Een Radicale Vernieuwer maakt een andere toekomst denkbaar. Verbeeldingskracht is het instrument waarmee ook de vzw ArmenTekort zich een toekomst zonder generatiearmoede voorstelt. Mathias Crab is sinds deze maand het gezicht van de organisatie die in 2022 de publieksprijs won als Radicale Vernieuwer. Hij licht toe hoe je verbinding maken en kansen versterken kan runnen als een groeibedrijf: met trial & error en voortschrijdend inzicht.
ArmenTeKort werd in 2014 opgestart door Theo Vaes en Marijke Moens als een actieonderzoek: structurele oplossingen voor kansarmoede mogelijk maken. Ook vanuit het inzicht dat dé oplossing niet voor de hand ligt. “We wilden vooral niet in theoretische denkoefeningen blijven hangen”, zegt Mathias Crab, die begin dit jaar de algemene leiding overnam van de stichters. “Veel actoren betrekken was meteen de bedoeling. We wilden weten waarom het armoedecijfer al decennialang niet meer daalt. Er is blijkbaar een politiek of maatschappelijk onvermogen om ook die laatste schijf armoede in onze welvaartscontext uit de weg te krijgen.”
Omdat er veel verschillende definities of statistische realiteiten rond armoede bestaan, hanteert ArmenTekort het concept kansarmoede, een complex begrip dat voorbij het financiële aspect gaat. “Het ‘armoedeweb’ telt veel factoren die het moeilijk maken om uit kansarmoede te geraken. Media en politiek richten zich op symptoombestrijding zoals een voedselbank organiseren, dat pakt niet de kern van het probleem aan.”
Vertrouwen als kern
De kern van de werking is het buddysysteem, met als doel: mensen over de armoedekloof heen verbinden om nieuwe kansen mogelijk te maken.. “De buddywerking was tot voor kort inderdaad het operationele hart van onze werking”, knikt Mathias Crab. “Daarmee konden we voor individuele personen en gezinnen een groot verschil maken. We ontwikkelden een opleiding met ondersteuning van ervaringsdeskundigen voor onze vrijwilligers om met de juiste mindset te starten. Want er bestaan vooroordelen: over wat mensen denken, weten, of denken te weten over kansarmoede. De opdracht van een buddy is niet ‘helpen’, maar er gewoon ‘zijn’. Dat maakt vaak een fenomenaal verschil. Mensen zetten weer stappen vooruit in verschillende levensdomeinen: sociale relaties, familie, opleiding of werk.”
Mathias Crab vervolgt: “Mooi is dat we kansrijke burgers meenemen in het verhaal en zo de verbinding leggen tussen leefwerelden. De meeste vrijwilligers hebben een stabiele achtergrond konden evengoed besluiten om ver weg van deze problematiek te blijven. Maar ook zij zijn gedreven door de gedachte dat het anders kan en moet.”
“Met KU Leuven hebben we pas een mooie impactevaluatie opgezet. Daarin wordt sterk de kracht van het vertrouwen creëren bevestigd. Vertrouwen tussen onze duo’s leidt bijna altijd tot vooruitgang. Uit de studie zijn mooie aanbevelingen voortgekomen voor ons als organisatie-matchmaker. Onder andere rond het intervisieaanbod, waarbij we vrijwilligers regelmatig weer samenbrengen. Of het idee van account ownership, waarbij we met een vast aanspreekpunt werken.”
Beleidsdomeinen doen samenwerken
ArmenTekort is er zich tegelijk goed van bewust dat enkel de buddywerking kansarmoede niet structureel zal oplossen. “Een buddy kan nooit alle noden opvangen. Intussen hebben we wel geleerd om uit alle ervaringen een solide beleidsovertuigend verhaal op te bouwen. De inzichten over het verband tussen wonen en onderwijs hadden we tien jaar geleden nog niet. Omdat vertrouwen de hoeksteen is van onze methodiek, kunnen we dat nu ook extra laten renderen door sterker in te zetten op de gezinscontext en de samenwerking met scholen. We werken vanuit datzelfde vertrouwensprincipe om gezinsarmoedestress te verlichten en leer- en toekomstkansen te versterken. Het onderwijsbeleid laat na om buiten de schoolmuren en -uren te kijken. Met welke rugzak komt de jongere naar school? Wat gebeurt er in de thuiscontext? Hoe groot is de armoedestress en wat is de huisvestingssituatie? Een stuk van onze beleidsovertuigende boodschap is dat de samenhang tussen beleidsdomeinen cruciaal is: armoede, welzijn, werk, wonen en onderwijs.”
Voortschrijdend inzicht is ook de spirit van het actieonderzoek zelf. “Zo hebben we op een niveau dieper operationeel geëxperimenteerd met allerlei manieren om de opleiding te finetunen om onze buddyduo’s op te volgen en om nieuwe vrijwilligers te werven. Dat was echt trial and error. Offline straatcampagnes, online campagnes, sociale media enzovoort. We dachten dat die werving vlotter zou verlopen door het netwerkeffect, maar in de praktijk is dat niet zo. In economische termen: de marginale kost van een extra geworven vrijwilliger zagen we niet dalen. Die kost werd juist hoger omdat de oorspronkelijke netwerken stilaan leeggevist waren. In omvang hebben wij een zekere schaal bereikt, maar tegelijk behaalden we onze eigen doelstelling niet volledig. De groei in werving van nieuwe vrijwilligers is onze grootste operationele uitdaging gebleken.”
De rekening van onze kinderen
Twee jaar geleden won het project de publieksprijs van het project Radicale Vernieuwers met de Sociale Innovatiefabriek als drijvende kracht: het bewijs dat ArmenTekort véél mensen aanspreekt. “Onze community stuwde ons toen echt naar die publieksprijs. Als je kijkt naar alle mensen die een steentje bijdragen zijn we een burgerbeweging, ook al hebben we maar een klein kernteam. Maar er is in Antwerpen alleen al het bredere netwerk van 4000 mensen die instapten in ons verhaal, dus zo’n 2000 buddy vrijwilligers en 2000 mensen in kansarmoede. Radicale Vernieuwers heeft ons extra exposure opgeleverd en nieuwe deuren geopend bij partnerorganisaties. Nu, twee jaar verder, staat ons databeheer op punt met Salesforce als CRM, met een industry standard pakket voor de non-profit. Die analyse en implementatie konden we nooit op onszelf uitgevoerd of gefinancierd hebben. Mits goede interne aansturing kwam dit tot stand dankzij inspanningen van privépartners, bedrijven als Sparklink en Delaware. Die lopen intussen al een tijdje met ons mee en schenken ons hun tijd en expertise. Cruciaal om onze missie kracht bij te zetten.”
Beleidsactoren vereisen of moedigen samenwerkingsverbanden met andere non-profits gelukkig meer aan dan tien jaar geleden. “Denk aan oproepen in het kader van subsidieprojecten, maar ook vanuit niet-publieke contexten zoals stichtingen. Toch wordt de vertaalslag naar sterke allianties vanuit die beleidsaanbevelingen nog niet voldoende doorgetrokken. We zien er ook te weinig van terug in beleidsakkoorden. Dat is de essentie van het boek dat we pas publiceerden: De rekening van onze kinderen. Daarmee kaarten we de maatschappelijke kost aan van niets doen of enkel symptoombestrijding. Het is een pleidooi voor investeren in de toekomst en de samenhang tussen domeinen als wonen, welzijn, werk en onderwijs. Anders schuiven we de rekening door naar de volgende generaties.”
Engagement is lang niet dood
Ook al nemen individualisering en polarisering toe, Mathias Crab is hoopvol over initiatieven rond sociale duurzaamheid. “Ik geloof dat mensen solidair willen zijn. Media, sociale media en politiek focussen op extreme gebeurtenissen. Positieve evoluties leveren minder media-aandacht op maar duren veel langer. Daar trek ik mij aan op. Het groeiende aantal partners van ArmenTeKort sterkt mij in mijn hoop. Bedrijven beschouwen zo’n engagement steeds minder als een verplicht nummertje. Een impact day, of varianten daarop, zijn heel courant geworden en kunnen een springplank vormen”
“Bij ons is vooral lange termijnengagement belangrijk, maar steeds vaker krijgen we een platform om ons verhaal te komen brengen. En dat is ook mijn oproep voor bedrijfsleiders en ondernemers: kom een keer mee luisteren en voelen of ArmenTeKort iets voor jou kan zijn. In lijn met de boodschap van ons boek en met het oog op de lokale verkiezingen die er aankomen, heb ik nog een oproep: betaalbare huisvesting is een maatstaf van hoe menselijk een maatschappij is. Beleidsmakers horen erop afgerekend te worden of ze daar actief werk van maken.”
Ben of ken jij een Radicale Vernieuwer? Stel je hier nog tot 9 oktober kandidaat.
