Wat reilt en zeilt er in het Vlaamse start-up en scale-up landschap? “Liever tien bedrijven die 100 miljoen waard zijn dan één unicorn”

Frederik Tibau, expert digital innovation & growth bij Agoria

“Een robuust businessmodel en een roadmap richting winstgevendheid zijn vandaag meer dan ooit cruciaal, maar veel start-ups en scale-ups laten net op die vlakken steken vallen”, klinkt het bij Agoria, imec.istart en Sirris. De initiatiefnemers achter het begeleidingsprogramma Scaleup Vlaanderen zijn uitstekend geplaatst om hun licht te laten schijnen over het Vlaamse start-up en scale-up ecosysteem. Wat zijn de trends? Hoe positioneren we ons als regio vergeleken met het buitenland? Hoe staat het met het investeringsklimaat?

“Als we Vlaanderen vergelijken met de ons omringende landen, kunnen we zeggen dat ons ecosysteem van start-ups en scale-ups misschien wat trager een hoge vlucht heeft genomen”, steekt Frederik Tibau, expert digital innovation & growth bij Agoria, van wal. Agoria maakt samen met imec.istart en Sirris deel uit van Scaleup Vlaanderen, een breed begeleidingsprogramma ontwikkeld voor innovatieve digitale scale-ups die aan de vooravond staan van een (internationale) groeiversnelling.

“Dit gezegd zijnde, zien we dat onze scene de voorbije jaren matuurder is geworden. Het aantal second generation entrepreneurs dat opnieuw investeert in het ecoysteem blijft groeien, net als het aantal scale-ups dat internationaal een vuist kan maken. Dat we trager op gang komen doet niets af aan de mooie groeiversnelling die we konden optekenen, wel integendeel.”

Technologische voorsprong

“Als we het puur technisch bekijken, moeten we zeker niet onderdoen voor onze buurlanden”, vult Ide Claessen, scale-up & digital entrepreneurship advisor bij Sirris, aan. “Onze expertise in domeinen als biotech, health tech en artificiële intelligentie is erg groot.”

“Over de laatste jaren merken we een duidelijke toename van het aantal applicaties in het health tech domein, waar we sowieso al heel sterk in staan”, aldus Ann Van Mele, venture acceleration manager bij start-up accelerator imec.istart.

“Ook de kwaliteit van de indieningen stijgt. We moeten echter vermijden dat we wachten tot een product helemaal af is en de markt al durven betreden in een vroegere fase. Binnen software telt tegenwoordig de regel dat na 13 maanden een product al commodity kan zijn, en te lang wachten levert te veel vertraging op”, vult Ide Claessen aan.

“Interessant daarbij is dat Belgische en Europese investeerders – nu het economisch wat minder gaat – terug wat nadrukkelijker naar traditionele sectoren kijken”, pikt Frederik Tibau in. “Zoals health, omdat je daar erg goed ontwikkelde ecosystemen hebt met heel wat kapitaalkrachtige spelers die vaak nog een inhaalbeweging moeten maken in hun digitale transformatie.”

“De investeringsrisico’s in digital health zijn dan ook kleiner dan in sommige andere domeinen. Ook manutech is om dezelfde reden een sector die relatief ‘safe’ is – net als fintech. Dat zijn niet toevallig domeinen waar artificiële intelligentie een steeds grotere rol in zal spelen”, vertelt Tibau.

Wat je ook ziet is een hernieuwde interesse in meer geïntegreerde producten, gaande van combinaties van verschillende softwareproducten tot combinaties van soft- en hardwarde. “Denk aan de fintech unicorn Klarna, die een oplossing bood voor één specifiek betalingsprobleem.”

“Vandaag wordt er weer meer gekeken naar bedrijven die software ontwikkelen en die software koppelen aan specifieke hardware, bijvoorbeeld robots die verschillende taken kunnen uitvoeren. In die zin zal productmanagement aan belang blijven winnen: welke problemen wil je als bedrijf juist oplossen met je product(en)?”

Sociale en maatschappelijke impact

“In de applicaties die we binnenkrijgen zien we een duidelijke toename in start-ups die sociaal engagement en duurzaamheid meenemen in hun value propositie en dit in de verschillende sectoren. Ook merken we dat investeerders de maatschappelijke impact en de duurzaamheid van de innovatie veel meer laten meespelen in hun keuzes”, duidt Ann Van Mele.

“Sinds begin 2023 is er trouwens Europese regelgeving van kracht die fondsen vraagt om een standpunt rond duurzaam ondernemen in te nemen. Er is dus ook een zekere druk bij investeerders om te focussen op start-ups en scale-ups die daar specifiek rond werken”, vertelt Ann Van Mele.

“Wanneer je als bedrijf niet inzet op duurzaamheid, ga je binnen afzienbare tijd geen funding meer krijgen. Niet van de VC’s en niet van de bank. Denk maar aan de flitsbezorgers, die tot voor kort nog the next best thing waren, maar intussen een stuk minder aantrekkelijk geworden zijn en hun investeringen dramatisch zagen afnemen”, vult Frederik Tibau aan.

“Daarbij komend zie je dat er steeds meer initiatieven bijkomen die inzetten op sociale en maatschappelijke impact, zoals fondsen die investeren in ‘underrepresented’ of in vrouwelijke founders: We Are Jane, Impact Shakers en The Blueprint zijn interessante voorbeelden hiervan.”

Ondernemerszin en financiëel woelige tijden

“Als je naar Europa kijkt, dan zie je dat de terugval in de financiering van groeibedrijven het grootst is bij de heel grote kapitaalrondes van meerdere honderden miljoenen euro’s”, aldus Tibau. “Ook consumentenbedrijven, zoals de flitsbezorgers of de apps om uitgesteld te betalen, kregen grote klappen te verwerken. Van die neerwaartse trend hebben we in België minder last gehad, omdat we sowieso meer een B2B-land zijn en er van megarondes nauwelijks sprake is. Toch merk je dat de malaise ook begint door te sijpelen naar onze bedrijven.”

“Vergelijk de cijfers van een jaar geleden maar eens met die van vandaag. In januari 2022 werd er meer dan 300 miljoen geïnvesteerd in Belgische tech, in januari 2023 zaten we aan amper 30 miljoen, ofwel tien procent. Ik kan je verzekeren dat heel wat founders daar wakker van liggen. Zeker omdat start-ups ook moeilijker leningen loskrijgen bij de banken en de kredietvoorwaarden veel strenger zijn geworden.”

"We zitten midden in een shift van een founder market naar een investor market, waarbij de investeerders weer heel wat meer eisen kunnen stellen dan een jaar geleden", gaat Frederik Tibau verder. "Niet alleen is het moeilijker geworden om geld op te halen, de termsheets werden ook terug zwaarder, met anti-dilution clauses, enzovoort. De periode dat ondernemers zomaar konden kiezen bij wie ze hun geld gingen halen en hun eisen konden stellen, ligt achter ons.’

“Gelukkig blijven we de zin in ondernemen zien, en de wil om bedrijven op te richten”, aldus Ide Claessen. “Het aantal applicaties dat wordt ingediend, daalt niet. Dat is iets waar we ons aan kunnen optrekken. Net als aan het feit dat er ook vandaag nog heel wat nieuwe fondsen bijkomen, denk maar aan Ethias Ventures, Birdhouse Ventures, Nukatech, etc. het lijstje is lang.”

“Dat is ook een gevolg van ons ecosysteem dat sterker en meer matuur wordt: er is vertrouwen en appetijt bij investeerders, zeg maar. Sowieso is het altijd interessanter te investeren in economisch moeilijke tijden, omdat de waarderingen lager zijn en de potentiële return groter.”

“Heel wat grote techbedrijven zijn ontstaan in economisch woelige tijden”, merkt Frederik Tibau op. “Zoals Airbnb, WhatsApp, Uber, Mailchimp, Collibra, om er maar enkele te noemen. Start-ups die vandaag inzetten op de digitale transformatie bij manutech bedrijven, of bij actoren in de gezondheidzorg zijn bijzonder interessant voor investeerders.”

Top notch begeleiding

Start-ups en scale-ups die vandaag kapitaal willen ophalen, moeten kunnen bogen op een robuust businessmodel, en een duidelijke roadmap richting winstgevendheid kunnen voorleggen. “De voorbije jaren werd er vooral naar de groei gekeken die bedrijven konden voorleggen en was the sky the limit in de waarderingen”, zegt Frederik Tibau daarover, “maar die periode is voor de komende jaren voorbij.”

“De kostprijs van geld is toegenomen waardoor de waarderingen die grote tech bedrijven én onze start-ups opgeplakt krijgen, zijn gedaald. Tegelijk laten heel wat jonge bedrijven nog steken vallen als je kijkt naar het business model en de roadmap. Daarom is het nog belangrijker geworden dat start-ups en scale-ups zich goed laten begeleiden, en daar kunnen we met Scaleup Vlaanderen alvast een meerwaarde bieden.”

Gesprekken aan de koffiemachine

“In die context blijft ook het belang van het team toenemen”, vult Ann Van Mele aan. “Heel wat start-ups falen omdat er issues zijn binnen het team, of omdat founders een verschillende visie hebben op hun groeiende onderneming. Een team staat natuurlijk altijd onder druk: het product moet zo snel mogelijk vermarkt worden, met een beperkt aantal mensen, met alle gevolgen van dien.”

“Laat ons zeggen dat het menselijke aspect vaak niet de hoogste prioriteit heeft, terwijl investeerders daar steeds nadrukkelijker naar kijken. Daarom besteden we heel wat aandacht aan leadership and team dynamics in onze programma’s: wat is de teamdynamiek en hoe kan je die verbeteren? Hoe pak je conflicten aan en hoe communiceer je? Zo hebben we een leadership and team dynamics officer in het team die binnen Scaleup Vlaanderen bedrijven ondersteunt in dit thema.”

“Zeker nu covid alle grenzen heeft uitgevaagd en iedereen vandaag van gelijk waar kan werken - internationale teams vormen was nooit gemakkelijker - is dat menselijke aspect en die communicatie uitermate belangrijk. Heel wat founders worstelen daar nog mee: hoe krijg je de boodschap op de juiste manier bij de teams en de medewerkers? Zeker omdat remote werken een blijver is: daar is iedereen het intussen wel over eens. Full remote niet: daarvoor zijn de gesprekken aan de koffiemachine te belangrijk gebleken (lacht).”

“People management is vandaag ook belangrijker dan ooit omdat er door de massale ontslagrondes bij de grote tech bedrijven weer wat ademruimte op de jobmarkt is: er zijn opeens terug tech profielen beschikbaar, de war for talent woedt wat minder hevig. Maar als je die talenten wil aantrekken, profileer je je dus maar beter als een menselijke en mensgerichte organisatie.”

“Je zou er van versteld staan hoeveel bedrijven talent aantrekken om er nadien weinig tot niets mee te doen”, zegt Frederik Tibau. “Zo verlies je natuurlijk je talent. Als je goede medewerkers hebt, probeer ze dan te houden door ze in de watten te leggen, te zorgen voor een realistische work/life balans, en door er voor te zorgen dat ze goed getraind worden. Die zaken worden belangrijker dan ooit.”

Ambitieuze start-ups en scale-ups begeleiden en helpen accelereren richting duurzame (internationale) groei, en zo vermijden dat bedrijven in hun start-up fase blijven hangen: dat is waar Scaleup Vlaanderen voor staat. Maar wat is de eigen ambitie van de organisatie? Zoveel mogelijk unicorns helpen realiseren? “Dat zou mooi zijn”, lacht Tibau.

“Maar die focus op geldverslindende en kwistige unicorns is een beetje passé. Vandaag de dag zijn bedrijven die lean and mean te werk gaan, en na een beperkte kapitaalronde snel winstgevend worden interessanter voor investeerders, ook al groeien ze dan misschien wat minder snel. Overigens zie ik liever tien bedrijven die 100 miljoen euro waard zijn dan ééntje met een waardering van 1 miljard euro.”