijk kan je door je gedrevenheid het verschil maken, maar als je daar te ver in gaat, loopt het mis. Overal opportuniteiten zien is handig, maar dan doe je ook al snel te veel. Daar willen wij ondernemers bewust van maken: je kwaliteiten kunnen ook negatieve kantjes hebben, in de eerste plaats voor jou als persoon.”

Het zelfzorgbuffet

Het boek is geen kant-en-klare handleiding, maar een inspiratiebron. Want uiteindelijk is het de ondernemer zelf die moet beslissen wat bij hem of haar past. “Zoek dingen die je graag doet, begin klein en vind wat voor jou werkt”, benadrukt Struys. “Het is net zoals leren: de ene doet het door te lezen, de andere door te doen, en nog een ander door erover te spreken. Dat is met zelfzorg ook zo. Jij kent je schema, jij weet wat je graag doet: jij moet zoeken wat voor jou werkt.”

Om het boek te schrijven, interviewde het duo onder andere de bekende neuroloog Steven Laureys die bezig is met breinonderzoek bij serial entrepreneurs, maar ook verschillende ondernemers die ze zelf ‘welpreneurs’ noemen. Stuk voor stuk zijn het mensen die gestruggeld hebben, maar nu hebben gevonden hoe zelfzorg voor hen werkt. “We wilden geen verhalen uit de boekskes, maar mensen die echt iets te vertellen hebben.”

Zo komt ook Wouter Torfs aan het woord, verklapt Gijbels. “Hij noemde het aanbod aan zelfzorgtechnieken een buffet, waarvan je neemt wat je zelf wil. Vind je iets dat je bevalt? Dan neem je er meer van. Maar dan moet je wel weten wat er bestaat, en ook naar dat buffet durven grijpen.”

Een netwerk en purpose? Ook zelfzorg

Om hun buffet samen te stellen, kon Gijbels putten uit talloze ervaringen met de ondernemers die hij dagelijks begeleidt, vertelt hij. “Vaak komen mensen aankloppen met harde zaken - ze zoeken funding of willen hulp bij hun businessmodel canvas. Maar uiteindelijk zijn ze vaak zelf de bottleneck, en komt het neer op hoe de ondernemer zelf omringd is bijvoorbeeld, en of die een duidelijke purpose heeft.”

Want ja, ook een netwerk en een duidelijke ‘why’ zijn onderdeel van de zelfzorg van een ondernemer, stelt Gijbels. “En dan bedoelen we echt het vertrouwensnetwerk. Niet een egonetwerk waarin je vooral benadrukt hoe geweldig alles gaat, maar echt een groep waarin je kan kijken hoe je elkaar kan helpen.” En, voegt Struys nog toe, “waarin je elkaar kan stimuleren, inspireren en bij de les kan houden. Want dat werkt.”

Kleine veranderingen, groot resultaat

Ze zijn dan wel auteur van een zelfzorgboek, bij Gijbels en Struys zelf kan het ook nog altijd beter, geven ze toe. Gijbels: “Het schrijven van dat boek kwam bovenop onze dagelijkse bezigheden, en dat met een strikte deadline. Dat was een uitdaging, waarbij we soms zelf nog merkten dat we op de rem moesten gaan staan.”

“Af en toe wil ik mezelf eraan herinneren dat zelfzorg niet alleen iets is waar ik over schreef, maar dat ik ook zelf wil toepassen. Want dingen als gezonde voeding en beweging zijn in drukke periodes de eerste zaken die sneuvelen.”

Om dat te vermijden, maakt hij er een punt van om zijn wekelijkse beweging als afspraak in te boeken. “Zeker als je met een extern persoon sport, moet je dan wel gaan. Dat is geen rocket science, maar een kleine verandering in gewoonte.”

Hun voornaamste compagnon op hun zelfzorgmissie? De hond. “Weer of geen weer, wandeltijd is wandeltijd voor Roxy,” vertelt Gijbels. Ook de kinderen houden hun ouders geregeld een spiegel voor. Struys: “Ook zij wandelen soms mee, dat zijn de momenten waarop je pas echt de tijd hebt om hen aan het woord te laten.”

Om daarnaast ook op zoek te gaan naar gezonde eetgewoontes, haalden ze inspiratie in de blue zones, gebieden waar mensen merkbaar langer leven, vertelt Gijbels. “We zijn veel plantaardiger gaan eten, en nemen nu bijvoorbeeld wat noten in plaats van chips.”

“Zo ontzeggen we onszelf niets, maar weten we nu wel wat de gezondere keuzes zijn. Denk maar aan bruin brood in plaats van wit”, vult Struys aan. Ook hier, benadrukt ze, gaat het vooral om kleine veranderingen in je dagdagelijkse gewoontes.

Slaapmacho’s doorprikt

Het boek bracht hen niet alleen praktische tips om zelf toe te passen, maar ook onderbouwing om het gesprek te openen met collega-ondernemers. Struys: “Als ik nu iemand tegenkom die opschept dat die maar drie uur geslapen heeft, wéét ik dat het gaat om slaapmacho’s, zoals Steven Laureys dat noemt. En omdat we nu tips en wetenschappelijke inzichten achter de hand hebben, is het makkelijker om dan het gesprek aan te gaan.”

Maar de belangrijkste tool die je nodig hebt voor zelfzorg, besluit het tweetal, is zelfreflectie. Je moet als ondernemer in de spiegel durven kijken. Dat doet Struys zelf door een journal bij te houden. “Blik regelmatig terug op je dag, net zoals je aan je kinderen vraagt hoe hun dag was. Wat ging goed? Wat niet? Waar zit je mee? Waaraan ligt dat? Zoek daarbij niet naar externe redenen, maar begin bij jezelf. Dat hebben wij allemaal niet op school geleerd, maar gelukkig schenken ze daar vandaag al veel meer aandacht aan.”

Met het boek hopen de auteurs ook het gesprek op te starten, aldus Gijbels. “Mensen die alleen maar successen vertellen? Daar geloof ik niets van. Dan betaal je ergens een prijs.” Maar zelfzorg kan er ook voor zorgen dat minder ondernemers hun droom opbergen, gelooft Struys: “Het is niet ‘of-of’, het kan ‘en-en’ zijn.”