Professor én ondernemer Bart Goethals: “Vandaag met AI bezig zijn, is alsof je fysicus was in de tijd van Einstein”

Professoren die zelf een start-up uit de grond stampen: in de Verenigde Staten is het de normaalste zaak van de wereld, maar in Vlaanderen zijn het witte raven. Bart Goethals zette na twintig jaar aan de universiteit de stap, en combineert onderzoek en lesgeven nu met zijn eigen technologisch bedrijf Froomle. “Nu profiteren alleen de digitale reuzen van de gigantische mogelijkheden van artificiële intelligentie. Vanuit de wetenschap willen wij die technologie ook toegankelijk maken voor al die bedrijven die niét Google, Facebook of Amazon heten.”

Nu is de halve wereld bezig met datamining, maar toen Bart Goethals in 1997 in Hasselt begon aan zijn doctoraat rond pattern mining (een deelgebied van data mining) was hij een pionier. Aan de andere kant van de oceaan, in Stanford, was ene Sergey Brin aan exact hetzelfde onderzoeksonderwerp aan het werken en publiceren. “Maar hij is gestopt om Google op te richten, terwijl ik mijn doctoraat wél heb afgemaakt. (lacht).”

Orde in de chaos brengen

Met twintig jaar vertraging is ook Goethals zijn eigen bedrijf gestart. Samen met zijn gewezen doctoraatsstudent Koen Verstrepen richtte hij anderhalf jaar geleden Froomle op, een technologische start-up die voortvloeide uit onderzoek aan de Universiteit Antwerpen. “We gebruiken artificiële intelligentie om te personaliseren en producten aan te bevelen. Niemand shopt graag in een winkel waar de dozen rijen hoog opeengestapeld staan. Online knappen consumenten evengoed af op een overaanbod. Gebaseerd op je eigen gedrag en op dat van héél grote groepen andere mensen brengen wij orde in de chaos, en stellen we producten voor die je geneigd bent te kopen.”

“Bedrijven als Amazon en Netflix zijn daar ongelooflijk sterk in. Je moet geen honderden boeken of series bekijken, je krijgt meteen een selectie die je aanspreekt op je openingsscherm. Dat zal er nooit twee keer hetzelfde uitzien. Jij en ik zullen een ander, hypergepersonaliseerd aanbod voorgeschoteld krijgen. Nu zijn het alleen de digitale kampioenen die op die kar gesprongen zijn en dankzij artificiële intelligentie hun voorsprong steeds verder uitbouwen. Wij willen ook andere bedrijven de kans geven om die AI-technologie te adopteren.”

Wetenschapper in hart en nieren

Het ondernemerschap is totaal nieuw voor Bart Goethals. “Er is een soort van parallel universum voor mij opengegaan. Boekhouding, rekrutering, funding,…, ik had het allemaal nooit eerder gedaan. We hebben net een kapitaalronde achter de rug, geen idee hoe we daaraan moesten beginnen. Maar als je die dan tot een goed einde brengt en vers geld ophaalt, is de voldoening des te groter. Geloof me, op dit moment vind ik zelfs de sociale wetgeving en de belastingen boeiend.”

Toch heeft Bart Goethals er nog geen seconde aan gedacht om fulltime ondernemer te worden. “Ik ben een wetenschapper in hart en nieren. Artificiële intelligentie is een waanzinnig interessant vakgebied. Weinig mensen weten dat, maar het is al 60 à 70 jaar oud. Af en toe beleeft het dan eens een hype maar de periode die we nu meemaken, is uniek. De kennis en nieuwe ontwikkelingen zitten in een stroomversnelling, de potentiële impact is om van steil achterover te vallen. Vandaag met AI bezig zijn, moet een beetje voelen alsof je fysicus was ten tijde van Einstein.”

Kiezen zou verliezen zijn, zegt Goethals. "Mijn wetenschappelijk onderzoek krijgt net een boost van Froomle. Dat de Googles en de Facebooks zo goed zijn in AI hebben ze te danken aan de gigantische hoeveelheden data waarover ze beschikken. Die hebben wij niet aan de universiteit. Dankzij Froomle krijgen mijn studenten en ik nu toegang tot échte data. Véél echte data. We voorspellen niet meer het verleden aan de hand van theoretische modellen, maar we buigen ons over problemen waar bedrijven mee geconfronteerd worden en dokteren met AI-technologie oplossingen uit voor die problemen.”

“We zien ook resultaten, zwart op wit. Duidelijker en sneller dan we die aan de universiteit zien. In wetenschappelijk onderzoek kan je niet werken met A/B-testing. Nu sturen we een algemene mail en een gepersonaliseerde mail naar een immens klantenbestand, een paar dagen later zien we hoeveel mensen die mail hebben geopend en gelezen, nog eens een paar weken later zien we de impact op de verkoop. Je past een algoritme aan, en hop, je meet onmiddellijk het resultaat. Dat heb je niet als wetenschapper.”

Half bedrijf, half onderzoekscentrum

De kruisbestuiving werkt ook omgekeerd, stelt Bart Goethals vast. “De wetenschap is diepgeworteld in Froomle. We zijn half bedrijf en half wetenschappelijk onderzoekscentrum. Regelmatig kom ik bedrijven tegen die tien jaar geleden early adopters waren op technologisch vlak. Maar ergens onderweg zijn ze gestopt met onderzoeken en innoveren, en werden ze door anderen voorbijgestoken.”

“Dat is altijd een risico, zeker bij een start-up. Er komen zoveel andere dingen bij kijken dat je amper nog tijd hebt voor je corebusiness, je technologisch onderzoek en je innovatie. Vanuit onze wetenschappelijke achtergrond waken we er heel streng over dat ons dat niet overkomt. De technologie die we nu inzetten, is al totaal anders dan de technologie die we aan de universiteit hebben ontwikkeld en anderhalf jaar geleden bij de start van Froomle gebruikten.”

Samenwerken met Netflix en Amazon

Thierry Geerts (CEO van Google België) schrijft in zijn gloednieuwe boek ‘Digitalis’ dat hij voor ons land een leidende rol weggelegd ziet in de wereldwijde AI-revolutie. Volgens Bart Goethals is die ambitie niet zo vergezocht als ze misschien mag lijken. “In de Verenigde Staten werken veel van mijn collega-proffen nu voor bedrijven als Google en Facebook. Ze hebben daar méér tijd voor onderzoek dan aan de universiteit. In België hebben de meeste bedrijven de middelen niet voor eigen researchteams, dat maakt de rol van de universiteit extra belangrijk.”

“We staan al behoorlijk ver in ons onderzoek rond artificiële intelligentie, veel verder dan de buitenwereld denkt. Anders zouden bedrijven als Netflix en Amazon echt niet met ons komen samenwerken. Onze AI-community is behoorlijk goed gekend en krijgt heel wat respect.”

“Het probleem is dat in eigen land niemand dat weet. De muur tussen de academische wereld en de industrie brokkelt langzaam maar zeker af, maar hij is nog altijd torenhoog. De universiteiten doen baanbrekend onderzoek, bedrijven ontwikkelen nieuwe oplossingen maar we weten het niet van elkaar.”

“Nu de financiering van de universiteiten steeds zwaarder onder druk komt, gaan we ook meer onderzoek moeten valoriseren. Er waait een nieuwe wind door de valorisatiedienst van de Universiteit Antwerpen, merk ik, en de gedrevenheid is groot om de weg naar de industrie verder te effenen. De creatie van spin-offs staat steeds hoger op de agenda van de universiteit.”