Vlaamse overheid zet benchmark voor open data: “We moeten data teruggeven aan de samenleving”

(foto’s: Quinten Vanagt)

Data is de nieuwe grondstof van deze tijd, en de Vlaamse Overheid heeft er veel van. Daarom stelt ze sinds begin juli een heleboel relevante informatie, verworven uit Vlaams wetenschappelijk onderzoek, open voor iedereen die daar mee aan de slag wil. Bloovi sprak erover met Philippe Muyters, Vlaams minister van Wetenschap en Innovatie, Ontoforce-oprichter Hans Constandt en Toon Vanagt, voorzitter van Open Knowledge Belgium. “Het delen van open data was initieel gericht op overheden maar begint ook meer en meer ingang te vinden bij bedrijven en burgers. Men gaat het steeds minder zien als een bedrijfsgeheim en meer als een publiek goed.”

Op maandag 2 juli lanceerde de Vlaamse Overheid de open data component van de FRIS of Flanders Research Information Space. In deze databank zit informatie van maar liefst 75.000 onderzoekers, 29.000 onderzoeksprojecten en 300.000 wetenschappelijke publicaties. Door al die beschikbare data open te stellen, kunnen bedrijven, start-ups en zelfs gewone burgers er onverwachte dingen mee doen. De Gentse start-up Ontoforce gaat alvast aan de slag met de nieuwe data, net als vijf studenten die er op de zomerhackathon van Open Knowledge Belgium zullen induiken.

“Kennis moet naar de burger vloeien”

Minister Philippe Muyters verklaart zich alvast fan. “Open data is voor mij erg belangrijk, we hebben een hoop gegevens en die moeten ook ontsloten worden opdat mensen en bedrijven die op een nuttige manier kunnen gebruiken.”

Daarachter zit een filosofie van open innovatie, het delen van kennis vanuit de realisatie dat, wie je ook bent, er altijd meer slimme mensen buiten dan binnen je organisatie werken. En dat promoot deze nieuwe databank perfect. “Als je binnen een bedrijf werkt rond een bepaalde problematiek, dan moet je snel kunnen opzoeken welk onderzoek er door wie is gedaan, en dat netwerk aanspreken. Want dat is open innovatie: kennisinstellingen, universiteiten en bedrijven die samenwerken zodat kennis naar de markt en naar de burger op straat vloeit”, vindt Muyters.

Ontoforce

Een onderneming die de actie alvast ondersteunt, is Ontoforce, een Gentse start-up die in het verleden al 7,6 miljoen euro ophaalde. Ze linken medische data met elkaar, en democratiseren gegevens door ze toegankelijk te maken.

Oprichter en CEO Hans Constandt had zo zijn persoonlijke redenen om de start-up op te richten: “Ontoforce zag het levenslicht nadat ik ontdekte dat mijn zoontje een leerstoornis heeft. Ik ben data-expert en zelfs ik had moeite om daarover de nodige informatie bij elkaar te krijgen. Wat zijn bijvoorbeeld de beste cursussen voor hem? Wat zijn de beste scholen? Welke therapieën bestaan er? Al die data was verspreid, zelfs de open data.”

Open data is in België, en daarbuiten, vaak nog niet goed bruikbaar en moeilijk te verbinden met andere datasets. Het is een vaak gehoorde verzuchting bij data-analisten. “Tim Berners-Lee, de uitvinder van het internet, heeft een score van 1 tot 5 sterren gemaakt voor open data”, legt Constandt uit. “Eén ster, en dat zie je nog vaak, betekent bijvoorbeeld gescande PDF's waarop je weinig analyse kan doen. Deze nieuwe FRIS-databank staat op niveau 4 en 5, wat betekent dat de data geheel gestandaardiseerd en geannoteerd is, zodat het heel snel te linken valt met andere datasets.”

Deze databank draagt ook erg goed bij aan het medische werk dat Ontoforce verricht. “Wanneer een bedrijf onderzoek doet naar Alzheimer en een bepaald onderdeel daarvan, dan moeten ze weten welke experts binnen of buiten hun bedrijf best gecontacteerd kunnen worden voor de beste en meest recente informatie. Meestal nemen ze daarvoor een consultant die drie tot zes weken nodig heeft om een rapport op te stellen. Dankzij de nieuwe databank, en andere databanken kan zoiets door iedereen gedaan worden, in enkele minuten tijd.”

Benchmark voor toekomstige open data initiatieven

Hans Constandt vindt dat het op vlak van open data de goede richting uitgaat in Vlaanderen en België. “Op Vlaams en federaal niveau is er erg veel goede wil om dit juist te doen. Het gaat natuurlijk snel, de VS ligt voor en in China zijn er ook gigantische initiatieven. Maar ik denk dat Vlaanderen goede stappen voorwaarts neemt. Ik zeg niet dat we er al zijn, maar we gaan in de juiste richting”, stelt hij.

Volgens Constandt zet de FRIS-databank een goede benchmark voor toekomstige open data initiatieven. “We zitten in een maalstroom rond open data in Vlaanderen en er staan heel leuke mensen en ook ondernemers achter. Het is de eerste keer dat een databank zo snel en goed bruikbaar is voor ons. Dit is echt een mooi voorbeeld voor andere open data initiatieven.”

NMBS scrapen

Wie dit nieuwe initiatief ook een warm hart toedraagt, is Open Knowledge Belgium, de organisatie die open technologie en data in België ondersteunt. Voorzitter van de Raad van Bestuur, Toon Vanagt, steunt open data met twee verschillende petten op: enerzijds vanuit zijn engagement bij Open Knowledge en anderzijds omdat hij zelf data-ondernemer is. “De overheid investeert steeds meer in de kwaliteit van haar data”, vertelt hij. “Ze stelt die data voor hergebruik steeds vaker ter beschikking van de brede samenleving. Bovendien genereren we als maatschappij meer data, en vormt dat een manier voor de overheid om haar investering maatschappelijk en economisch te laten renderen.”

En wanneer dat gebeurt, kunnen er mooie dingen gebeuren. Zo is er iRail, een project van Open Knowledge om NMBS-data vrij te maken. “Een aantal jaar terug hebben we hun treintabellen gescraped en publiek toegankelijk gemaakt”, blikt Vanagt terug. “Zo konden bijvoorbeeld ontwikkelaars daar apps op bouwen. Toen zagen ze dat nog als een inbreuk op de database-rechten van NMBS, en reageerden ze heel defensief. Maar ondertussen heeft NMBS open data omarmd. Want wanneer apps en routeplanners correcte data hebben, verkopen zij meer treintickets.”

Open data voor bedrijven

We zijn er nog niet, maar Toon Vanagt vindt dat Vlaanderen en België de goede richting opgaan als het gaat om open data. “We stijgen elk jaar op de Open Data Index en kunnen alleen maar hopen dat die positieve trend zich doorzet. Het komt er nu op aan om praktische bezwaren, valse excuses en de angst voor fouten weg te blijven nemen bij overheidsdiensten.”

De volgende stap, volgens Vanagt, is dat bedrijven hun data beginnen openstellen. “Het delen van open data was initieel gericht op overheden, maar begint ook meer en meer ingang te vinden bij bedrijven en burgers. Ondernemingen zien bepaalde data steeds minder als een bedrijfsgeheim en meer als een publiek goed. Het energiebedrijf Engie stelde bijvoorbeeld de data van hun windmolens al open. En burgers nemen ook actief deel: zo organiseerden we met Open Knowledge Influencair, waar gewone burgers luchtkwaliteitsdata verzamelen.”

Vijf studenten

Het openstellen van de FRIS-data valt samen met het begin van de open Summer of Code: 73 studenten, verdeeld in teams van vijf, houden vier weken lang een hackathon, gericht op open data en open source.

Eén team duikt alvast dieper in de nieuwe data van de Vlaamse Overheid. “We willen in de eerste plaats dat ze als een start-up naar een probleem kijken, maar ook het maatschappelijke aspect niet uit het oog verliezen. Hoe we via open data impact kunnen maken op de samenleving”, legt Vanagt uit.

Op 26 juli is er de ‘demoday’ waarbij de studenten, na een maand hard zwoegen, hun producten mogen voorstellen. “Een zeer goede ervaring voor hen. Als vijf studenten in vier zomerweken er iets cools mee kunnen bouwen, dan kunnen bedrijven en organisaties er zeker nuttige dingen mee doen.”