Meer comfort met minder energieverbruik en CO2-uitstoot: Hysopt helpt bedrijven naar een groenere en duurzame toekomst

Roel Vandenbulcke, CEO van Hysopt

In 2013 vond Roel Vandenbulcke dat het tijd was om ondernemingen te helpen bij het zetten van actiegerichte stappen naar een groenere, koolstofvrije bedrijfsvoering. Tijdens zijn doctoraatsonderzoek aan de Universiteit Antwerpen ontwikkelde hij een op wetenschap gebaseerde HVAC (Heating Ventilation Air Conditioning)-berekenings- en simulatiesoftware. Dit om gebouwbeheerders te helpen het beste te halen uit hun verwarmings- en koelsystemen. “Met Hysopt kunnen ze tot 40 procent CO2-uitstoot en 30 procent energie besparen. Om nog maar te zwijgen van de impact die het thermisch comfort van een gebouw heeft op het welzijn en de productiviteit van de mensen die er werken of over de vloer komen”, klinkt het bij de CEO van de snel groeiende Antwerpse scale-up.

Een cruciale stap in de aanpak van de klimaatcrisis is het efficiënter verwarmen en koelen van gebouwen, aangezien die 40 procent van het energieverbruik en 36 procent van de CO2-uitstoot vertegenwoordigen.

“De meeste mensen gaan ervan uit dat een gebouw duurzaam wordt door het te isoleren. Dat klopt, maar weinigen zijn zich ervan bewust dat je ook door het HVAC-systeem te optimaliseren de operationele kosten en de CO2-uitstoot drastisch kan verminderen”, vertelt Roel Vandenbulcke, die een wiskundig model ontwikkelde om het gedrag van HVAC-installaties te voorspellen door middel van simulaties. Dit leidde in 2013 tot de oprichting van zijn bedrijf Hysopt - de afkorting van ‘Hydronic System Optimisation’ - als een spin-off van de Universiteit Antwerpen.

Digital Twin

Om transparantie te creëren en bij te dragen aan een duurzamere wereld, biedt Hysopt een op wetenschap gebaseerde ontwerpsoftware die ondernemingen helpt het beste te halen uit hun HVAC-systemen, die meestal nog ondermaats presteren en te veel vervuilen. “Op basis van onze simulaties bieden we hen verschillende keuzes om hun CO2-uitstoot te verminderen en hun energiekosten te verlagen. Op die manier krijgen ze weer meer controle en verhoogt het comfort in het gebouw aanzienlijk”, aldus Vandenbulcke.

“De klanten van Hysopt zijn hoofdzakelijk gebouwbeheerders, studiebureaus en installatiebedrijven. “In het verleden richtten we ons ook sterk op de eindklant. We doen dit nog steeds, maar werken met partners maakt ons schaalbaarder. Bovendien spreken zij meer dezelfde taal als ons. Eindklanten zijn toch vooral bezig met het comfort en de energiefactuur, minder met de complexe technologie die erachter zit.”

Die technologie waarop Hysopt is gebaseerd, is simulatietechnologie die vooral wordt gebruikt in academische kringen. “Door bovenop de wiskundige modellen een intuïtieve user interface te bouwen, zijn we erin geslaagd om complexe technologie te vertalen naar een professioneel inzetbaar product,” vertelt Vandenbulcke.

“Alles draait om de ‘Digital Twin’ van een gebouw – een replica ervan in een virtuele omgeving. Hier wordt het gedrag van het gebouw dynamisch gesimuleerd in variabele omstandigheden. Ook alternatieven worden gesimuleerd, berekend en vergeleken. Op die manier kunnen de juiste beslissingen genomen worden op vlak van verwarming, ventilatie en airconditioning.

“Zo zet Hysopt ondernemingen aan tot meer duurzaamheid en transparantie in hun energieverbruik en CO2-uitstoot”, licht Vandenbulcke toe, die als ingenieur het brein is achter het fysische aspect van de software. In zijn team zitten ook wiskundigen die de fysische modellen doorrekenen, en software developers om alles te vertalen naar gebruiksvriendelijke software.

“Dat is de kracht van onze spin-off: Hysopt is ontstaan door het samenbrengen van deze verschillende disciplines, wat binnen een universiteit gemakkelijk kan. Dit levert een zeer boeiende kruisbestuiving op”, klinkt het.

Cost, CO2 en Comfort

Om ervoor te zorgen dat gebouwen hun net-zero koolstofpotentieel bereiken, is het belangrijk om ze gezonder, comfortabeler en beter presterend te maken. Hysopt doet dit door te zoeken naar een evenwicht tussen de 3 C’s: Cost, CO2 en Comfort.

“Voorheen lag de focus voornamelijk op het behalen van de klimaatdoelstellingen, terwijl het in tijden als vandaag meer gaat over het onder controle houden van de energiefactuur. Het economische aspect weegt meer door dan het ecologische”, weet Vandenbulcke.

Toch heeft elke klant andere noden. “In een kantoorgebouw zijn het binnenklimaat en het daaruit voortvloeiende comfort bijvoorbeeld zeer belangrijk voor de mensen die er werken, terwijl er bij een studentenkot al wat aan comfort mag ingeboet worden”, verduidelijkt Vandenbulcke. “Het komt er dus telkens op aan om per gebouw het juiste evenwicht te vinden tussen de 3 C’s.”

First time right

Na de doorlichting van het gebouw via de Digital Twin krijgt de aanvrager alle mogelijkheden voor optimalisatie voorgesteld, waaruit hij zelf een keuze kan maken. “Onze software ondersteunt in het conceptueel ontwerp van de HVAC-installatie.”

“Wordt er best gekozen voor een warmtepomp en hoe groot moet die dan zijn ten opzichte van de ketel? Is een warmtekrachtkoppeling interessant? Kan er energie in de bodem opgeslagen worden? Op deze vraagstukken biedt Hysopt een antwoord. De aanvrager krijgt een scala aan opties, waarna het aan hem is om te bepalen wat belangrijkst is.”

Eens die keuze is gemaakt, wordt de software gebruikt in een volgende stap: het technical design van de HVAC-installatie. Hierbij selecteert de software alle componenten van de installatie: pompen, regelkranen, radiatoren… Het resultaat is een uitgebreid plan voor de installateur met een lijst van alle benodigde componenten, waar hij ze moet installeren en op welke instellingen ze ingeregeld dienen te worden.

“We merken een sterk groeiende interesse van de installatiesector. Vandaag worden installateurs veel meer dan vroeger verantwoordelijk gesteld voor de correcte werking van hun installaties. Ze hebben alle baat bij systemen die ‘first time right’ presteren en waarmee hun klanten CO2 en energie kunnen besparen.”

“Met onze software bieden we hen de tools waarnaar ze op zoek zijn om de prestaties te optimaliseren. Zo helpen we hen om een betere service te leveren aan hun klanten”, aldus nog Vandenbulcke. Hysopt werkt samen met een selectie van sterke partners, die ervoor zorgen dat de oorspronkelijke ontwerp-intentie voor het optimaliseren van de verwarmings- en koelsystemen wordt voldaan met de werkelijke systeemprestaties.

Niet de bouwschil, wel het systeem

Een kleine tien jaar na de oprichting is Hysopt een volledig zelfstandig opererend bedrijf met 33 werknemers en toonaangevende klanten zoals Ziekenhuisnetwerk Antwerpen, Universitair Ziekenhuis Antwerpen, CBRE, Amsterdam Airport, verschillende universiteitscampussen en tal van grote en kleine kantoorgebouwen.

“Terwijl onze omzet in de beginjaren vooral organisch groeide, bereikten we in 2021 een omzetgroei van maar liefst 75 procent. En het blijft hard gaan. We voelen dat ons product razend relevant is vandaag, met de energiecrisis en de focus op de verduurzaming van gebouwen”, weet Vandenbulcke.

Toch is er nog een perceptiewijziging nodig, meent hij. “Bij verduurzamen en minder verbruiken denkt men nog altijd instinctief aan isoleren. De overheid promoot dit sterk en ik begrijp het, ik ben er zeker niet tegen. Maar bij de grote gebouwen waar wij doorgaans op werken, is na-isoleren niet zo evident. De investeringskosten zijn enorm, in het beste geval met een terugverdientijd van 10 jaar en vaak loopt dit zelfs op tot 25 jaar.”

“Op grotere gebouwen spelen er ook heel wat architecturale en operationele randvoorwaarden. Met Hysopt willen we de markt ervan bewust maken dat er een kosten-efficiënter alternatief is, namelijk het optimaliseren van de HVAC installatie. Die optimalisatie situeert zich niet op component-niveau maar op systeemtechnisch niveau, wanneer alle verschillende componenten worden samengevoegd en het jammer genoeg vaak mis loopt.”

“Door het ganse systeem te doorgronden en te optimaliseren in plaats van enkel de individuele componenten, kunnen we gemiddeld 30 procent energiekosten en 40 procent CO2-uitstoot besparen. En dit met een gemiddelde return on investment van drie jaar – met de huidige energieprijzen zelfs maar één jaar.”

Klimaatactief ondernemen

Hysopt is partner van ‘Samen Klimaatactief’, het initiatief van stad Antwerpen om ondernemers te inspireren en te ondersteunen om samen CO2-neutraal te ondernemen. Ondertussen is de werking uitgebreid naar gans Vlaanderen en ook Brussel. Samen Klimaatactief ondersteunt de bedrijfswereld met een publieke website per bedrijfssegment.”

Samen Klimaatactief wordt eveneens een steeds belangrijker netwerk van ondernemingen. Door met Jan Jaeken, de trekker van Samen Klimaatactief contact op te nemen, krijgen ze al een eerste gratis richtinggevend advies over de energiebesparende maatregelen die ze kunnen nemen. Wegens de hoge energieprijzen ziet Jaeken het aantal vragen van ondernemingen drastisch stijgen. Dat is een duidelijk signaal van toenemend energiebewustzijn.

Bedrijven krijgen ook een snel en objectief overzicht van de aanbieders die concrete oplossingen aanreiken. Hysopt is een van hen. “Als rasecht Antwerps bedrijf vinden we het belangrijk om mee te werken aan het verminderen van de CO2-uitstoot door kantoren, lichte industrie en winkels in de stad. Nog te vaak denken bedrijven dat duurzaamheid een dure aangelegenheid is, waardoor ze onvoldoende of niet de juiste acties ondernemen. Een platform als Samen Klimaatactief helpt hen om in te zien dat energiebesparing financieel wel haalbaar is”, licht Vandenbulcke toe.

Gecontroleerd monitoren

Vandenbulcke was altijd al geboeid door duurzaamheid. Al in 2013, nog voordat ecologie alomtegenwoordig werd, had hij de ambitie om de status quo te veranderen inzake CO2-uitstoot. “Doordat we zo vroeg op de duurzaamheidstrein zijn gesprongen, konden we een technologische voorsprong nemen die we vandaag kunnen verzilveren”, zegt hij.

Terwijl Hysopt vandaag actief is in ontwerp en realisatie, wil Vandenbulcke zich in de toekomst ook richten op de operationele fase. “Nadat we een installatie als optimaal hebben opgeleverd, willen we real-life data spiegelen aan de Digital Twin. Hyspot Guard – zo zal het product heten – zal de prestaties van een gebouw op een gecontroleerde manier monitoren. Want je kan wel een installatie als ideaal opleveren, gaandeweg loopt er al eens iets mis. Het is dan niet altijd eenvoudig om de oorzaak te doorgronden.”

“Door data uit de realiteit af te toetsen aan het Hysopt-model, kunnen we het probleem identificeren, analyseren en aanpakken. Op die manier kunnen we ondernemingen helpen om nog meer te halen uit hun verwarmings- en koelsystemen, hun kosten te verlagen en hun duurzame impact te verhogen”, besluit Vandenbulcke.