Britt Berghs, projectcoördinator bij stad Antwerpen (©Dries Luyten)
Europa wil volledig klimaatneutraal zijn tegen 2050. De Europese Unie ging op zoek naar 100 steden die nog beter willen doen en al in 2030 hun CO2-uitstoot tot nul willen herleiden. Antwerpen springt mee op de kar met het project Linkeroever Klimaatneutraal 2030. Ondernemingen spelen een cruciale rol om de ambitieuze klimaatmissie te realiseren, vertelt projectcoördinator Britt Berghs. “We moeten als stad het warm water niet uitvinden. Bij de Antwerpse bedrijven zitten heel veel kennis en ideeën. Als we Linkeroever al in 2030 klimaatneutraal willen maken, moeten we de markt activeren om drastisch te versnellen.”
Britt Berghs werkt al 14 jaar bij stad Antwerpen. Vanuit haar eigen praktijkervaring is ze het helemaal eens met de Europese Unie dat steden een pioniersrol kunnen spelen in de strijd tegen de klimaatopwarming. “In een stad komen de grootste uitdagingen samen, maar dat betekent ook dat oplossingen er extra veel impact kunnen hebben. Steden zijn ook het ideale terrein om te innoveren en experimenten op te zetten. Geslaagde experimenten kunnen dan hun weg vinden naar andere steden en naar plekken buiten de steden.”
Daarom lanceerde de Europese Unie een oproep voor 100 steden die de lat nog hoger willen leggen dan de Europese klimaatdoelstellingen. Europa moet klimaatneutraal zijn in 2050, de deelnemende steden lanceren projecten om al 20 jaar eerder – dus al in 2030 – geen broeikasgassen meer uit te stoten.”
“Antwerpen is een van die 100 steden en koos voor de wijk Linkeroever als projectgebied. Omdat Linkeroever zo’n beetje een dwarsdoorsnede is van de stad”, legt Berghs uit. “We zien hier een mix van verschillende types woningen, met veel meergezinswoningen (70 procent van de woningen in de stad zijn appartementen) en met een groot aandeel kwetsbare groepen onder de bewoners. Hier zie je meteen of innovatieve oplossingen echt werken. We halen ze uit een artificiële omgeving en brengen ze naar een echte, levende stadsomgeving.”
Minder energie verbruiken, meer groene energie produceren
De stad lanceert nu een oproep voor bedrijven en verenigingen (iedereen uitgezonderd individuele burgers) die Linkeroever mee klimaatneutraal wil maken tegen 2030. “De uitdaging is te groot om top-down aan te pakken”, verduidelijkt Berghs. “We kunnen dit niet alleen als stad, daar hebben we niet de expertise en de middelen voor. Dat zou ook geen gezonde situatie zijn.”
De tijd van de overheid die alles bepaalt, die is voorbij. Als we blijvende impact willen maken, moeten we onze burgers en onze bedrijven meekrijgen
“De tijd van de overheid die alles bepaalt, die is voorbij. Als we blijvende impact willen maken, moeten we onze burgers en onze bedrijven meekrijgen. Het idee van Linkeroever Klimaatneutraal is dat we een voorsprong nemen dat we de finishlijn 20 jaar vooruitschuiven. Om drastisch te versnellen, moeten we de markt activeren.”
“We focussen ons op twee domeinen: het terugdringen van het energieverbruik en de productie van hernieuwbare energie. 40 procent van de CO2-uitstoot komt van gebouwen. Uiteraard spelen ook andere domeinen een grote rol, denk maar aan transport. Maar in deze projectoproep richten we ons op het domein waar het probleem het grootst is, en waar we dus ook de grootste impact kunnen maken.”
“We gaan niet op zoek naar één magische toveroplossing, die is er ook niet. Er zijn heel veel hefbomen om minder energie te verbruiken of om zelf energie op te wekken. Hoogtechnologische, innovatieve start-ups en scale-ups kunnen een belangrijke rol spelen, net als de Antwerpse universiteit en de hogescholen. Maar we kijken evengoed naar bouwbedrijven, de lokale middenstand, de vele verenigingen op Linkeroever, verhuurders en gebouwbeheerders.”
Innovatie is de sleutel
Berghs raakte het al aan: innovatie is de sleutel om de klimaatcrisis aan te pakken. Ook op Linkeroever verwacht de stad veel heil van innovatieve energieoplossingen. “Die innovatieve projecten kunnen heel breed gaan.”
Innovatie is de sleutel om de klimaatcrisis aan te pakken
“Ik denk spontaan aan drijvende zonnepanelen of aan zonnepanelen die in gevelstenen of ramen verwerkt zijn, maar evengoed aan panelenconstructies om op grote schaal residentiële gebouwen energiezuinig te renoveren. Daar moeten we nog een gigantische inhaalbeweging maken, want veel oudere en grotere appartementsgebouwen zijn vandaag allesbehalve energie-efficiënt.”
“Ik zie hier in Antwerpen ook veel start-ups die oplossingen hebben om het energieverbruik te monitoren. Die zijn interessant omdat mensen zo de tools in handen krijgen om zelf iets aan hun energieverbruik te doen. Applicaties om je energieverbruik en je energieproductie te monitoren, triggeren burgers en bedrijven om bottom-up mee hun schouders te zetten onder de klimaatuitdaging.”
“Innovatie gaat voor ons niet alleen over technologie. Het gaat evengoed over sociale innovatie. Als een socio-culturele organisatie een vernieuwende manier vindt om aan burgerparticipatie te doen, dan kan dat een grote impact hebben op het draagvlak voor de strijd tegen de klimaatopwarming. We hebben naast een duurzame transitie ook een sociale transitie nodig. We zullen die klimaatneutraliteit alleen halen als we iedereen in beweging krijgen. Zo’n burgerinitiatief past dus ook perfect binnen onze projectoproep.”
50.000 euro voor toekomstgerichte projecten
Ondernemingen die een duurzaam, toekomstbestendig projectvoorstel uitwerken, kunnen een subsidie tussen 30.000 en 50.000 euro krijgen. Ze kunnen op hulp van de stad rekenen om hun kansen te verhogen. “We organiseren verschillende coffee corners waar ze met een projectleider kunnen overleggen over hun project. We helpen hen ook om partners te zoeken. Stel dat je wel een goed idee hebt, maar niet de skills of de infrastructuur om die te bouwen. Dan kunnen wij matchmaker spelen en je koppelen aan een bedrijf dat je idee mee kan helpen uitvoeren.”
Berghs benadrukt dat wat er op Linkeroever gebeurt belangrijk is voor heel Antwerpen. “En voor andere steden en gemeenten. Op het niveau van de stad kan je barrières detecteren en gericht aanpakken. Dat kan gaan over wetgeving die bijvoorbeeld bepaalde innovaties in de weg staat. Als je die wetgeving kan aanpakken, dan profiteren andere steden daar ook mee van.”
Ondernemingen die een duurzaam, toekomstbestendig projectvoorstel uitwerken, kunnen een subsidie tussen 30.000 en 50.000 euro krijgen
“Het kan ook gaan over financiering. We merkten hier in Antwerpen bijvoorbeeld dat grote, collectieve renovatieprojecten heel moeilijk gefinancierd geraakten. Dus hebben we samen met de financiële sector een innovatief model uitgewerkt om die energiezuinige projecten toch te financieren. Dat model is ook al naar andere steden en andere landen gegaan. Omgekeerd houden wij onze ogen en oren open voor wat er in andere steden in binnen- en buitenland gebeurt.”
“We moeten het warm water niet uitvinden als stad. Bij Antwerpse ondernemingen zit enorm veel kennis en ideeën. Op Linkeroever willen we die kennis en ideeën naar boven halen en in projecten vertalen. Is het haalbaar om klimaatneutraal te zijn in 2030? Absoluut, anders zouden we er niet aan beginnen. Een concrete ambitie, een harde doelstelling, zet iedereen op scherp.”
