Even tijd om de twee naast elkaar te leggen. Er is wel degelijk een groot verschil, een verschil waar de startup scene best trots op is. Het zit hem vooral in wendbaarheid, snelheid, energie en intern evenwicht. We bekijken het even concreter.

Photo source: loopdeloop

Voor een project waar ik nu met enkele mensen aan werk, kom ik dagelijks in contact met zij die de startup mentaliteit volledig in zich hebben en evenveel met zij die het verschil nog niet zo duidelijk zien. Je merkt vooral bij mensen met een “officiële” business opleiding dat er vooraf een flink stuk theorie bij komt kijken. Waar de startup minded vooral naar de praktijk gericht zijn en de theorie laten vorm krijgen al doen.

Het is interessant om de twee kanten met elkaar te horen discussiëren over een plan van aanpak bijvoorbeeld. De klassieke bedrijfscultuur zegt dat je bij een nieuw project eerst een business plan moet opstellen, een marktonderzoek moet doen, scenario’s moet uitwerken, een degelijk financieel plan moet hebben en dan pas een roadmap kan uittekenen om uiteindelijk aan de slag te gaan.

Binnen de startup cultuur zit dat nét iets anders, met een sarcastische “nét”.

Dank aan Glenn David Fellows voor de input en feedback!

Eerst jezelf kennen, dan vertrouwen op je intuïtie

Startup ondernemers zijn intuïtieve ondernemers. Ze vertrouwen op hun buikgevoel en laten zich verder leiden door conversaties met anderen en wat ze zien gebeuren in de sector. Het begint vaak met een paar nachten wakker liggen over een geweldig idee. Je intuïtie zegt dat je iets goed vast hebt. Na een paar Google-sessies heb je een idee van de huidige concurrentie, als die er al is. Vervolgens praat je de dagen erna met een paar mensen uit je omgeving. En je gaat aan de slag. Niet te veel theorie, niet te lang treuzelen. Gewoon doen.

Laat dat business plan voor theoretici en academici

Hét kenmerk van tech startups is de wendbaarheid, meer nog: de nood aan wendbaarheid om snel te kunnen pivoteren. Pivoteren is één van de meest gebruikte technieken bij tech startups om op basis van feedback hun project op het juiste spoor te krijgen. En laat dit net iets zijn wat je veel moeilijker kan doen wanneer je een strak business plan hebt.

Photo source: Wired.co.uk

Daarnaast is het gewoon een big waste of time. Je kan een maand of twee maanden je concurrentie in beeld brengen, je potentiële doelgroep beschrijven en berekenen welke omzet je hier zal uithalen, een financieel plan opstellen met verschillende scenario’s enzovoort. Tegen dat je daarmee klaar bent bestaat de kans in onze sector dat er al iemand anders met je idee bezig is. Het gaat nu eenmaal bijzonder snel en jouw idee op zich is niets waard. Als je denkt dat je de enige bent die met zoiets in zijn hoofd loopt, dan heb je het mis. Executie en snelheid is alles. En dat doe je niet door de komende drie jaar uit te stippelen op papier.

Fuck processes, fuck rules, just do something already!

Zowel intuïtie als het niet nodig hebben van een business plan past binnen een ruimere context. Startups hebben lak aan regels en processen. Toch in de beginjaren.

Als er al één proces is die bij de meeste startups gevolgd wordt, is het iets “lean startup”-achtig. Al gebruiken sommigen niet graag de term. Dit is echter meer een strategie dan een proces. Het slaat meer op de algemene uitbouw van de startup. Processen spreken over interne zaken zoals aanwervingen, product/service development enzomeer. Het is niet nodig om van in het begin bij alles een uitgeschreven proces te hebben. Meer nog, het is zelfs beter om die niet te hebben. Want opnieuw: je verliest wendbaarheid wanneer je jezelf blokkeert met processen en regels. Je vernauwt je eigen visie op je bedrijf en de omgeving door de afhankelijkheid van regels. Zo kan je bepaalde signalen missen en daardoor bijvoorbeeld nét niet de goede marktpositie innemen. Best is om in het begin je visie zo breed mogelijk open te trekken en in te spelen op wat je dagelijks leert en ondervindt.

Dit is misschien wel het allergrootste verschil met de klassieke bedrijfscultuur, waar zowat alles op processen rust. Begrijp me niet verkeerd, daar is het meestal ook een must. Zeker wanneer je met meerdere medewerkers werkt.

Startup teams daarentegen zijn meestal klein genoeg om zonder processen te kunnen werken.

Lange termijn is bij tech geen lange termijn

Dit is een belangrijk element om het verschil tussen de tech startup-visie en die van gevestigde bedrijven duidelijk te maken. Wanneer zo’n gevestigd bedrijf spreekt over korte termijn, gaat het meestal over de eerstkomende jaren. Lange termijn spreekt dan over 15 tot zelfs 20 jaar. Tech startups kunnen het zich niet veroorloven om met zo’n periodes te werken bij hun toekomstplannen. Toch niet als bedrijf, founders als individu kunnen (en moeten) dit uiteraard wel doen. 5 jaar in de toekomst kijken is voor de meeste al lange termijn, als het al nuttig is om die denkoefening te maken.

Gewoon al het feit dat veel concepten geen lange toekomst beschoren zijn speelt hierbij een rol. Dat weten founders en medewerkers ook meestal wanneer ze beginnen. De technologie evolueert snel en ofwel ga je met je startup mee met die evolutie, waardoor je dus je product en dienst blijft veranderen. Ofwel werk je één bepaald concept uit en haal je er de komende 3 à 4 jaar zoveel mogelijk cash uit. Het is trouwens om die reden dat sommige startups van dag 1 gericht zijn op een exit (= laten opkopen door grotere tech bedrijven).

Dit illustreert bovendien nogmaals waarom startups geen tijd moeten verliezen aan een business plan. Actie ondernemen en zien hoe de markt verder evolueert. Anticiperen, pivoteren wanneer nodig en uitstappen als de eindhalte bijna bereikt is. Volgende project!

De kracht van het individu, de kracht van het collectieve

Startup founders zijn vaak meesters in het balanceren van individu en collectief. Daarmee bedoel ik dat ze enkel werken met mensen die enerzijds perfect een hele tijd alleen verder kunnen zonder om de haverklap om feedback en input te moeten vragen. Daarnaast zijn ze in staat om als team de startup snel en efficiënt uit te bouwen.

Photo source: blog.amirkhella.com

Daar zit ook een verschil met de klassieke bedrijfscultuur. Bij startups leeft meestal een sfeer van “let’s do this!”. De neuzen staan in dezelfde richting. Er wordt weinig of niet gesproken over werknemers, maar over een team. Er heerst een familiale sfeer en iedereen weet goed dat je met 9-to-5 niet toekomt. Zowel founders als hun team “werken” niet echt, ze zien het niet als een job.

De waarde van experimenteren en falen

Klassieke bedrijven volgen hier meestal dezelfde mentaliteit als binnen het onderwijs: fouten maken is slecht. Bij een bedrijf: een paar fouten teveel en je vliegt buiten. Dat demonstreert een visie waarbij de resultaten van een individu belangrijker zijn dan het individu zelf. Ondernemers moeten beseffen dat ALLE fouten hun eigen schuld zijn. Ofwel is het omdat de medewerkers onvoldoende gemotiveerd zijn, onvoldoende ontwikkeld in hun vakgebied of omdat ze er niet op hun plaats zitten. Alle drie elementen die binnen de verantwoordelijkheden van de ondernemer zelf liggen. Even nuanceren: fouten kunnen er natuurlijk ook komen door onvoldoende aandacht. Maar ik heb het hier over systematisch fouten maken die het bedrijf ernstig kunnen schaden.

Bij startups zit het anders. Daar is de hele bedrijfsfilosofie gebouwd op fouten maken. Zelfs de lean startup-methode neemt fouten op als een belangrijk element. Ik ben trouwens voorstander om de term “fout” iets nauwer te definiëren: een fout is een actie met een ander resultaat dan vooropgesteld waar NIET uit geleerd wordt. Als er WEL uit geleerd wordt spreken we over evolutie, niet over fouten.

Weinig of geen interne politiek bij startups

Ik weet niet of er al onderzoek naar gedaan is, maar ik kan me voorstellen dat er grote bedragen verloren gaan bij veel bedrijven door interne politieke spelletjes. Vooral bij grotere structuren zit je met persoonlijke agenda’s die heel tegenstrijdig kunnen zijn met de algemene bedrijfsagenda. Ze willen intern opklimmen door desnoods anderen te vertrappelen. Of ze willen zich in het algemeen opwerken en missen daardoor de nodige loyaliteit.

Bij startups is het product of de dienst heilig, de rest is zever die de boel vervuilt en vertraagt. Founders pikken het doorgaans ook niet lang dat er iemand lastig doet. Persoonlijke ambitie is belangrijk, maar bewijs het door te doen wat je moet doen, niet door politieke spelletjes te spelen.

Let wel dat dit meestal enkel het geval is bij het “oorspronkelijke team”. De eerste, zeg maar 10-tal mensen die aangeworven worden. Hoe groter de structuur, hoe meer persoonlijke agenda’s en hoe meer neuzen die je in dezelfde richting moet krijgen.