De Oostendse start-up Aerocircular mag zich met recht en rede wereldpionier noemen, door als allereerste volledige vliegtuigen te recycleren. Niet alleen de waardevolle reserveonderdelen, ook de romp en andere onderdelen die vaak staan te verroesten in een Amerikaanse woestijn. Na vier jaar van R&D en onderhandelen achter de schermen, neemt Aerocircular nu een vliegende start. Met vestigingen in Oostende, Arizona en Oman is het bedrijf op drie continenten aanwezig, tegen het einde van het jaar zal het tien passagiersvliegtuigen ontmanteld hebben. “De tijd van het vliegtuig als wegwerpproduct is bij deze definitief voorbij”, zegt oprichter en CEO Koen Staut.

Aerocircular is niet de eerste start-up die voortvloeit uit een ‘bierkaartjesidee’, maar ongetwijfeld wel een van de meest ambitieuze. Om volledige passagiersvliegtuigen te ontmantelen, heb je toch net iets meer plaats nodig dan de zolderkamer of de garage waar de meeste start-ups hun eerste stappen zetten.

Oprichter en CEO Koen Staut werkte in de financiële wereld, maar heeft altijd een speciale passie gehad voor luchtvaart. “De trigger voor Aerocircular waren die klassieke beelden van vliegtuigkerkhoven ergens in een desolate woestijn. Hele rompen, soms nog met een landingsgestel onder, die zomaar staan weg te roesten. Ik wist: vliegtuigen als wegwerpproduct, dat kon niet blijven duren.”

Nieuwe generatie vliegtuigen

Staut begon de nodige research te doen, en kon daarbij een honderdtal spelers identificeren die iets deden met end of life vliegtuigen. “De markt leek verzadigd, maar het idee om vliegtuigen maximaal te recycleren liet me niet los. Ergens in die hele levenscyclus moest toch nog ruimte zijn om een unieke plek in te nemen.”

“Ik ben me dan beginnen focussen op de economische end of life. De meeste passagiersvliegtuigen worden geleased voor gemiddeld 7 jaar. Na de tweede leasingperiode dringt zich een beslissingsmoment op. Ofwel krijgt het toestel een groot onderhoud, nieuwe verf, een nieuw interieur,… en kan het er nog eens 7 jaar tegenaan. Ofwel worden ze vanbinnen leeggehaald en krijgen ze een tweede leven als cargovliegtuig. Of ze worden ontmanteld voor hun reserveonderdelen.”

Die laatste optie was eerder uitzonderlijk, maar de luchtvaartsector is volgens Koen Staut op een kantelpunt beland. “Er is een nieuwe generatie vliegtuigen, met de Boeing 737 Max op kop, die spectaculair anders is dan de vorige generaties. Groter, sneller, stiller, zuiniger, met een veel grotere actieradius. Luchtvaartmaatschappijen zijn daarom geneigd om hun oude toestellen sneller te vervangen dan ze vroeger deden.”

“Op zich is dat een positief verhaal: de lawaaierige en vervuilende toestellen gaan eruit, en worden versneld vervangen door nieuwe exemplaren die veel minder uitstoten. Maar als je geen oplossing vindt voor de oude toestellen en ze gewoon dumpt in de woestijn, is de win ook onmiddellijk weer weg”, zegt Staut.

Eén vliegtuig, 2.000 tot 3.000 onderdelen

Aerocircular is wereldwijd de eerste speler op de markt die volledige vliegtuigen ontmantelt. “Vier jaar geleden, toen we ons idee in een businessmodel begonnen te gieten, wilde iedereen groen gaan. Het mocht alleen niks kosten. Wij moesten dus een groene, circulaire oplossing zien te koppelen aan een economisch verdienmodel”, aldus Staut.

Vliegtuigen hebben één geweldig groot voordeel voor wie ze wil recycleren. Ze zijn geweldig goed gedocumenteerd

“Vliegtuigen hebben één geweldig groot voordeel voor wie ze wil recycleren. Ze zijn geweldig goed gedocumenteerd. Oude olietankers die ze op het einde van hun leven ergens op een strand in Bangladesh laten stranden, niemand weet wat daar allemaal in zit. Bij een vliegtuig is elk onderdeel – tot het kleinste schroefje – getest en gecertifieerd. De volledige samenstelling van een toestel staat tot in het kleinste detail beschreven in de handleiding. Je weet perfect welke materialen er in elk onderdeel zitten.”

“We hebben alle onderdelen van een vliegtuig in beeld gebracht: in totaal zijn dat 2.000 tot 3.000 verschillende stuks. En we zagen drie types onderdelen. De eerste waren de reserveonderdelen die gewoon één-op-één hergebruikt worden in andere vliegtuigen, zoals een motor die nog goed werkt. Dat is natuurlijk de beste vorm van circulariteit, en daar zijn ook heel wat spelers mee bezig. We managen dit, maar blijven ervan af, het certificeren laten we over aan onze partner Lufthansa Technik.”

Stoeltjes in de mancave

Als de reserveonderdelen er in de eerste lijn uitgehaald zijn, verschijnt Aerocircular op het toneel. “Wij richten ons op de andere twee types onderdelenstromen”, verduidelijkt de CEO. “Je hebt er die je nog kan herbestemmen voor de luchtvaartsector. De cockpit bijvoorbeeld, die zagen we netjes af net voorbij de deur, en die kan uitstekend dienst doen als vliegsimulator: the real thing, 100 procent waarheidsgetrouw (lacht). Of de rubberen banden, die je kan gebruiken voor de productie van vloermatten.”

Twee vliegtuigstoelen die als decoratie bij iemand thuis in de mancave belanden, is leuk maar dat is geen duurzaam verdienmodel

Maar wat doe je met de romp? Met de binnenpanelen? Met al die onderdelen die nu een stille dood sterven in de woestijn? “We zijn samen met universiteiten onderzoek beginnen doen naar nieuwe toepassingen op grondstofniveau. Stukken van de romp kan je bijvoorbeeld herwerken tot poeder voor 3D-printers.”

“Bij onze R&D hebben we altijd dezelfde filosofie gevolgd: de onderdelen moeten in een productielijn passen. Twee vliegtuigstoelen die als decoratie bij iemand thuis in de mancave belanden, dat is leuk, maar dat is geen duurzaam verdienmodel.”

Drie continenten

Aerocircular bestaat al vier jaar, maar is nu pas zijn eerste vliegtuig aan het ontmantelen. In Frankfurt, want de eigen loods op de luchthaven van Oostende zal pas deze zomer klaar zijn. Vooral de financiering had heel wat voeten in de aarde, legt Koen Staut uit. “Met mijn ervaring in de financiële sector wist ik dat je een constructie op concessiegrond onmogelijk gefinancierd krijgt. Daarom hebben we de intercommunale ervan moeten overtuigen om de bouw van de grondgebonden elementen van onze loods voor te financieren, en nadien te verrekenen in onze concessie. Dat was ook voor hen een primeur, dus het heeft logischerwijs wat extra tijd gekost om dat allemaal rond te krijgen.”

Ondertussen is ook het contract getekend voor een Amerikaanse vestiging en zal Aerocircular ook vliegtuigen ontmantelen in Arizona. Ironisch genoeg is dat net de staat waar de boneyards in de woestijn welig tieren. En er zit ook al een derde vestiging in de pijplijn, op een gloednieuwe luchthaven in Oman. In Oostende, in Arizona en in Oman zal Aerocircular telkens werk verschaffen aan zo’n 35 mensen.

“Het is een bewuste keuze om meteen op drie continenten van start te gaan”, beklemtoont Stout. “We hebben een aantal tools en processen gepatenteerd, maar op zich zijn we kwetsbaar voor copycats. En omdat wij de R&D al in hun plaats hebben gedaan, is de kopie vaak nog beter dan het origineel. Van dat idee schrok ik ’s nachts regelmatig wakker. De enige doeltreffende manier om de goesting om ons te kopiëren weg te nemen, was om vanaf dag één op drie continenten aanwezig te zijn.”

Ontmanteling 2.0

Het verhaal van Aerocircular neemt een hoge vlucht. De allereerste klant - luchtvaartgigant Lufthansa - was meteen een klepper van formaat. “Er zijn contracten om dit jaar nog 10 vliegtuigen te ontmantelen. Dat zijn er in jaar 1 al meer dan het businessplan had voorzien voor jaar 2”, verduidelijkt Koen Staut.

Bedrijven willen niet alleen circulaire oplossingen, ze zijn bereid daar nu ook voor te betalen

“De timing is perfect, we hebben de tijdsgeest mee. Arizona is een mooi voorbeeld. Net omdat zijn staat al die vliegtuigkerkhoven herbergt, wil de gouverneur een signaal geven dat hij het voortaan anders wil aanpakken. Dat hij komaf wil maken met die wegwerpcultuur. Dismantling 2.0. Er is een ommezwaai in het consumentengedrag. Bedrijven willen niet alleen circulaire oplossingen, ze zijn bereid daar nu ook voor te betalen.”

“Wij hebben met Aerocircular een circulair model ontwikkeld dat rendabel blijkt te zijn. The proof of the pudding is in the eating. We waren ervan overtuigd dat ons businessmodel werkt, langs de andere kant hadden we ook voldoende vechtlust en improvisatievermogen om het aan te passen. Maar we hebben quasi niets moeten aanpassen. Vier jaar lang hadden we een prachtig virtueel bedrijf, nu hebben we een prachtig écht bedrijf.”

“Toen de luchtvaartbedrijven voor de eerste keer van onze pudding proefden en hem ook meteen lustten, was dat een enorme last die van onze schouders viel. (lacht) Ik heb daarna twee dagen aan een stuk geslapen.”