Is sensitief leiderschap wat bedrijven vandaag nodig hebben? “Cijfers en data hebben ons veel gebracht, nu is het tijd om te voelen”

Ann Baeke van Natural Leadership (© Sigi Hermans)

Na decennialang leidinggeven vanuit het hoofd is het tijd voor een revolutie, vindt Ann Baeke. Voor het hart valt namelijk ook wel wat te zeggen. In haar eerste boek ‘Leider zonder masker’ ging ze op zoek naar manieren om te zorgen voor een geëngageerde organisatie, nu gaat ze een stap verder. ‘Sensitieve intelligentie’ is een handboek voor elke leider die stappen wil zetten om zijn of haar intuïtie ten volle te benutten. Want die gevoeligheid, die in het dagelijkse leven nog vaak als een nadeel wordt gezien, kan op de werkvloer net het verschil maken, klinkt het.

Vier dimensies

“Een klant van mij stelde vast dat de typische start-up vibe in zijn bedrijf begon te vervagen”, vertelt Ann Baeke. “Doordat hij daar te veel over nadacht, begon hij tegen zijn grenzen aan te lopen. ‘Ik zat vast in overanalyseren. Ik voelde wel zaken aan, maar probeerde er dan een logica rond op te bouwen in mijn hoofd. Het werd een vicieuze cirkel van alles overanalyseren. Ik moest leren voelen in plaats van denken’, zo vertelde hij mij.”

Sensitieve intelligentie, aldus Baeke, gaat verder dan de ratio die nu nog vaak ‘intelligentie’ definieert. Ze vat het samen in vier dimensies: het zelfbewustzijn, de emotionele dimensie, het mentale gedeelte en zingeving. “Zelfbewustzijn gaat over het opvangen van fysieke sensaties: die druk op de borst of krop in de keel, voel je die? Kan je die signalen van je lichaam gebruiken bij het nemen van beslissingen? De emotionele dimensie gaat over je vaardigheid om je potentieel te blijven benutten, ook als je bijvoorbeeld verdriet hebt of je in het nauw gedreven voelt. Het mentale omvat de verhalen die je jezelf vertelt, en zingeving gaat over je missie: weet je waar je voor staat en wat je wil bereiken, of laat je je eerder leiden door anderen?”

Wie zijn of haar sensitieve intelligentie wil aanboren, zal dus moeten werken aan die vier dimensies. En dat kan iedereen, verduidelijkt Baeke. “Sensitiviteit is namelijk een spectrum waarbinnen we de hele wereldbevolking kunnen plaatsen. Iedereen heeft sensitieve kenmerken, of kan die op z’n minst ontwikkelen.”

Zowel hoogsensitieven als minder sensitieven kunnen dus met het boek aan de slag, aldus de auteur. “Enerzijds is het een hart onder de riem voor sensitieven. Ik wil hen mee in de Champion’s League laten spelen, want van nature blijven ze vaker op de achtergrond. Maar daarnaast is het ook een houvast voor iedereen met wat interesse om mensgericht leiding te geven. Zo kwam één van mijn klanten tot het besef dat menselijk zijn evenzeer kan passen bij zijn resultaatgerichte stijl. Sensitief zijn betekent niet dat je enkel zacht bent, het gaat over zien wat er met de mensen rondom jou gebeurt.”

Doordacht communiceren

Om het kort samen te vatten, pleit Baeke dus voor het inzetten van hoofd én hart, waarbij analysevermogen en ratio hand in hand gaan met intuïtie en aanvoelen. Een absolute must voor leiders, vindt ze zelf. “Want wie hoofd en hart samen kan inzetten, neemt genuanceerdere beslissingen die ook sneller gevolgd zullen worden.”

“Sensitief leiderschap is dus niet noodzakelijk op een zachte manier beslissingen nemen”, nuanceert ze. “Het gaat meer over de manier waarop. Een moeilijke boodschap brengen, hoe pak je dat aan? Een eenvoudig begin vind je in de oude wijsheid: als je niet graag hebt dat dingen met jezelf gebeuren, doe dat dan ook niet bij anderen. Maar het gaat ook verder dan dat, want het is niet omdat jij dingen niet graag hebt dat dat voor anderen ook geldt.”

Bij wijze van praktijkvoorbeeld haalt ze het geven van presentaties aan. “Als je een presentatie geeft, wil je mensen overtuigen van iets. Data en cijfers zijn nodig, maar ze zijn ook vaak saai of zetten mensen tegen je op. Wil je dat mensen aan je lippen hangen, dan moet je een verhaal vertellen dat vertrekt van jezelf. Leer dromen. Leer vertellen vanuit iets dat je begeestert en gebruik dat verhaal om te praten met je team. Dat is het durven inzetten van sensitieve intelligentie.”

Hoofd én hart

Je hoeft daarom je cijfers niet achterwege te laten, vult ze zichzelf aan. “Het is de mix die belangrijk is: hoofd én hart. Maar weet waar mensen op aanhaken. Er zullen er zijn die cijfers nodig hebben, maar er zijn er ook die meer inspiratie halen uit een pakkende anekdote. En om dat te weten te komen, heb je dan weer regelmatige een-op-een-gesprekken nodig”, stelt Baeke.

Ook in onderhandelingen kan sensitieve intelligentie van pas komen, vervolgt ze. “Als je over de kwaliteiten beschikt om door te vragen en aan te voelen hoe iemand tegenover een bepaald thema staat, kan je die zo ver brengen om mee na te denken over jouw idee. Niet door te argumenteren - zoals nu nog vaak gebeurt - maar door vraagstelling. Niet op een manipulatieve manier, maar uit oprechte interesse. Waarbij je dusdanig openstaat voor iemands visie, en waarna je zelf ook de ruimte krijgt om jouw standpunt te vertellen.”

En nu de praktijk

Een eerste stap is op zoek gaan naar je eigen sensitiviteit. “Misschien ben je er al sterk mee bezig, of heb je soms last van valkuilen als people pleasing, overanalyse, faalangst, overprikkeling,... In het boek vind je technieken om daar mee om te gaan. Misschien moet je het nog wat meer ontwikkelen, omdat je je sensitiviteit onderdrukt hebt.”

Daarna identificeer je best ook de sensitieve medewerkers in je team, adviseert Baeke. “Vaak zijn dat mensen met een groot verantwoordelijkheidsgevoel, die heel goed aanvoelen wat er gebeurt. Als je dat dus zelf minder goed kan, kan je bij hen gaan aftoetsen: heb ik dat goed gebracht? Denk je dat iedereen mee is?”

Daarvoor is het uiterst belangrijk om het concept sensitieve intelligentie bespreekbaar te maken. “Geef aan dat dat helpt om een beter teamgevoel te krijgen, en om de werklast beter te verdelen.” En, herhaalt ze, verlies daarbij je een-op-een-gesprekken niet uit het oog.

“Onlangs sprak ik een manager die een-on-een gesprekken tijdverspilling vond, maar zijn team hing met haken en ogen aan elkaar. Stap voor stap is hij begonnen met die gesprekken, en nu heeft hij wekelijks een een-op-een gesprekken met zijn core team, omdat hij doorheeft dat hem dat veel brengt. Als leider is je belangrijkste taak ervoor zorgen dat je team goed samenwerkt. Zij zorgen voor de resultaten, niet jij. En daar zitten veel leiders nog mee in de knoop”, aldus Baeke.

Na het denken, nu het voelen

Het lijkt alsof haar denkwijze haaks staat op wat alle businessboeken uit het verleden ons proberen te vertellen, maar daar is Ann Baeke het niet mee eens. “We hebben ons denken enorm ontwikkeld, en nu is het tijd om terug te leren voelen. De cijfers en data hebben ons ver gebracht, en ze mogen er zeker zijn, maar ik wil gewoon een extra laag toevoegen. Een next level. Neem dat denken mee, en bouw daar een sensitieve laag bovenop.”

En doe dat vooral zo snel mogelijk, voegt ze er nog aan toe. “Er komen zoveel veranderingen op ons af dat we het niet op de oude manier kunnen blijven doen.” Concreet wijst Baeke daarbij op de opmars van artificiële intelligentie. “Die generatieve tools zijn fantastisch, en ik ben er grote fan van, maar het grote gevaar is dat ze biased zijn, omdat ze input krijgen van biased mensen. De output zit vol vooroordelen en aannames, en om die resultaten kritisch te beoordelen heb je sensitieve intelligentie nodig. Je moet menselijke aspecten kunnen inbrengen. Maar het werkt ook omgekeerd: hoe meer de tools getraind worden, hoe makkelijker ze ons zullen kunnen bespelen, en wie dan sensitieve intelligentie ontwikkeld heeft, zal daar minder ontvankelijk voor zijn.”