Poetsen, poetsen, poetsen. De keuken, de badkamer, de woonkamer... tegenwoordig moet alles er spic & span bij liggen. Schoon, visueel proper, maar ook ... dood. Witter dan wit. Het liefst van al poetsen we met schoonmaakmiddelen die al die ‘vuile bacteriën’ doden en onze huizen steriel, smet- en stofvrij maken. We willen quasi van de vloer kunnen eten. “Een totaal verkeerde aanpak,” zegt Joris Jansen, founder van de Antwerpse biotech start-up Probibel dat onder de naam YOKUU een unieke circulaire schoonmaakparel op de markt brengt. “Het wordt tijd dat we bacteriën als medestanders beginnen te beschouwen, niet als tegenstanders.”

Bacteriën als medestanders

“We schieten in onze drang naar schoonmaken het doel helemaal voorbij, namelijk een gezondere leefomgeving creëren,” aldus Joris Jansen. “Door té hard te focussen op een visueel propere, steriele leefomgeving doden we alles, ook de goede bacteriën. Eigenlijk leidt die schoonmaakwoede net tot een chemische verontreiniging van onze binnenruimtes. Het wordt tijd dat we bacteriën als medestanders beginnen te beschouwen, niet als tegenstanders. Het doel van YOKUU is om binnenomgevingen opnieuw gezond te maken, dankzij de natuurlijke blootstelling aan goede bacteriën.”

Jansen is een bio-ingenieur met een missie. Hij ontwikkelde een schoonmaakparel die je in water laat oplossen en door verneveling met een herbruikbare sprayfles gebruikt als poetsmiddel. Met resultaten die beter zijn dan wat je bij gangbare poetsmiddelen krijgt: YOKUU maakt schoon, maar zorgt ervoor dat belangrijke bacteriën blijven leven. Onze kijk op bacteriën? Vies. Vuil. Duivelsgebroed en verwekkers van vreemde ziektes. “Een heel erg zwart-wit verhaal”, zegt Jansen. “En het klopt niet, want om te kunnen leven, hebben we bacteriën nodig.”

In de ban van bacteriën

Hij is altijd al geïntrigeerd geweest door de kleinste levensvorm, en dan vooral door de impact ervan op ons leven en onze gezondheid, geeft Joris Jansen aan. “Als student bio-ingenieur ben ik helemaal in de ban geraakt van bacteriën, vooral door hoe ze ons dagelijks leven beïnvloeden.”

“Kijk bijvoorbeeld naar kinderen die opgroeien op het platteland of een boerderij. Zij hebben, dankzij de blootstelling aan verschillende microflora, veel minder last van allergieën of auto-immuunziektes dan kinderen die in een stad wonen. Op een boerderij kom je veel meer in contact met dieren, aarde of ander organisch materiaal, waardoor je immuunsysteem zich beter kan ontwikkelen. Het is er doorgaans iets ‘vuiler’ dan in de wekelijks grondig gepoetste woning. Maar kinderen zijn er wel gezonder. Blootstelling aan bacteriën hoeft dus niet, zoals veel mensen denken, per se slecht te zijn. Integendeel zelfs.”

Gezonder door bacteriën? Jazeker, benadrukt Jansen. “We schijnen te vergeten dat bacteriën ons al miljarden jaren helpen bij het dagelijkse leven. Ze houden rivieren schoon, zorgen onder andere voor een rijke humuslaag in het bos en zijn een onderdeel van onze immuniteit. De oorlog die we al ruim 50 jaar voeren tegen bacteriën in huis mag stoppen. Er is niets mis met een proper huis, maar in onze ijver maken we alles dood, ook de goede bacteriën, en dat is nefast voor de gezondheid. YOKUU wil dat evenwicht in huis herstellen.”

Een blijvertje

Jansen vertrok vanuit de vraag: in hoeverre kunnen we bacteriën inzetten om onze huizen en bedrijven te poetsen? Het leidde tot het oprichten van Probibel, de Antwerpse start-up achter YOKUU. “Ik ben in 2018 gestart met de ontwikkeling, en in 2019 had ik mijn eerste parel. Het was een bijzonder tijdrovend proces”, vertelt hij.

“Vrienden en familie vroegen me na een tijdje of ik toch niet beter iets anders zou doen, omdat er maar geen resultaat kwam. Maar opgeven? Neen. Omdat ik het erg logisch vind dat we poetsen met bacteriën. Het gebeurt al duizenden jaren in het bos, dus waarom zouden wij dat niet doen? Volgens mij wordt dat in de toekomst gewoon de standaard-poetsmethode. En aangezien ik rotsvast overtuigd ben van mijn visie, wou ik dit absoluut laten slagen.”

“Ik vind het heel belangrijk dat we niet enkel ons plasticverbruik verminderen en besparen op transport en water, maar ook dat we onze band met de natuur te herstellen. Want die zijn toch een beetje aan het verliezen. En daarmee het besef dat we als het ware zelf één brok natuur zijn. Maar liefst 1,5 kg van ons gewicht bestaat uit bacteriën, en die zijn cruciaal om te kunnen leven.”

Poetsmiddelen uit de natuur, ze bestaan. Dus waarom zouden we ze niet gebruiken? Jansen trok voor het ontwikkelen van zijn YOKUU-parel het bos in, en begon in de rijke toplaag te wroeten, op zoek naar de juiste bacteriën. “Het was echt geen sinecure om tussen alle miljarden bacteriën de juiste poetsbacteriën te vinden”, vertelt hij. “Maar na intensief onderzoek naar veiligheid en effectiviteit in het labo had ik vijf superkampioenen gevonden die ik via fermentatie verder kon kweken. Het eindresultaat is een leger goede bacteriën die samen met een paar bruiselementen samengeperst worden tot een bruisende parel vol leven - op een gezond poetsjaar!”

Stad Antwerpen, schone geste

Wat ook hielp, was de steun die de ondernemer kreeg van de Stad Antwerpen. De sinjorenstad zet de laatste jaren stevig in op digitale, circulaire en creatieve economie en wil start-ups daarin ondersteunen en tegemoet komen. “Toen ik de oproep zag tot projectindiening, heb ik geen moment getwijfeld”, vertelt Jansen. “De stad stelde 1 miljoen euro ter beschikking aan zeven bedrijven om hun ideeën uit te werken. Ik was één van de mededingers, tussen 130 andere.”

“Toen ik te horen kreeg dat YOKUU de selectie had doorstaan, was dat niet enkel een bevestiging van al het werk en de tijd die ik er al in geïnvesteerd had, maar ook van het gigantische potentieel van ons product. De stad gaat niet investeren in een project waar ze helemaal niets in ziet. Zo kon ik YOKUU op de markt brengen en nog steeds rekenen op een verdere ondersteuning en begeleiding van de stad.”

Parels, niet voor de zwijnen

En het resultaat? Toch vrij revolutionair. “In tegenstelling tot andere ecologische schoonmaakmiddelen produceren mijn bacteriën langdurig enzymen op het oppervlak, in een lagere concentratie. Ze zorgen voor een zachte, maar langdurige werking, in plaats van een korte en vaak té agressieve reiniging. Mijn bacteriën zijn levende wezentjes én intelligente schoonmakers. Ze produceren eco-detergenten die het aanwezige vuil afbreken. Omdat ze zelf willen overleven, eten ze vuil”, aldus Jansen.

“Het is trouwens erg eenvoudig om met ons product te werken. Het enige wat je hoeft te doen, is het oppervlak vernevelen, de spray even laten inwerken en wegvegen met een microvezeldoek. De vijftig miljoen goede bacteriën die je per verneveling aan het werk zet, zuiveren dagenlang onzichtbaar na.”

Het wordt tijd dat we bacteriën als medestanders beginnen te beschouwen, en niet als tegenstanders

De vraag is of mensen het zien zitten om met bacteriën te poetsen. Jansen heeft er wel vertrouwen in. “Vandaag klinkt het misschien nog revolutionair of ver van mijn bed, maar ik denk dat de perceptie wel zal veranderen, zeker wanneer mensen vertrouwd zullen raken met de talloze voordelen, zoals minder stof en minder geur. Het wordt tijd dat we bacteriën als medestanders beginnen te beschouwen, niet louter als tegenstanders!”

“Natuurlijk bestaan er slechte bacteriën, maar we kunnen de goede wél gebruiken om de slechte te onderdrukken. Kijk naar onze huid: die zit vol goede bacteriën, maar door te veel te schrobben, verstoren we net onze huidlflora, met huidproblemen als gevolg. Ik pleit voor een nieuw hygiënemodel dat ook plaats heeft voor goede bacteriën.”

“Ik zie bijvoorbeeld veel mogelijkheden in bedrijven en ziekenhuizen, waar je al te maken krijgt met multiresistente bacteriën, die op geen enkel desinfectiemiddel meer reageren. Als we de micro-ecosystemen in bedrijven en huizen aanpakken en veranderen, krijg je een ander verhaal. Het is kwestie van te leren leven met bacteriën. Trouwens, ik raad iedereen echt aan om Micropia in Amsterdam, het enige microbenmuseum ter wereld, eens te bezoeken. Daar kom je pas echt te weten hoe belangrijk bacteriën zijn voor de mens.”

Kleine krachtpatsers, grote gevolgen

Vandaag kun je via de website al een starterspakket kopen. Maar de ambities van Joris reiken veel verder. “YOKUU leidt niet enkel tot een nieuwe manier van poetsen, maar introduceert een nieuwe manier van omgaan met bacteriën in je leefomgeving. Een direct gevolg is een veel kleinere afvalberg en een kleiner waterverbruik: wie zich een schoonmaakfles aanschaft, hoeft die enkel maar bij te vullen en er een parel aan toe te voegen. Met een gewicht van amper 3 gram is onze schoonmaakparel 100x lichter en 100x kleiner dan een traditioneel schoonmaakproduct, dat voor 90% uit water bestaat en gebruik maakt van wegwerpplastic.”

“Bij transport zorgt YOKUU voor een drastische reductie van de CO2-uitstoot, één van de belangrijkste factoren bij de ecologische voetafdruk van schoonmaakproducten. Elke spray vervangt bovendien minstens 50 plastic wegwerpverpakkingen. Dat scheelt niet enkel in PMD-afval, maar ook in transport van water én het gebruik van chemicaliën.”

“Nu ja, chemisch staat niet altijd gelijk aan slecht, en ‘natuurlijk’ is ook niet altijd goed. Alles hangt af van de aard van de stof en de concentratie ervan. Wij kiezen bewust voor natuurlijke en gezonde (bio)chemische componenten. Met YOKUU ga je qua reiniging één stap verder: je krijgt niet enkel onmiddellijk een visueel propere omgeving, maar laat ook een laagje goede bacteriën achter dat langdurig verder zuivert. Dat heeft zichtbare en onzichtbare gevolgen: minder stof en geur, en meer goede bacteriën.”