Vergeet de unicorns, hier zijn de zebra’s: “De start-ups van de toekomst zijn wit én zwart, ze willen winst maken én de wereld veranderen”

Yonca Braeckman, co-founder & CEO Impact Shakers

De start-up community moet af van haar obsessie voor unicorns, vindt ervaringsexperte Yonca Braeckman. Met haar venture studio Impact Shakers helpt ze start-ups die winst maken én sociale impact hebben mee uit de grond stampen en schalen. “Vandaag lijkt het alsof start-ups moeten kiezen. Maar de problemen in de wereld zijn zodanig groot dat ondernemingen die die problemen oplossen ook heel groot kunnen worden. Je kan de wereld veranderen, en er nog veel geld mee verdienen ook. We willen van de niche de norm maken.”

Braeckman is een moderne nomade. Nadat ze in haar thuisstad Gent de Watt Factory uitbouwde, verhuisde ze naar The Big Apple. Van New York ging het naar San Francisco. We interviewen haar via Skype, vanuit een hotelkamer in Vietnam. Daar werkt ze volop aan de Aziatische lancering van The Guild, een wereldwijd netwerk van vrouwelijke ondernemers.

The Guild maakt, samen met het Belgische biotechbedrijf Tiamat, deel uit van Impact Shakers. “We zijn een venture studio”, legt Braeckman uit. “Dat betekent dat we founders helpen om start-ups uit de grond te stampen. We gaan veel verder dan het advies of de mentoring die ze klassiek bij acceleratoren en incubatoren krijgen, we stappen echt mee in de start-up.”

“Naast dat human capital steken we ook veel tijd in het ecosysteem rond Impact Shakers. We hebben al meet-ups georganiseerd in Gent, Lissabon, New York en San Francisco. Er zijn plannen om te beginnen fundraisen voor een eigen fonds.”

Valse keuze tussen winst en impact

Zoals de naam al doet vermoeden, draait bij Impact Shakers alles rond impact. “Ik ben al jaren actief in de start-up en scale-up community, en heb gemerkt dat winst genereren en sociale impact twee totaal gescheiden werelden zijn”, zegt Braeckman. “De start-ups die sociale impact willen hebben, zijn vies van geld. De start-ups die vooral winst willen genereren, vinden sociale impact dan weer iets voor in hun vrije tijd. Founders hebben vandaag het gevoel dat ze moéten kiezen, dat winst en impact onmogelijk te verzoenen vallen. Maar dat is een valse keuze.”

“Wij willen met Impact Shakers een brug bouwen tussen die twee eilanden. De problemen die op ons afkomen – denk maar aan de klimaatverandering – zijn gigantisch groot. Dat wil zeggen dat de start-ups die de ambitie hebben om die problemen aan te pakken, ook gigantisch groot kunnen worden. Dat besef moet dringend doordringen.”

Minder unicorns, meer zebra’s

Impact Shakers staat niet alleen. In de Verenigde Staten is een hele beweging ontstaan die ijvert voor meer zebra’s. “Zebra’s staan haaks op unicorns”, legt Braeckman uit. “Om te beginnen, bestaan ze écht. Hun kleuren staan symbool voor het verzoenen van twee uitersten: ze zijn zwart én wit, ze willen én winstgevend zijn én de wereld veranderen. Ze willen van wat vandaag een niche is morgen de norm maken.”

“De tijdsgeest is gelukkig stilaan aan het veranderen. Er zijn hoopgevende signalen. Zo heeft Blackrock, het grootste Amerikaanse investeringsfonds, recent bekend gemaakt dat het alleen nog geld steekt in bedrijven die rekening houden met al hun stakeholders. Dus niet alleen met hun aandeelhouders, maar ook met de wereld rondom ons. En met hun eigen medewerkers.”

“Want de wilde weldoener spelen terwijl je je eigen mensen niet eens het minimumloon krijgen, dat is natuurlijk niet impactvol ondernemen. Je moét geen CO2 uit de lucht halen of iets anders supersexy doen, je kan ook al een grote sociale impact hebben puur door de manier waarop je je bedrijf runt.”

Leve de ‘underrepresented founders’

Impact Founders wil ook de diversiteit in de start-up community – en bij uitbreiding de hele ondernemerswereld – een stevige duw in de rug geven, benadrukt Braeckman. “Ga naar eender welk ondernemersevent en de overgrote meerderheid zijn blanke mannen, allemaal middenklasse, allemaal een hoger diploma op zak. Ga naar de échte wereld, buiten die events, en die groep is een minderheid. Vrouwen, mensen met een migratieachtergrond, mensen die in armoede opgroeien, vluchtelingen,… zijn zo goed als onzichtbaar in de ondernemerswereld. Daar moet dringend verandering in komen.”

“Al die minderheden hebben een enorm potentieel. Het zijn mensen die vaak al heel wat tegenslagen overwonnen hebben. They have beaten the odds before. Ze zijn het gewoon om keihard te moeten vechten om ergens te geraken. Ze leggen de lat hoog. Het interesseert hen niet om oplossingen te vinden voor first world problems, ze willen grote problemen aanpakken. Problemen waar veel mensen mee worstelen. Ze willen impact maken. Die underrepresented founders willen we ondersteunen, want het zijn de perfecte rolmodellen.”

“Die rolmodellen zijn er vandaag, maar ze zijn nog niet zichtbaar genoeg. Ik ken heel wat vrouwelijke ondernemers die razend succesvol zijn, onder andere in de biotech. Ze halen evengoed als hun mannelijke collega’s miljoenen op. Alleen pakken ze daar niet altijd even publiekelijk mee uit.”

Verander de metrics, verander de definitie van succes

Zebra’s willen succes herdefiniëren, verduidelijkt Yonca Braeckman. “Iedereen is geobsedeerd door de unicorns. Maar de grootste unicorns van vandaag, de Googles en de Amazons, houden als monopolisten de noodzakelijke innovatie meer tegen dan ze te stimuleren. Ze drukken iedereen weg. The winner takes it all. Zouden we niet beter af zijn met minder miljardairs en meer miljonairs?”

“De start-up community is een beetje in datzelfde bedje ziek. Acceleratoren en incubatoren willen succesverhalen brengen. Dat is logisch. Maar ze meten die succesverhalen puur af aan winst of aan kapitaalrondes. ‘Start-up X haalt 1 miljoen euro op’, alsof het een doel op zich is. Ik zit al lang in dat ecosysyteem, ik begrijp waar die focus vandaan komt: het is nu eenmaal de gemakkelijkst meetbare metric. Maar zo drukken ze wel de sociale impact naar de achtergrond.”

“Ook de VC’s houden dat onevenwicht in stand. De wereld van de VC’s is heel erg blank en mannelijk, nog veel minder divers dan de start-up community. De investeerders steken geld in founders waar ze zich in herkennen, in bedrijven die problemen oplossen waar ze zelf mee worstelen. Probeer als start-up die pakweg vrouwelijke gezondheidsproblemen aanpakt – problemen waar de halve wereldbevolking mee te maken krijgt – maar eens aan durfkapitaal te geraken.”

Van razendsnel Azië naar tergend traag Europa

Braeckman heeft nog geen idee waar Impact Shakers haar in 2020 zal brengen. “Ik ga geen nomade blijven, dat is het enige waar ik momenteel 100% zeker van ben. Vandaag ga ik waar het lot mij brengt. Het was geen vastomlijnd plan om The Guild in Azië te lanceren, eigenlijk stond Europa eerst gepland. Maar toen kwam er plots iemand vrij in Azië met wie ik heel graag wilde samenwerken, dus hebben we de planning gewoon omgegooid en was Vietnam eerst aan de beurt.”

“Ik kijk hier mijn ogen uit. Het is fascinerend hoe de start-ups en de scale-ups hier als paddenstoelen uit de grond schieten, allemaal met de blik op China gericht. De luxehotels die hier overal gebouwd worden, mikken voornamelijk op de nieuwe middenklasse die in China ontstaan is. Het gaat onwaarschijnlijk snel. Je knippert even met je ogen, en alles ziet er weer anders uit.”

“Ik kom zeker terug naar Europa, maar weet nu al dat ik het héél erg moeilijk ga hebben met de snelheid – of beter gezegd: de traagheid – van de beslissingen.”